[ مریم رضاخواه] ممنوعیت مصرف مازوت در سه نیروگاه استان‌های البرز، اصفهان و مرکزی از روز یکشنبه ۲۰ آبان ماه اعمال شد. در حالی این ممنوعیت صورت گرفته است که تراژدی آلودگی هوای شهر اراک هر سال در روزهای سرد، با سوختن مازوت توسط نیروگاه حرارتی شازند و وارد شدن میلیون‌ها لیتر گاز SO۲ در شبانه‌روز، عنوان یکی از آلاینده‌های خطرناک را به خود اختصاص داده بود. مازوت سوزی در نیروگاه شهید منتظری اصفهان نیز داستان دیگری داشت. از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ مازوت در این نیروگاه سوزانده نشده بود اما با توجه به برودت هوا و ناترازی گاز، در سال ۱۴۰۰ به مدت یک و نیم ماه، در سال ۱۴۰۱ به مدت ۲ ماه و در سال ۱۴۰۲ نیز به مدت محدودی در اسفند ماه از مازوت استفاده شد و بیم این می‌رفت که امسال نیز بار دیگر در این نیروگاه مازوت سوزانده شود که این نیروگاه هم در لیست توقف مازوت سوزی قرار گرفت. آلودگی هوای این استان ها با قطع مصرف مازوت در نخستین روز به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرد و شاخص گاز so2 در این استان‌ها عملکرد عالی را نشان می‌دهد. هوای بدون دی اکسید گوگرد با استقبال مردم روبه رو شد و شهروندان در این استان‌ها توانستند هوای سالم‌تری را تنفس کنند. «شهروند» تأثیرات قطع مصرف مازوت در کیفیت هوای ۳ استان کشور را در گفت‌وگو با مسئولان و مردم بررسی می‌کند.
قطع مازوت سوزی و بهبود کیفیت هوا
هوشنگ هادیان پور نماینده شازند در مجلس شورای اسلامی در رابطه با وضعیت هوای شازند پس از قطع مازوت سوزی در نیروگاه شازند می‌گوید: مازوت سوزی در نیروگاه شازند معمولا با شروع فصل سرما و افزایش استفاده از وسایل گاز سوز آغاز می‌شود. نیروگاه شازند از ۱۰ آبان‌ماه امسال اقدام به سوخت مازوت با مصرف روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر داشت که صبح یکشنبه در پی دستور دکتر پزشکیان قطع شد و به صفر رسید. قطع مصرف مازوت در نیروگاه شازند، تأثیرات مثبتی بر کیفیت هوای اراک و شازند داشته است. این یکی از موضوعاتی بود که همیشه مردم شازند و اراک توقف استفاده از مازوت در این نیروگاه را مطالبه می کردند. هر سال تعداد روزهای ناسالم این شهر از سال قبل بیشتر می‌شد تا جایی که سال گذشته آلاینده دی‌اکسید گوگرد ۲۷ روز هوای شازند را ناسالم کرده بود. به این دلیل، اصلی‌ترین مطالبه مردم شازند و اراک قطع مازوت سوزی نیروگاه شازند بود. به هرحال این حق به جا محقق شد و توانستند پس از سال‌ها از هوای صاف و بدون غبار و آلوده به آلاینده مازوت بهره ببرند. مازوت یکی از آلاینده‌های اصلی هوای شهری است که باعث تشدید آلودگی و افزایش مشکلات تنفسی می‌شود. با قطع این سوخت، آلاینده‌ها به ویژه ذرات معلق و گازهای گلخانه‌ای در جو کاهش پیدا کردند. البته، این تغییرات به طور کامل نمی‌تواند مشکل آلودگی هوا را حل کند، اما در شرایط بحرانی، به ویژه در فصول سرد، اثرات بسیار مثبتی خواهد داشت.
با قطع مازوت سوزی در شازند روزانه از خروج ۴۰۰ تن so2 در هوا جلوگیری خواهد شد.اما ابتدای راه هستیم چراکه هنوز مسئله آلودگی هوا در اراک حل نشده بلکه فقط یکی از اصلی ترین علل و عوامل آلودگی را متوقف کرده‌ایم و کماکان هوای اراک توسط دیگر آلاینده‌ها آلوده می‌شود.
اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده
این در حالی است که از روز گذشته 20 آبان‌ماه شاهد اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده در سراسر کشور هستیم. این تصمیم برای جلوگیری از مازوت‌سوزی در سه نیروگاه بخاری گرفته شد. اما قطع برق چه ضرری به مردم کشور می‌رساند؟ هادیان پور پاسخ می‌دهد:
۲ واحد نیروگاه در حال تعمیرات اساسی و ۲ واحد نیز در حال فعالیت است که با توجه به توقف مازوت سوزی، روزانه چهار میلیون متر مکعب گاز برای این ۲ واحد نیاز داریم. بر اساس برنامه ریزی‌ها قرار است در هر استان تقریبا یک ساعت در شبانه روز خاموشی داشته باشیم و من تصور می‌کنم این یک ساعت در هر استان مشکلات زیادی بوجود نمی‌آورد. با اجرای این تصمیم در واقع خاموشی‌های محدودی در برخی مناطق کشور خواهیم داشت. این خاموشی‌ها ممکن است به‌طور موقت مشکلاتی برای مردم ایجاد کند، اما در بلندمدت به‌ویژه در فصول سرد، مزایای آن برای سلامت عمومی و کیفیت هوا بیشتر خواهد بود.》
سید محمد جمالیان نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه گفته است با ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه از مرگ ۶۵۰ نفر مرتبط با آلودگی هوا گرفته می‌شود.
انرژی جایگزین تولید می‌شود
در حالی که کیفیت هوا بهبود یافته است، آیا قطع مازوت می‌تواند منجر به نیاز بیشتر به سوخت‌های دیگر، مثل گاز یا برق وارداتی شود؟
علی شیرین زاد نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی، در این رابطه به «شهروند» می گوید: از روز یکشنبه قطع مازوت سوزی در نیروگاه منتظر قائم فردیس کرج نیز صادر شد. با این تصمیم، شرایط هوا در شهر بهتر شد و مردم هوای مناسب تری را تجربه کردند. این که گفته می شود ممکن است با ناترازی برق در این مرحله مواجه شویم درست نیست. چرا که در استان البرز اتفاقات خوبی قرار است بیفتد. ما با دستگاه‌های مربوطه، هماهنگی‌هایی کردیم تا جزو اولین استانی باشیم که مزرعه خورشیدی و تولید انرژی های پاک و تجدید پذیر در کشور راه اندازی می‌کند. در حال حاضر قرارداد و تفاهم‌نامه‌هایی بین دستگاه‌های دولتی در حال تنظیم است که امیدواریم هرچه زودتر این اتفاق صورت بگیرد. با راه اندازی مزرعه‌های خورشیدی در استان البرز در حدود ۶۰۰ مگاوات برق به شبکه منتقل می‌شود.
۲۷ روز هوای ناسالم در شازند با مصرف مازوت در سال گذشته
مصرف مازوت بر آلودگی هوا چقدر است؟ طاهری، سرپرست مرکز ملی اقلیم و هواشناسی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: اگر داده‌های کیفیت هوای سال گذشته شهر اراک را بررسی کنیم، مشاهده می‌شود که دقیقا در زمان فک پلمب نیروگاه شازند، شاخص آلاینده SO2 در شهر اراک به شدت افزایش پیدا کرده و این آلاینده به آلاینده شاخص شهر اراک تبدیل شده است. شهر اراک تنها کلانشهری در کشور است که آلاینده SO2 را به عنوان آلاینده شاخص دارد و ۲۷ روز در سال گذشته آلاینده اصلی آن بوده است. برخی می‌گویند که چون آلاینده منتشره در مصرف مازوت SO2 است و در بسیاری از شهرهای ما آلاینده شاخص، ذرات معلق کوچک‌تر از دو و نیم میکرون است، در نتیجه SO2 اثری بر آلودگی هوا ندارد، زیرا آلاینده شاخص در اصفهان، اراک و تهران SO2 است که این برداشت دقیقی نیست.
