[شهروند] سه ماه تابستان برای سینمای ایران سرشار از بیم‌ها و امیدهای گوناگون بود. سه ماه پرفرازونشیب- بسته به این‌که از چه زاویه‌ای مورد بررسی قرار گیرد، می‌تواند نتایج متفاوتی- از شکست قطعی تا موفقیت حتمی و البته حرکت در مسیر تباهی و انحطاط- را به بار آورد. بله؛ سینمای ایران در تابستان امسال با افزایش فیلم‌های روی پرده موفق به جذب حدود ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تماشاگر شد- که از این نظر که نشان از یک رشد ۶۶ درصدی در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته دارد، می‌تواند موفقیت بزرگی قلمداد شود. این میزان تماشاگران اما در عین حال به‌واسطه تعطیلات محرم و صفر، یک کاهش محسوس ۴۶درصدی را در قیاس با ماه‌های بهاری امسال نشان می‌داد- که اگر میزان فروش و مخاطبان سینمای ایران را از این زاویه بررسی کنیم، کاهش 46 درصدی جز شکست نمی‌تواند باشد. در این میان سه ماه تابستانی سینمای ایران را از منظر فیلم‌سوزی و انحطاط ژانری نیز می‌توان بررسی کرد. در واقع این‌که در سه ماه تابستان شاهد اکران یازده فیلم بودیم، جز فیلم‌سوزی گسترده با هدف افزایش مجموع فروش سینماها نمی‌تواند باشد. و این هم که هنوز و هم‌چنان فیلم‌های کمدی تنها فیلم‌هایی هستند که شانس موفقیت دارند- و در میان فیلم‌های جدی هم فیلمی مانند «مست عشق» می‌فروشد که کاملا با فرمول موفقیت سریال‌های ترکی نوشته و ساخته شده- مقصدی جز انحطاط و تباهی را برای این سینما نشان نمی‌دهد...
گیشه‌های داغ
فیلم‌های روی پرده در سه ماه تابستان فراتر از انتظار ظاهر شدند و درحالی که تنها حدود ۲۰ روز عادی را تجربه کردند، موفق شدند با جذب ۷ میلیون و ۴۲۳ هزار مخاطب به یک گیشه ۴۱۱ میلیارد تومانی دست یابند. نکته مهم این آمار اما جایی بود که سینماها در تابستان امسال شرایط نرمالی نداشتند و تنها در حدود بیست درصد از روزهای تابستان شاهد اکران کامل فیلم‌ها در تمام سانس‌های برنامه‌ریزی شده بودیم. در واقع آمار 411 میلیارد تومانی گیشه‌های تابستانی از این رو برای سینمای ایران قابل قبول به نظر می‌رسد که دو ماه از سه ماه تابستان امسال با ماه‌های محرم و صفر در تلاقی بود و در آن یک ماه باقی‌مانده نیز به دلیل مناسبت‌هایی دیگر شاهد تعطیلات سینماها بودیم. برای همین هم هست که بسیاری از کارشناسان اقتصاد سینما میزان استقبال از سینماها را در سه ماه گذشته خوب و قابل قبول ارزیابی کرده‌اند.
یک تابستان متفاوت
البته یک حقیقت آشکار را نمی‌توان انکار کرد که درصد نمایش فیلم‌های پرمخاطب در تابستان بسیار بسیار بالاتر از حد معمول همه‌ساله بود- که اگر این فیلم‌ها در یک حیات نرمال و طبق روال و سیاق سابق نمایش داده می‌شدند، بی‌تردید به‌مراتب بیشتر از فروش حال حاضرشان را به دست می‌آوردند. بگذارید این ماجرا را از این زاویه نگاه کنیم که در شرایطی که همه‌ساله در تعطیلات تابستانی شاهد اکران چهار تا 6 فیلم با قابلیت بالای فروش بودیم، این آمار امسال به یازده فیلم رسیده بود و در واقع می‌توان گفت که سینمای ایران در سه ماه گذشته یازده فیلم بالقوه پرفروش خود را برای رسیدن به آمار فروش بالاتر از سال گذشته سوزاند! نتیجه این که گیشه‌های داغ تابستان امسال را تنها و تنها نمی‌توان به پای جذابیت فیلم‌ها و استقبال تماشاگران گذاشت. بلکه سینمای ایران با دستی کاملا پر. چنین آماری را در تابستان امسال به دست آورد و شکی نیست که اگر تمام این فیلم‌ها به صورت تقریبا هم‌زمان در فصل گرم نمایش داده نمی‌شدند، قطعا چنین فروشی حاصل نمی‌شد.
