پنجمین سفر خارجی رئیس دولتِ چهاردهم و نخستین حضور ایران به عنوان عضو اصلی بریکس در حالی رقم خورد که پیام پزشکیان برای این اجلاس وحدت در مقابل یکجانبه‌گرایی و همچنین برداشتن گامی‌نو در جهت برپایی دنیایی بهتر با مناسباتی عادلانه‌تر بود.
پزشکیان همانطور که در بعد داخلی، وحدت و انسجام را نه یک انتخاب بلکه نیاز مبرم حال و آینده کشور می‌داند در بعد بین‌المللی نیز بر آن تاکید دارد و در هنگام ترک کازان، مهمترین دستاورد شانزدهمین اجلاس سران بریکس را «وحدت کشورهای عضو در مقابل یکجانبه‌گرایی» خواند و تصریح کرد: گفتگوها با هدف ایجاد وحدت و انسجام میان کشورها در مقابل تمامیت‌خواهی و یکجانبه‌گرایی آمریکا و کشورهای همراهش صورت گرفت و تلاش‌های هیأت ایرانی نیز در راستای برون رفت از یکجانبه‌گرایی در جهان بود.
اجلاس امسال سران بریکس نیز با موضوع «تقویت چندجانبه گرایی» با حضور اعضا و اجلاس بریکس-پلاس با حضور اعضا و حدود ۳۰ کشور و همچنین ۶ سازمان بین‌المللی با عنوان «بریکس و جنوب جهان؛ ساخت دنیایی بهتر» برگزار شد؛ پزشکیان در سه نشست اصلی بریکس به ایراد سخنرانی پرداخت و همچنین با سران و روسای ۱۰ کشور از جمله روسای جمهور کشورهای روسیه، چین، مصر، آفریقای جنوبی، بلاروس، ونزوئلا و بولیوی، رئیس دولت امارات و نخست وزیران هند و اتیوپی دیدار و گفت‌وگو کرد.
دستاورهای اجلاس بریکس چه خواهد بود؟
مسعود پزشکیان در پایان سفر سه روزه خود به روسیه، برنامه‌ها و اقدامات این سفر را تشریح کرد. رئیس جمهور با اشاره به حضور ۳۰ کشور ناظر و ۶ سازمان بین‌المللی در اجلاس سران بریکس در روسیه، گفت: بریکس در واقع قصد دارد ک هبا یکجانبه‌گرایی آمریکا در مورد دلار مقابله کند چرا که این کشور هر زمان که أراده می‌کند و هر کشوری را که می‌خواهد تحریم می‌کند و بر مشکلات اقتصادی جهان می‌افزاید. وی افزود: قرار شد که صندوق جدیدی برای مقابله با اقدامات یکجانبه‌گرایانه آمریکا در صندوق بین‌المللی پول فعلی تشکیل شود تا بتوانیم سیاست‌های تحریمی آمریکا را خنثی کنیم و کشورهای عضو بتوانند در ارتباطات پولی و مالی با یکدیگر امنیت بیشتری داشته باشند.
پزشکیان با اشاره به قطعنامه پایانی اجلاس بریکس ادامه داد: بیانیه پایانی که در آخر صادر شد، بیانیه بسیار خوبی بود؛ موضوع آن در زمینه تقبیه و محکوم کردن قتل و جنایتی که اسرائیل در غزه و لبنان انجام می‌دهد بود. همچنین در زمینه این بود که کشورهای عضو بتوانند باهم ارتباط پولی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و امنیتی داشته باشند. با عملیاتی شدن دستاورهای سفر بریکس، توطئه آمریکا و کشورهای همراهش خنثی خواهد شد .
