[عبدالباسط انصاری] حدود ده روز قبل بود که خبرگزاری انگلیسی رویترز در مطلبی ضمن انتشار بخش‌هایی از متن دو گزارش محرمانه تازه گروسی به اعضای شورای حکام؛ از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، افزایش 22کیلوگرمی ذخایر غنی‌شده 60درصدی ایران، عدم‌پیشرفت همکاری ایران با آژانس در زمینه فعالیت بازرسان آژانس و مواد یافت‌شده و مکان‌های آلوده ادعایی خبر داد و همچنین از ابراز امیدواری گروسی برای دیدار با مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور جدید ایران نوشت. گزارش‌های اخیر گروسی پیش از آغاز نشست فصلی شورای حکام را باید در ادامه صدور قطعنامه ضدایرانی نشست پیشین و تکراری روند امتیازگیری از ایران با اعمال فشار، ارزیابی کرد. در ادامه نگاهی به سخنان گروسی در روز نخست نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ابعاد این فشارها و احتمال صدور قطعنامه ضدایرانی خواهیم داشت:
گروسی در ابتدای نشست شورای حکام درباره ایران چه گفت؟
گروسی سخنان خود در نشست فصلی شورای حکام را مطابق دستورکار تعیین شده، با پرداختن به وضعیت برنامه هسته‌ای ایران، همکاری‌های ایران و آژانس و وضعیت نیروگاه زاپوریژیا در اوکراین آغاز کرد. گروسی در سخنان خود -که ایسنا بخش‌هایی از آن را منتشر کرده- ضمن اشاره مجدد به افزایش ذخایر 20و 60درصدی و توسعه آبشارهای غنی‌سازی ایران گفت: «سه سال و نیم از زمانی که ایران اجرای تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام، ازجمله اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کرده و بنابراین، سه سال و نیم از زمانی که آژانس دسترسی تکمیلی در ایران داشته، گذشته است. هیچ پیشرفتی در حل‌وفصل مسائل پادمانی باقی‌مانده حاصل نشده است. آژانس تداوم اشراف خود درباره تولید سانتریفیوژها و موجودی آن‌ها، روتورها و بیلوزها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم در ایران را از دست داده است. ایران می‌گوید تمامی مواد، فعالیت‌ها و محل‌های هسته‌ای ضروری را ذیل توافق ان‌پی‌تی با آژانس اعلام کرده است.» گروسی ضمن تکرار پیداشدن «مواد هسته‌ای با منشا انسانی در مکان‌های اعلام نشده ایران» خواستار دسترسی آژانس برای یافتن محل‌های اینگونه مواد شد و افزود: «ایران که اعلام کرده است اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را به تعلیق درآورده، هنوز این وظیفه قانونی خود را اجرا نمی‌کند. این مسائل پادمانی باقی‌مانده از تعهدات ایران ذیل توافق جامع پادمانی آن نشات می‌گیرند و باید برای آژانس حل‌وفصل شوند تا بتواند تضمین بدهد که برنامه هسته‌ای ایران، منحصرا، صلح‌آمیز است.» مدیرکل آژانس با اشاره به عدم‌پیشرفت در اجرای بیانیه مشترک مارس 2023از تبادل پیام با پزشکیان و دیدار سریع‌تر جهت «گفت‌وگوهای سازنده برای دستیابی به نتایج واقعی» سخن گفت.
سیاسی کاری مشهود آژانس در برخورد با ایران
با وجود ماهیت فنی آژانس، متأسفانه در مورد برنامه هسته‌ای ایران این نهاد همواره رویکردی سیاسی داشته و از مداخلات جهت‌دار و مغرضانه رژیم صهیونیستی، آمریکا، اروپا و اپوزیسیون ایران تأثیر پذیرفته است. فارغ از موارد پرتکرار دو دهه گذشته، در موضوعات سال‌های اخیر نیز موارد متعددی از سیاسی‌کاری آژانس در مواجهه با ایران قابل ذکر است. برای مثال گروسی در حالی از عدم‌پیشرفت در اجرای بیانیه مشترک مارس 2023(اسفند 1401) سخن می‌گوید که خود وی در نشست فصلی آژانس در خرداد1402 رسما بسته شدن پرونده یکی از سه مکان آلوده ادعایی مورد اشاره در گزارش‌های آژانس و بیانیه همکاری مارس 2023(مریوان یا آباده) را با اثبات این نکته از سوی ایران که اسناد و تصاویر ادعایی شواهد معتبری نداشته و احتمال جعلی بودن آن می‌رفته، تأیید کرده بود.
