شهروند| نوبل ریاضی در دستان یک زن ایرانی. تا همین چند روز پیش، وقتی نام «مریم میرزاخانی» می‌آمد، تعداد کسانی که او را می‌شناختند زیاد نبود، حالا و از چهارشنبه‌ای که گذشت، میلیون‌ها انسان در سراسر جهان او را می‌شناسند. یک دانشمند ایرانی در رشته ریاضی و اولین زن دریافت‌کننده مدال فیلدز در تاریخ ٧٨ساله آن؛ مدالی که معتبرترین جایزه ریاضی در جهان است و به نوبل ریاضیات مشهور شده.
«چیره‌دست در گستره قابل توجهی از تکنیک‌ها و حوزه‌های متفاوت ریاضی، او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف.» این جمله‌ای است که کمیته مدال فیلدز درباره این ریاضیدان ایرانی که استاد دانشگاه استنفورد هم است، گفته است. در بیانیه مطبوعاتی مدال فیلدز آمده است: «اغلب به‌نظر می‌رسد به‌خاطر پیچیدگی‌ها و ناهمگنی‌های فضاهای مدولی، این غیرممکن است که بشود مستقیم روی آنها کار کرد اما نه برای میرزاخانی. او شهود هندسی قوی‌ای دارد که به کمک آن می‌تواند مستقیما با هندسه فضاهای مدولی دست‌وپنجه نرم کند.» این دانشمند ایرانی به دلیل «مشارکت فوق‌العاده در دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و دیگر فضاهای مدول» این جایزه معتبر جهانی را دریافت کرده است.
حالا فهرست اولین‌های «مریم میرزاخانی» 37ساله، کامل شده؛ زنی که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت، اولین زنی که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت، اولین کسی که دو‌سال مدال طلا گرفت، اولین فردی که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت و البته حالا اولین زنی که مدال فیلدز که از سال ۱۹۳۶ هر چهار‌سال یک‌بار به دو تا چهار ریاضیدان زیر ۴۰سال داده می‌شود، دریافت کرده است. «میرزاخانی» درباره دریافت جایزه فیلدز گفته است: «این افتخار بزرگی است. اگر این جایزه زنان دانشمند و زنان ریاضیدان را تشویق کند، خوشحال خواهم شد. مطمئنم در سال‌های آتی زنان بیشتری برنده این نوع جایزه‌ها خواهند شد.» او در صفحه فیس‌بوکش هم نوشته: «یکایک پیام‌ها و نظریات شما دوستان و هم‌میهنان گرامی را خواندم. ممنون و سپاس فراوان از همه شما دوستان خوبم. تشویق‌های شما موجب اعتمادبه‌نفس مضاعف من است.»
در 3روزی که از دریافت این جایزه می‌گذرد، «مریم میرزاخانی» هم جایش را در بین مسئولان دولتی ایران باز کرده و هم بین مردم عادی ایران و دیگر کشورها. اولین واکنش به دریافت این جایزه را «حسن روحانی»، رئیس‌جمهوری ایران نشان داد. او در متن پیام تبریکی که خطاب به «مریم میرزاخانی» نوشت، آورده است: «خانم پروفسور، مریم میرزاخانی کسب برترین جایزه ریاضیات در جهان را به شما تبریک می‌گویم. امروز ایرانیان می‌توانند به خود ببالند که اولین زن برنده جایزه فیلدز، هموطن آنان است؛ آری باید که شایستگان بر صدر نشینند و قدر ببینند. همه ایرانیان در هر جای جهان سرمایه‌های ملی این مرز و بوم هستند و من به نمایندگی از ملت ایران تلاش‌های علمی شما را ارج می‌نهم. امیدوارم زندگیتان همواره سرشار از شادکامی و موفقیت باشد.»
«علی‌اکبر صالحی»، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی هم در پیام تبریکی خطاب به مریم میرزاخانی گفت: «کسب بالاترین نشان علمی ریاضیات جلوه‌ای دیگر از قابلیت بی‌پایان زنان ایرانی است.»
بعد از پیام تبریک حسن روحانی مسئولان دیگر کشورها هم در این‌باره واکنش نشان دادند. یکی از آنها دبیر اول حزب سوسیالیست فرانسه و وزیر مشاور این کشور در آموزش عالی بود که با انتشار بیانیه‌ای اعطای جایزه فیلدز، معتبرترین نشان ریاضیات به جمعی از ریاضیدانان جهان از جمله یک ریاضیدان فرانسوی پ - برزیلی، آرتور آویلا و یک ریاضیدان ایرانی، مریم میرزاخانی را شادباش گفت. در بیانیه دبیر اول حزب سوسیالیست فرانسه و وزیر آموزش عالی این کشور آمده است: «موفقیت خانم مریم میرزاخانی که هم‌اکنون در دانشگاه استنفورد آمریکا تحقیق و تدریس می‌کند، نماد و سرمشق زیبایی برای همه دختران جوانی است که غالبا در زمینه پیگیری تحصیل و تحقیق در رشته‌های علمی از خود تردید نشان می‌دهند.» «یورگ کرامر» رئیس اتحادیه ریاضیدانان آلمان هم در واکنش به انتخاب این زن ایرانی گفته است: «بسیار خوشحالم یک ریاضیدان زن این جایزه بزرگ و با افتخار را به‌دست آورده است و به نظرم دیگر وقت آن فرارسیده بود که یکی از زنان ریاضیدان این جایزه را به نام خود ثبت کند.»