فیلم‌سوزی
وقتی صحبت از دست‌های کاملا پر سینما و اکران هم‌زمان فیلم‌های زیادی که پتانسیل فروش بالا دارند می‌کنیم؛ این صحبت ناظر به این واقعیت آماری است که کمتر پیش می‌آید در روی پرده سینماها شاهد اکران هم‌زمان و ترافیک فیلم‌های بالقوه پرمخاطب و پراقبالی چون «پول و پارتی»، «مفت‌بر»، «قیف»، «یادگار جنوب»، «ملاقات با جادوگر»، «ساعت ۶ صبح» و البته «تگزاس ۳»، «خجالت نکش ۲»، «مست عشق»، «تمساح خونی» و حتی «سال گربه» باشیم. اتفاقی که امسال به هر حال روی داد تا در نهایت یک فیلم‌سوزی گسترده به راه افتد و در عین حال دست مخاطبان و دوستداران سینمای کمدی برای تماشای فیلم‌های محبوب‌شان باز باشد.
در چنین شرایطی بود که سینمای ایران توانست از این فرصت تابستانی نهایت بهره را به عمل آورده و مخاطبان فصلی خود را از ۷ میلیون نفر عبور دهد و تا ۶۶ درصد بیشتر از تابستان سال گذشته برساند. آماری که البته در قیاس با سه ماه اول سال 46 درصد کمتر است تا یک بار دیگر معلوم شود که اگر شرایط نرمالی وجود نداشته باشد، حتی فیلم‌سوزی هم نمی‌تواند یک رشد مستمر و پایدار را حاصل آورد.
چه فیلمی؟ چه گیشه‌ای؟
در تیرماه، ۲ میلیون و ۲۵ هزار نفر به سینما رفتند و یک گیشه ۱۱۸ میلیاردی را برای سینماها رقم زدند. تعداد مخاطبان مردادماه اما ۳ میلیون و ۶۳ هزار نفر بود که موجب ایجاد یک گیشه ۱۶۰ میلیارد تومانی شد. در شهریورماه نیز ۲ میلیون و ۳۴۵ هزار نفر پای گیشه‌ها حاضر شدند و ۱۳۳ میلیارد تومان صرف خرید بلیت برای تماشای فیلم‌های روی پرده کردند. در این میان بهترین عملکرد را در اکران تابستانی امسال فیلم «تگزاس ۳» ساخته مسعود اطیابی داشت- که توانست ۲ میلیون و ۵۴۰ هزار نفر را پای گیشه‌ها کشانده و در مدت سه ماه تابستان ۱۳۸ میلیارد و ۲۰۰ میلیون بفروشد.
«پول و پارتی» سعید سهیلی اما تنها یک میلیون و ۴۳۹ هزار مخاطب و البته ۷۸ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروش داشت- تا در رتبه دوم جدول پرمخاطب‌‌ترین فیلم‌های سه ماه گذشته قرار بگیرد.
«خجالت نکش ۲» رضا مقصودی نیز با یک میلیون و ۱۲۹ هزار مخاطب و یک گیشه ۶۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در جایگاه سوم و بالاتر از «قیف» قرار گرفت که به عنوان فیلم جدید محسن امیریوسفی بد عمل نکرد و در کمتر از تنها بیست روز، ۳۲۱ هزار مخاطب را به سینماها کشید تا با یک فروش ۱۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومانی جایگاه چهارم جدول پرفروش‌ترین فیلم‌های سه ماه گذشته را به نام خودش زده باشد.