ممنوعیت استفاده از مازوت در قانون
او به قانونی اشاره می‌کند که مصرف مازوت ممنوع است. در قوانین کشور دو قانون عمده داریم که در این موضع قابل ارجاع است. یکی ماده ۱۳ قانون هوای پاک، در این مورد خاص نیروگاه‌ها را مکلف کرده حتی اگر سوخت با کیفیت مناسب هم در اختیارشان قرار نگیرد، حتما از تجهیزات کنترل و کاهنده آلاینده‌ها را به شکلی استفاده کنند که میزان انتشار آلودگی آنها کمتر از حد مجاز باشد، اما متاسفانه این اتفاق در گذشته در نیروگاه‌ها نیفتاده که مسئولیت آن با وزارت نیروی وقت است. همچنین در ماده ۱۸قانون هوای پاک هم وزارت نفت وقت موظف بوده است که از سال ۱۳۹۹ همه سوخت مصرفی توزیعی کشور را مطابق با استاندارد ملی توزیع کند. در حال حاضر از حدود ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین توزیعی در کشور فقط ۴۴میلیون لیتر سوخت یورو ۴ هست. در خصوص مازوت هم استاندارد مصوب ملی ما محتوای گوگرد مازوت را ۸دهم درصد معین کرده است، اما در حال حاضر مازوتی که در نیروگاه‌های ما مصرف می‌شود، چیزی بین سه و نیم تا ۵ درصد گوگرد دارد که به مراتب بالاتر از استاندارد ملی ماست. استاندارد بین‌المللی هم حد مجاز را نیم درصد در نظر گرفته که مسئول این موضوع نیز وزارت نفت است. در قانون اصلاح الگوی مصرف ماده ۵۹ دولت مکلف بوده سالانه حداقل ۲ درصد تولید نفت کوره را کاهش داده و بعد از ۱۵ سال به حداکثر ۱۰ درصد نفت خام برساند.
استقبال مردم از قطع مازوت سوزی
در حالی که گلایه‌ها و شکایات مردم، فعالان زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی، به شرایط هوای اراک، شازند استان مرکزی و فردیس استان البرز و حجم آلودگی زیاد بود، قطع مازوت سوزی در این نیروگاه ها با استقبال مردم روبه رو شد و شهروندان در این استان‌ها از هوای بدون دی اکسید گوگرد استفاده کردند. محمد عسکرنیا یکی از ساکنان شهر شازند است. او به «شهروند» می‌گوید: سال ۷۴ نیروگاه شازند تاسیس شده است اما اوایل دهه ۹۰ مازوت سوزی در این نیروگاه شروع شد. او که در این سال ها شاهد آلودگی هوای شهر به دلیل مازوت سوزی بوده است، می‌گوید: مدتی مازوت سوزی به دلیل اعتراضات مردمی قطع شد اما از سال ۹۸ دوباره شروع شد. در تمام این سال‌ها مردم اراک و شازند زیر بار فشار آلودگی هوا، به انواع و اقسام بیماری‌ها مبتلا شدند و جانشان را از دست دادند. اما روز ۲۰ آبان برای مردم شهرم روز بزرگی است چرا که دیگر مازوت در شهرمان نمی سوزد. روز یکشنبه هوا از همیشه سالم‌تر بود هرچند که آلاینده های دیگری هنوز وجود دارند اما توانستیم با گذشت سال‌ها، هوای بدون آلاینده دی اکسید گوگرد را تجربه کنیم. مردم خیلی خوشحال هستند. توانستیم به مطالبه به حقمان که هوای سالم و دور از آلاینده دی اکسید گوگرد بود، برسیم. کیوان رضایی هم یکی از ساکنان فردیس کرج است او هم از قطع مازوت سوزی در نیروگاه شهید منتظرقائم ابراز خوشحالی می‌کند و می‌گوید: من به دنیا نیامده بودم که این نیروگاه را در فردیس تاسیس کردند. تا سال ۹۴ سوخت اصلی این نیروگاه مازوت بود اما همان سال قطع شد تا اینکه دوباره از سال ۱۴۰۰ از سرگرفته شد. ابرهای سفید در آسمان تشکیل می‌شد و هوا بسیار آلوده بود تا اینکه بار دیگر روز یکشنبه هوای سالم و عاری از دی اکسید گوگرد، را تجربه کردیم و توانستیم در شهر نفس راحتی بکشیم.