عزت اله مهدوی آموزگار

روزنامه «relation» به‌عنوان نخستین روزنامه به سبک متعارف امروزی(1605 میلادی) 3 قاعده را مبنای کار خود قرار داد: 1- طیفی از موضوعات مختلف را در سطح جهانی پوشش دهد. 2- تمرکز مطالب از نظر مخاطب روی عامه مردم باشد. 3- انتشار روزنامه تداوم داشته باشد. این 3 اصل هنوز هم در دستورکار هر روزنامه‌ای است. اما با ورود به عصر اطلاعات، روزنامه‌ها نه‌تنها گسترش و تنوع یافتند بلکه در کار انتقال میراث فرهنگی و ثبت و نگهداری آن، خود را صاحب رسالتی ویژه دیدند. منابعی ارزشمند محسوب شدند برای به‌تصویر کشیدن قول و فعل و ذهن هر دوره از زندگی انسان‌ها برای نسل‌های بعد. البته روزنامه‌ها تجربه مشترکی را برای عموم فراهم می‌کنند، اگر آنها را در کنار 3 قوه شناخته‌شده دموکراسی به‌عنوان قوه چهارمی به‌رسمیت بشناسیم که می‌توانند مدافع دستاوردهای ارزشمند و محرک اصلاحات بزرگ باشند.
باید بپذیریم که مهم‌ترین چالش پیش‌روی روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون و اینترنت و ماهواره و... است و اکتفا کردن به اخبار روز، انتظاری نیست که خوانندگان از روزنامه‌های موردعلاقه خود داشته باشند. خوانندگان در هر سطح و طبقه اجتماعی که باشند می‌توانند روزنامه‌ها را در هر جایی بیابند، در دورترین نقاط شهرها تا داخل اتوبوس، قطار، هواپیما، ایستگاه‌ها، رستوران‌ها، سالن‌های انتظار و... به همین لحاظ نشر انواع سرگرمی، جدول و البته تلخیص مطالبی به زبان ساده و یقینا کوتاه از دستاوردهای علوم مختلف درباره سلامتی روح و جسم، معنویت و اخلاق، آداب شهروندی و... هنوز هم می‌تواند آنها را سر شوق بیاورد. اما مسأله به این سادگی نیست. هر روزنامه‌ای می‌بایست در معدود صفحاتی، تحلیلی از وضع موجود و مطلوب از نظر کارشناسان اهل فن داشته باشد. مردم حق دارند بدانند فرهیختگان جامعه درباره چه مسائلی دغدغه دارند، چه پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند. روزنامه‌ها نوعی آموزش اجتماعی را به عهده دارند.
 این مقدمه کافی است تا به ارزش و اهمیت سرویس «طرح‌نو» روزنامه‌شهروند بیشتر پی ببریم. مرور صفحات این بخش نشان می‌دهد، دبیر محترم و اعضای فرهیخته این بخش، به چه مسائلی توجه و تفطن داشته‌اند: طبیعت ایران و اهمیت حفظ آن، گردشگری و آداب آن، احترام به زمین به‌عنوان زیبا‌ترین و باارزش‌ترین عطیه خداوندی، مسأله سنت و مدرنیته و اثرات و حالات مربوط به شرایط گذار، جامعه ایرانی و نوستالژی گذشته درقالب عکس‌ها و تصاویر به‌یاد ماندنی، قانون و رعایت آن، آب‌وهوا و مشکلات مرتبط با آلودگی آن، زندان‌زدایی، مسائل نوجوانان و جوانان و کهنسالان، مسائل زنان، بهداشت جسم و روان، امداد و کمک‌رسانی داوطلبانه، بحران و مدیریت آن، فاجعه و جامعه‌شناسی آن، فقر و کپرنشینی، ارزش آب و رودخانه و دریا، آموزش و پرورش
 و...
مروری بر مطالب این روزنامه نشان می‌دهد که «شهروند» از بدو انتشار (1391) رو به بهبود مطالب و تنوع موضوعات داشته و کم‌کم جای خود را در میان خوانندگان مطبوعات باز کرده و به دو مسأله هم به‌طور جدی اندیشیده است: 1- پدیده شهروندی به‌عنوان توصیف وضع جامعه ایرانی حال‌حاضر. 2- آموزش شهروند برای آشتی بیشتر با نعمت زندگی، ارزش‌ها و معنویات اخلاقی، همبستگی ملی و جهانی، مهرورزی به طبیعت و آمادگی برای احیای آن.
روند مطالب «شهروند» نشان می‌دهد که به تدریج این روزنامه در «طرح‌نو» خود بخشی را به «اندیشه» اختصاص می‌دهد که در آن دیدگان خوانندگان خود را به میهمانی دستاوردهای اندیشه‌ورزان این مرزوبوم و دیگر صاحب‌نظران جهانی می‌برد تا در شرایطی که هویت‌های با ارزش دینی و اخلاقی در سایه تهاجم قوم متحجر و نادان القاعده و داعش و بوکوحرام و برادر خوانده‌های جاهلشان، خدشه‌دار می‌شود، اوصاف خردورزانه و مداراجویانه‌ای را که ایرانیان از گذشته دور داشته‌اند همچون نسیمی روح‌نواز بپراکند و زمختی و کدورت را از سیمای جامعه بزداید. در صفحات «طرح‌نو» درکنار موضوعات مطرح‌شده اجتماعی، باز کردن اندیشه‌های بنیادی نیز ضروری است. پیدا کردن راه‌هایی برای احیای فرهنگ کتابخوانی و رستاخیز علمی در میان دانش‌آموزان و دانشجویان و حتی بزرگسالان، نیازمند معرفی کتاب‌هایی برای ترجمه و مطالعه است. معرفی اندیشمندان و کارآفرینان و کوشندگان عرصه شهروندی نیز اهمیت
 دارد.