پزشکیان افزود: بریکس در این اجلاس قدرت خود را به جهان نشان داد که اگر بخواهیم با هم باشیم، می‌توانیم همه تحریم‌ها را خنثی کنیم. رئیس جمهور با اشاره به ۱۰ دیدار دوجانبه خود در حاشیه اجلاس بریکس گفت: یکی از مباحث با رئیس جمهور مصر این بود که تعجب می‌کرد که سفرای کشورهای اروپایی چهره‌ای از ایران نشان می‌دهند که با واقعیت متفاوت است، آنها خواهان افزایش ارتباطات ایران با کشورهای عربی بودند.
وی ادامه داد: امیر امارات درخواست داشت که به ایران بیاید و اعتقاد داشت باید مشکلاتمان را خودمان حل کنیم و اجازه ندهیم دیگران در مسائل فی مابین ما دخالت کنند. پزشکیان با تاکید بر اینکه این سفر دستاورهای خوبی برای ایران و سایر کشورهای منطقه خواهد داشت، گفت: در دیدار با رئیس‌جمهور چین، قرار شد پیمان‌های بسته شده بین چین و ایران عملیاتی شود و وزرای مربوطه در این میان فعال شوند.
وی اظهار داشت: با کشورهای روسیه، چین، آفریقای جنوبی، بلاروس، ونزوئلا و بولیوی، رئیس دولت امارات و نخست وزیران هند و اتیوپی گفت‌گو کردیم که این فرصتی طلایی بود.
رئیس جمهور خاطر نشان کرد که آنچه در اجلاس بریکس اتفاق افتاد و دیدارهایی که در حاشیه آن داشتیم، اگر عملیاتی شود، توطئه آمریکا و کشورهای همراهش را به مرور خنثی خواهد کرد.
بیانیه پایانی؛ بریکس یکصدا علیه جنایات رژیم صهیونیستی
در نهایت رهبران کشورهای بریکس که برای شانزدهمین نشست سران این گروه در کازان روسیه گرد هم آمده‌اند، با صدور بیانیه‌ای «حمله اسرائیل به اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق پایتخت سوریه» در تاریخ یکم آوریل ۲۰۲۴ برابر ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ را محکوم کردند.
در این بیانیه تاکید شده است که این اقدام رژیم اشغالگر «ناقض اصل اساسی مصونیت اماکن دیپلماتیک و کنسولی بر اساس کنوانسیون ۱۹۶۱ وین درباره روابط دیپلماتیک و کنوانسیون ۱۹۶۳ وین در مورد روابط کنسولی است». رهبران بریکس با ابراز «نگرانی شدید خود نسبت به وخامت اوضاع و بحران انسانی در سرزمین‌های فلسطینی اشغالی، به ویژه تشدید بی‌سابقه خشونت در نوار غزه و کرانه باختری» در پی جنایات رژیم صهیونیستی، خواستار برقراری «یک آتش‌بس فوری، جامع و دائمی در نوار غزه، آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان‌ها [اسرا] و بازداشت‌شدگان از هر دو طرف» شدند. کشورهای عضو بریکس همچنین «حمایت خود از عضویت کامل دولت فلسطین در سازمان ملل متحد در چارچوب تعهد تزلزل‌ناپذیر به راه حل دو دولتی بر اساس قوانین بین‌المللی» را اعلام کردند. اعضای بریکس همچنین خوستار احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) درباره برنامه هسته‌ای ایران شدند که آمریکا به طور یکجانبه از آن خارج شد. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: ما عمیقا نگران تاثیر مخرب اقدامات زورگویانه، یکجانبه و نامشروع از جمله تحریم‌های غیرقانونی، بر اقتصاد جهانی، تجارت بین‌المللی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار هستیم. چنین اقداماتی، منشور ملل متحد، نظام تجاری چندجانبه، توسعه پایدار و توافق‌های زیست محیطی را تضعیف می‌کند. رهبران بریکس همچنین «بر لزوم اصلاح ساختار مالی بین‌المللی کنونی برای رویارویی با چالش‌های مالی جهانی از جمله حکمرانی اقتصادی جهانی به منظور جامع‌تر و عادلانه‌ترکردن ساختار مالی بین‌المللی» تاکید کردند.