همکاری‌های فراپادمانی ایران و اصرار آژانس بر زیاده خواهی
افزون بر آن در 20خرداد 1402 دفتر نمایندگی دائم ایران در سازمان با صدور بیانیه‌ای تفصیلی، مواردی چون: اصرار آژانس بر وجود سه مکان آلوده با وجود حل موضوع آباده، اصرار آژانس بر مسئله دو مکان آلوده دیگر با وجود عدم‌ارائه شواهد معتبری از وجود فعالیت هسته‌ای در این دو مکان ادعایی، تکرار اتهامات آژانس تحت‌تأثیر سندسازی‌های رژیم صهیونیستی با وجود همکاری ایران و اعطای دسترسی در تورقوزآباد و زیاده‌خواهی آژانس با وجود همکاری ایران در شفاف‌سازی داوطلبانه فعالیت‌های مرتبط با سانتریفیوژها، روتورها، بیلوزها، آب سنگین و کنسانتره سنگ و همچنین کد اصلاحی 3.1، فراتر از موافقنامه جامع پادمانی(CSA) و براساس توافق برجام را؛ از مصادیق سیاسی کاری و برخوردهای نابجای آژانس با ایران اعلام کرد.
اذعان به دخالت اسرائیل و ادامه همان مسیر
علاوه بر این موارد، گروسی با وجود رویکرد به ظاهر مثبت خود در سفر اردیبهشت ماه 1403 به ایران در اواخر دولت سیزدهم و اذعان تلویحی به دخالت‌های رژیم صهیونیستی در کار آژانس و تلاش این رژیم برای تخریب ایران و وعده تأثیرنپذیرفتن از این ادعاها، اما در نشست پیشین و نشست کنونی آژانس دست از اتهام‌زنی‌های تکراری خود علیه برنامه هسته‌ای ایران برنداشته است.
اهداف گروسی از ادامه فضاسازی علیه ایران
بر این اساس و همانگونه که در ابتدای این نوشتار عنوان شد اصرار گروسی بر تداوم اتهام‌زنی و فضاسازی علیه ایران را باید در چارچوب تکمیل روند نشست پیشین، شورای حکام و صدور قطعنامه ضدایرانی با زمینه‌سازی تروئیکا و شخص مدیرکل برای امتیازگیری از ایران تحلیل کرد. در نشست کنونی برخلاف نشست پیشین گمانه‌زنی‌هایی از صدور قطعنامه تازه علیه ایران وجود ندارد و به‌نظر می‌رسد پیگیری فشار جهت برداشت محصول قطعنامه پیشین در دستور کار است. هر چند تا روز پایانی نشست، احتمال فضاسازی تازه برای صدور قطعنامه به کلی منتفی نیست اما آمریکا، تروئیکا و آژانس با توجه به روی‌کارآمدن دولت جدید در ایران ترجیح می‌دهند در این امر اندکی احتیاط کرده و راه‌های دیپلماسی را بیش از این محدود نکنند. چه اینکه خود گروسی نیز اذعان کرده است «قصدی برای ارائه یک گزارش جامع و به‌روز» علیه ایران ندارد و پیگیر «تلاش برای به نتیجه رساندن همکاری با ایران» است. اما برآورد کلی غرب و گروسی برای تکرار روند سندسازی، اتهام‌زنی، تصویب قطعنامه برای امتیازگیری تازه و وادارکردن ایران به طی این مسیر تکراری بیش از دود‌هه‌ای، غلط است و احتمالا با تجارب پیشین دولت‌های مختلف کشور و افزایش اجماع داخلی، منجر به نتیجه‌ای به ضرر ایران نخواهد شد.