[شهروند] در نظام مردم‌سالاری دینی، دو پایه برای مشروعیت نظام سیاسی پیش‌بینی شده: یکی پایه مردمی و دیگری پایه الهی. پایه مردمی از طریق انتخاب مردم و رأی آنان به رئیس‌جمهوری تأمین میشود، اما پایه الهی‌اش از طریق تنفیذ رهبری نسبت به انتخاب مردم احراز میشود؛ یعنی پایه مشروعیت الهی در اینجا تنفیذ است و رئیس‌جمهوری با تنفیذ، دارای مشروعیت الهی- مردمی میشود. رهبری در عید سال ۱۴۰۰ فرمودند که رئیس‌جمهور در کشور ما دارای هزاران مدیریت است و پراختیارترین مدیریت‌ها را دارد. رئیس‌جمهور در مقابل ملت، رهبری و مجلس پاسخگو است و مسئولیت دارد. مراسم تنفیذ و اعطای حکم رئیس‌جمهور چهاردهم و آغاز به‌کار رسمی رئیس‌جمهور منتخب فردا صبح با حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی برگزار خواهد شد. این مراسم در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار میشود و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام نیز در آن حضور خواهند داشت. در مراسم تنفیذ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز حضور دارند و به همین دلیل مجلس یکشنبه جلسه علنی ندارد.
سخنگوی شورای نگهبان: با حکم تنفیذ، اقدامات پزشکیان اعتبار شرعی و قانونی پیدا می‌کند
هادی طحان‌نظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان، با بیان اینکه با تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری اقدامات او اعتبار شرعی و قانونی پیدا می‌کند، گفت: تنفیذ رئیس‌جمهور به‌معنای اجازه اعمال برخی از شئون ولایت در عرصه عملی اداره کشور است. طحان نظیف تأکید کرد: در اصل ۱۱۰ قانون اساسی که موضوع وظایف و اختیارات رهبری در آن آمده، ذیل بند ۹ این اصل، بحث امضای حکم ریاست‌جمهوری پس از انتخاب مردم در زمره وظایف و اختیارات رهبر ذکر شده است. امضایی که در این بند آمده مترادف تنفیذ و به‌معنای به اجرا درآوردن و تأیید کردن است که مقصود از آن اعتباربخشی و تأیید یک عمل حقوقی است. وی افزود: بر همین مبنا باید بگویم که اصطلاح امضای حکم ریاست‌جمهوری به مفهوم اجازه دخالت و اعمال قدرت به رئیس‌جمهور در چارچوب مشخص‌شده توسط شرع و قانون اساسی از طرف ولی فقیه است که بر مبنای همین اجازه اقدامات رئیس‌جمهور اعتبار شرعی و قانونی پیدا می‌کند.
تنفیذ چگونه انجام میشود؟
طحان‌نظیف تصریح کرد: بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و تأیید صحت انتخابات از طرف مرجع قانونی آن، یعنی شورای نگهبان، اعتبارنامه فرد منتخب توسط شورای نگهبان تهیه و به محضر مقام معظم رهبری تقدیم میشود. وی ادامه داد: بعد از آن طی مراسمی پس از گزارشی که وزیر کشور از چگونگی برگزاری انتخابات می‌دهد و با اعلام نامزدی که واجد رأی اکثریت شده و قرائت اعتبارنامه شخص منتخب، رهبر معظم انقلاب طی حکمی ریاست‌جمهوری فرد منتخب را امضا می‌کنند و براساس ماده یک قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران، دوره ریاست‌جمهوری از تاریخ تنفیذ اعتبارنامه به وسیله رهبر انقلاب آغاز میشود.
چرایی تنفیذ؟
دکتر عباسعلی کدخدایی، عضو حقوقدان و رئیس پژوهشکده شورای نگهبان، می‌گوید: در مقام بیان ضرورت و چرایی تنفیذ حکم رئیس‌جمهور، به‌عنوان یکی از صلاحیت‌های رهبری در قانون اساسی، ذکر دو نکته حائز اهمیت است:
* اولاً اساسی‌سازی فرایند تنفیذ و امضای حکم ریاست‌جمهوری محقق‌کننده ارکان نظری نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران تلقی میشود و درصورت عدم‌تعیین آن مشروعیت اعمال حکمرانی محل خدشه قرار می‌گیرد و از سوی دیگر این فرایند تضمینی بر تحقق اراده عمومی و پاسداری از رأی و خواست مردم محسوب میشود. از همین رو، قانونگذار اساسی ذکر آن را در اصل ۱۱۰ ضروری دانسته است.
* ثانیاً در حکم تنفیذ، چارچوب‌ها و الزامات مشی رئیس‌جمهور منتخب مردم نیز تبیین میشود و براساس رویه موجود در احکام صادرشده به وسیله رهبران نظام جمهوری اسلامی ایران از آنجا که اراده مردم در چارچوب قانون اساسی و موازین شریعت مقدس اسلام به انتخاب فردی به‌عنوان رئیس‌جمهور تعلق‌گرفته است؛ رأی ملت تنفیذ و حکم نیز تا هنگامی است که مشی همیشگی وی در پیمودن صراط مستقیم اسلام و انقلاب ادامه داشته باشد و درصورت خروج از چارچوب‌های طراحی شده از مسیر اراده عمومی و همچنین الزامات مشروعیت‌بخشی خارج می‌گردد، براین‌اساس یکی از ضرورت‌های اساسی‌سازی تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری تعیین بایسته‌های استمرار این مسئولیت است.
پس از دریافت تنفیذ از سوی رئیس‌جمهور چه الزاماتی برای او به‌وجود می‌آید؟
سید محمدرضا مرندی، عضو هیأت‌علمی گروه فقه سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، در این خصوص گفت: زمانی که رئیس‌جمهور تنفیذ میشود به اصل ۱۲۲ قانون اساسی می‌رسیم که می‌گوید «رئیس‌جمهوری در حدود اختیارات و وظایفی که به موجب قانون اساسی و یا قوانین عادی به‌عهده دارد در برابر ملت، رهبر و مجلس شورای اسلامی مسئول است»؛ یعنی تنفیذ از یک طرف به او مشروعیت و از طرف دیگر به او مسئولیت می‌دهد و بایستی پاسخگو باشد. رئیس‌جمهور پس از اینکه تنفیذ شد نسبت‌به رهبری هم پاسخگو میشود و باید انتظاراتی را که رهبری در چارچوب قانون اساسی از رئیس‌جمهور دارد برآورده سازد.