شهروند| بهار برای شهرهای جنوب غرب و غربی کشور با گرد و غبار شروع شد. سه روز، آسمان در استان‌های خوزستان، ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد و فارس، پر بود از ذرات معلق. بنابر گزارش ادارات محیط‌زیست استان‌هایی که زیر سایه گرد و غبار رفته بودند، غلظت گرد و غبار در این استان‌ها به چند برابر حد مجاز رسیده و مرز هشدار را هم پشت سر گذاشته بود. پیش‌بینی‌ها می‌گفتند، آرامش یکشنبه بازمی‌گردد، اما دیروز هوا برای مردم چهارمحال و بختیاری تغییری نکرد و با شروع باد، گرد و غبار بیشتری وارد شهرکرد شد.
از روز جمعه، یعنی آغاز پدیده گرد و غبار، خبرهایی از گوشه و کنار شنیده شده مبنی بر اینکه، غباری که این روزها هوای سالم را از ساکنان استان‌های غربی و جنوب غربی کشور گرفته بود، منشا خارجی دارد و بار دیگر پای بیابان‌های عربی به میان آمد. در همین خصوص اداره هواشناسی فارس در گزارشی اعلام کرد، منشا بروز این گرد و غبار از صحرای عربستان بوده و وجود سیستم کم فشار در استان باعث تشدید این پدیده شده است.
بهار برای استان‌های غربی و جنوب غربی کشور با گرد و غبار عربی آغاز شد و حالا خبرها از در پیش بودن سالی پر حادثه و سخت از نظر گرد و غبار با منشا خارجی حکایت دارند. سالی که با خشکسالی هم پیوند خورده و کاهش رطوبت خاک، بروز گرد و غبار را افزایش خواهد داد.
به گفته مدیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار، «امسال‌سال پرحادثه‌ای از نظر گرد و غبار با منشا خارجی است.» به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست (پام)، ضیاء‌الدین شعاعی با اشاره به مشاهده آثار وقوع گرد و غبار در استان‌های جنوب و جنوب غرب از سه روز قبل می‌گوید: «در 21 فروردین ماه آثار پدیده گرد و غبار در خوزستان و اهواز مشاهده شد که این توده در عربستان شکل گرفته و جنوبی شدن جریان باد وارد ایران شده و استان‌های جنوب و جنوب غرب را تحت‌تأثیر قرار داده است.»
او ادامه می‌دهد: «شدت گرد و غبار در عربستان در هفته گذشته آن‌قدر زیاد بود که با توجه به جنگ عربستان با یمن، حملات هوایی عربستان به این کشور به مدت یک هفته متوقف شد و در 22 فروردین ماه این توده به استان هرمزگان رسید و دو پرواز هم کنسل شد. این توده گرد و غبار اخیر به‌طور قطع وقوع گرد و غبار با منشا خارجی بوده و تغییر جهت باد یعنی جنوبی شدن آن باعث وقوع پدیده گرد و غبار در استان‌های جنوبی و جنوب غرب کشور شده است.»
شعاعی با بیان اینکه پیش‌بینی نمی‌کردیم این پدیده به‌زودی شروع شود، یادآوری می‌کند که «به دلیل گرما و باد‌های غالب رطوبت در کشور‌های همسایه ازجمله عراق و عربستان از بین رفته است و ما شاهد وقوع پدیده گرد و غبار در ایران هستیم. گرد و غبار با منشا کشور عراق هم از روز یکشنبه آغاز شده است به طوری که از سمت غرب غبار مشاهده می‌شود.»
مدیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با بیان اینکه توده گرد و غبار از سمت عربستان به ایران استمرار داشته و تا آخر وقت دیروز از شدت آن کاسته شده است، ادامه می‌دهد: «شدت ورودی گرد و غبار از کشور‌های همسایه به‌حدی بود که استان‌های لرستان و شمال غربی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است که ناشی از خشکسالی از کشور‌های همجوار است.»