ریاضیدان فرانسوی، «آرتور آویلا» هم با ابراز خرسندی از اعطای نشان فیلدز به «مریم میرزاخانی» گفته است جامعه علمی در جهان مملو از زنان ریاضیدان بانبوغ و باارزشی است و باید بسیار پیش از اینها این نشان به یک زن ریاضیدان تعلق می‌گرفت.
دریافت این جایزه توسط «مریم میرزاخانی»، بازتاب گسترده‌ای را هم در رسانه‌های خارجی داشته است. دويچه وله، بي‌بي‌سي، سايت دانشگاه استنفورد، روزنامه آمريکايي نيويورک‌تايمز و روزنامه فرانسوي لوموند از جمله رسانه‌هايي بودند که در سطح گسترده اين خبر را پوشش دادند. هفته‌نامه آلمانی «اشپیگل» به‌عنوان یکی از پرتیراژترین نشریات اروپا در نسخه آنلاین خود در این‌باره نوشته است: «ظهور مریم میرزاخانی در سطوح بالای علمی جهان در رشته ریاضی با مسابقات المپیاد ریاضی آغاز شد و امروز این زن ایرانی با دریافت جایزه فیلدز به‌عنوان برترین ریاضیدان جهان معرفی شد.»
روزنامه «گاردین» هم با انتشار مقاله‌ای با ابراز شگفتی از موفقیت زن ریاضیدان ایرانی نوشته است: «در نهایت یک زن پس از 50سال موفق به دریافت مدال فیلدز شد اما چرا زودتر از اینها چنین موفقیتی کسب نشده بود؟»
«مریم میرزاخانی» از بازماندگان سانحه سقوط اتوبوس حامل نخبگان رياضي دانشگاه صنعتي شريف به دره در اسفند 76 است. در اين حادثه اتوبوس حامل دانشجويان رياضي شرکت‌کننده در بيست‌ودومين دوره مسابقات رياضي دانشجويي که از اهواز راهي تهران بود به دره سقوط کرد و در آن 6 نفر از دانشجويان نخبه رياضي دانشگاه صنعتي شريف که اغلب از برگزيدگان المپيادهاي ملي و بين‌المللي رياضي بودند، کشته شدند.
میرزاخانی که در تهران متولد شده در کودکی می‌خواسته نویسنده شود اما حل مسائل هندسه و ریاضی به او لذت بیشتری می‌داد. او در مورد کارش می‌گوید: «مثل حل کردن یک پازل است. مانند یک کارآگاه باید نقطه‌ها را به هم وصل کنم و این برایم سرگرم‌کننده است. هرچه بیشتر زمان در ریاضی صرف می‌کنم، بیشتر هیجان‌زده می‌شوم.»
«مریم میرزاخانی» متولد 1356 در تهران و از دانش‌آموختگان دبیرستان فرزانگان تهران است. میرزاخانی در دو دوره متوالی المپیاد جهانی ریاضی، در سال‌های 73 و 74، عضو تیم ایران بود و هر دو‌سال مدال طلا و در سال 74 نمره کامل گرفت. او دوره کارشناسی ریاضی را در سال 1387 در دانشگاه صنعتی شریف به اتمام رساند و برای دوره تحصیلات تکمیلی به دانشگاه «هاروارد» آمریکا رفت. میرزاخانی دوره دکترا را زیرنظر «کورتیس مک مولن» برنده مدال فیلدز سال 1998 میلادی، در سال 2004 در دانشگاه هاروارد به پایان رساند. او از سال 2004 تا 2008 محقق موسسه ریاضی کلِی و استادیار و سپس استاد تمام دانشگاه پرینستون بوده و از سال 2008 میلادی نیز استاد تمام دانشگاه استنفورد بوده است. او جوایز ریاضی متعدد دیگری دریافت کرده و در سال‌های 2010 و 2014 جزو سخنرانان مدعو کنگره بین‌المللی ریاضیدانان بوده است. «میرزاخانی» از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ استاد و پژوهشگر ریاضیات محض در دانشگاه پرینستون بود و حالا استاد دانشگاه استنفورد است. او به همراه همسر و دختر ۳ساله‌اش در شهر استنفورد در ایالت کالیفرنیای آمریکا زندگی می‌کند.