بعد از چهار فیلم پرفروش تابستان- که همه کمدی بودند-؛ رتبه پنجم جدول فروش به «مست عشق» حسن فتحی رسید که توانست اقتدار بهاری خود را در تابستان نیز ادامه داده و با جلب و جذب ۲۶۹ هزار مخاطب، یک گیشه ۱۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی را برای خود دست‌وپا کند.
«مفت‌بر» عادل تبریزی هم که از ۱۵ شهریور به روی پرده رفته توانست با ۲۱۹ هزار مخاطب و فروش ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومانی در رده ششم جدول و بالاتر از «یادگار جنوب» حسین دوماری و پدرام پورامیری و «ملاقات با جادوگر» حمید بهرامیان قرار گیرد- که اولی ۱۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان و دومی هم ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان فروختند.
«تمساح خونی» ساخته جواد عزتی نیز که از ۱۶ اسفند به روی پرده بود، توانست در پنجمین و ششمین ماه اکرانش هم خود را در زمره ۱۰ فیلم پرمخاطب حفظ کرده و در نهایت با ۱۶۴ هزار مخاطب و ۱۰ میلیارد تومان فروش یکی از فیلم‌های صدرنشین جدول باشد.
سینما در انتظار 6 ماه مهم و پرامید
سینمای ایران در نهایت 6 ماه ابتدایی امسال را به سلامت سپری کرد. بازه زمانی پرازدحامی که سه ماه از آن با ماه‌های رمضان، محرم و صفر تلاقی داشت و سه ماه دیگر نیز متاثر از رخدادهایی چون شهادت ائمه و حادثه بالگرد رئیس‌جمهور بود. سینمای ایران ولی با این حال توانست ۱۶ میلیون و ۱۰۰ هزار مخاطب را پای گیشه‌ها کشانده و به یک فروش ۹۰۸ میلیارد تومانی دست یابد- که نه تنها بیشتر و به مراتب جلوتر از پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌هایی است که به انجام رسیده، بلکه دستیابی به هدف گیشه ۲۰۰۰ میلیاردی امسال را نیز نزدیک‌تر و سهل‌الوصول‌تر جلوه می‌دهد.
از این نظر می‌توان گفت که برای نیمه دوم امسال، چشم‌انداز بسیار روشن‌تری در انتظار سینمای ایران است. به خصوص آغاز اکران یک سری فیلم‌های قدرتمند از یازدهم مهرماه در کنار ادامه اکران چند فیلم پرمخاطب روی پرده این امیدواری را ایجاد می‌کند که به احتمال فراوان در فصل پائیز شاهد بهترین عملکرد فصلی سینمای ایران خواهیم بود. در فصل زمستان نیز به نظر می‌رسد که اتفاق‌های خوبی در راه است و تا پایان جشنواره سینما حیات نرمالی خواهد داشت و پس از آن در فصل مرده اکران پس از پایان جشنواره هم به نظر می‌رسد که اکران فیلم‌های رمضانی و نوروزی از اواسط اسفندماه باعث استقبال مخاطبان سینما خواهد شد.
اگر برنامه‌ریزی سفت‌وسختی که برای اکران فیلم‌های پرمخاطب کمدی (زودپز از ۱۱ مهر، صبحانه با زرافه‌ها از ۳ آبان و هفتاد سی احتمالا از آذرماه) صورت گرفته، برای گونه‌های اجتماعی و کودک و دیگر ژانرها نیز در نظر گرفته شود، سینمای ایران این پتانسیل را دارد که به راحتی از ۳۳ میلیون مخاطب فراتر رفته و با دستیابی به یک گیشه حداقل ۲۰۰۰ میلیارد تومانی، رکورد ۲۴ ساله تعداد مخاطبان را بشکند!