او با اشاره به اینکه امسال سال پرحادثه از نظر گرد و غبار با منشا خارجی است، می‌گوید: «در تعاملات بین‌المللی عربستان هرگز پای میز مذاکره برای کنترل گرد و غبار نیامده است و سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان متولی مقابله با پدیده گرد و غبار به دنبال کم‌کردن آسیب‌پذیری مردم و اطلاع‌رسانی به‌موقع وقوع پدیده ریزگردها است و در حد بضاعت کشور برای کاهش شدت گرد و غبار با منشا داخلی تلاش می‌کنیم.»
پدیده گرد و غبار با منشا بیابان‌های عراق و عربستان چند سالی می‌شود که آسمان کشور را تحت‌تأثیر قرار داده و به تهدیدی جدی برای سلامتی ساکنان غربی و جنوب غربی کشور تبدیل شده است. در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای حل این بحران خارجی آغاز شده و مذاکراتی هم با دولت عراق صورت گرفت تا امکان مهار کانون‌های ریزگرد فراهم شود، اما بحران‌های داخلی عراق و ناامنی در این کشور، امکان اجرایی شدن برنامه‌های مقابله با پدیده گرد و غبار را گرفت تا جایی که معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست صراحتا اعلام کرد: «ناپایداری وضع منطقه و وجود داعش موجب شده که برنامه مبارزه با پدیده گرد و غبار به تعویق بیفتد.» حضور داعش در عراق و ناامنی در این کشور، در کنار عدم همکاری عربستان برای کنترل گرد و غبار، ایران را به تنها میزبان گرد و غبارهای عربی تبدیل کرده است. مدیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار، در ادامه با پیش‌بینی اینکه گرد و غبار با منشا داخلی به‌رغم بارش‌های خوب در خوزستان با تأخیر شروع می‌شود، می‌گوید: «این واقعه طی شهریور ماه در فصول گرم رخ می‌دهد.» به این ترتیب، امسال برای خوزستانی‌ها سالی پر از گرد و غبار با منشاهای داخلی و خارجی خواهد بود.»
مالچ‌پاشی در سه‌هزار هکتار و کشت نهال در 30هزار هکتار در خوزستان
زمستان گذشته، پس از بحرانی شدن پدیده گرد و غبار در جنوب غربی و غرب کشور، تلاش‌های بسیاری برای پیدا کردن راهکاری که بتواند به کاهش بحران ریزگردها کمک کند، صورت گرفت. بسیاری راهکار آن را مالچ‌پاشی می‌دانستند و بسیاری هم این راهکار را راهی نادرست اعلام می‌کردند که محیط‌زیست را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. با وجود مخالفت‌هایی که با این روش شده بود، شعاعی از اختصاص اعتبار برای مالچ‌پاشی سه‌هزار هکتار از اراضی استان خوزستان خبر می‌دهد. این در حالی‌است که مالچ‌پاشی برای حل بحران ریزگردها و بلند شدن گرد و غبار مخالفان جدی بسیاری دارد. اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با تأکید بر اینکه مالچ روش مناسبی برای حل این مشکل نیست، معتقد است که «مالچ يک پوشش نفتي است و اولين اثر آن اين است که بعد از پاشيدن، ديگر کسي نمي‌تواند از روي آن حرکت کند، مانند قيري که تا مدت‌ها نمي‌توان از روي آن رد شد، پس اثر مثبتي ندارد. همچنین ضريب حرارت منطقه را بالا مي‌برد و باعث گرما و آسيب‌هاي زيست‌محيطي براي منطقه مي‌شود و سوم آن‌که پوشش گياهي منطقه را نيز از بين مي‌برد، به‌عنوان مثال در منطقه‌اي در شمال گرگان، پوشش گياهي آن به نام «دم گاوي» از بين رفت.» با این حال قرار است، اراضی که کانون بحران در خوزستان هستند مالچ‌پاشی شوند. در این باره، مدیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار از تهیه طرح‌های کنترل پدیده گرد و غبار در ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار خبر داده و می‌گوید: «با پیگیری‌های به‌عمل آمده این طرح‌ها منجر به تأمین اعتبار شده است. مالچ پاشی در سه‌هزار هکتار، کشت نهال و مدیریت آب حدود 30هزار هکتار در استان خوزستان در هیأت دولت مصوب و اعتبار آن تخصیص داده شد که سازمان جنگل‌ها و مراتع با همکاری سازمان‌های مسئول این موضوع را پیگیری می‌کنند.»