[شهروند] تداوم روند باثبات نرخ ارز در بازار آزاد، آرامش محسوسی در سایر بازارهای دارایی نظیر مسکن، طلا و خودرو ایجاد کرده و به‌نظر می‌رسد با کنترل کامل انتظارات تورمی و از بین رفتن احتمال جهش‌های ارزی، سفته‌بازان و نوسان‌گیران بازهم به خروج خود از بازارها ادامه دهند.
نکته قابل تامل درباره پیامدهای ایجاد ثبات ارزی، پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد کشور است به‌نحوی که هم‌اکنون فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران به این باور رسیده‌اند که می‌توانند برای آینده خود برنامه‌ریزی کنند. بررسی تحولات ماه‌های گذشته بازارهای دارایی هم نشان می‌دهد، دلالان و سفته‌بازان از کسب سود در این بازارها ناامید شده‌اند و ترجیح می‌دهند از روش‌های متعارف نظیر سپرده‌گذاری بانکی و حضور در بخش مولد برای کسب سود استفاده کنند.
در شرایطی که در سال‌های گذشته با کوچک‌ترین نوسان سیاسی و بین‌المللی، مسیر بازار ارز تغییر می‌کرد، این بار و در همین هفته (یکشنبه گذشته) شاهد بودیم که با انتشار خبر انصراف بایدن از رقابت‌های انتخاباتی آمریکا (افزایش شانس پیروزی ترامپ) بازهم بازار ارز روز دوشنبه نوسان خاصی نداشت؛ این مسئله نشان‌دهنده موفقیت سیاست تثبیت اقتصادی و تعدیل انتظارات تورمی در بازار است.
با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند استمرار سیاست‌های ثبات‌ساز، شرط کاهش انتظارات تورمی و از بین رفتن ریسک‌های اقتصادی است. بانک مرکزی درصورتی می‌تواند بازیگر مهم بازار ارز باقی بماند که سیاست‌های پولی و بانکی با قوت کامل ادامه یابد.بنابراین ادامه یافتن سیاست‌های بانک مرکزی عملا همه نوسان‌گیران را از بازار خارج می‌کند و این فرصت را ایجاد می‌کند تا سیاستگذار بتواند شاخص‌های کلان اقتصادی را بهتر به سمت نقطه مطلوب ببرد.
روایت فرزین از وضعیت ارزی کشور
در این ارتباط، محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، در هفته جاری گفت: تامین نیازهای واقعی ارزی اقتصاد در حوزه تولید و سرمایه‌گذاری در دستور کار بانک مرکزی بوده است و بر این اساس بیش از ۸۵ درصد ارزش واردات گمرکی کشور شامل مواداولیه، کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای است که این موضوع نقش مهمی در کاهش تورم تولید‌کننده داشته است.
فرزین با اشاره به اقدامات بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز گفت: راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا با هدف تعمیق بازار رسمی ارز، تفکیک نرخ حواله و اسکناس و هدایت نرخ‌های رسمی به سطوح تعادلی، تقویت عرضه ارز و افزایش کیفیت دارایی‌های خارجی بانک مرکزی از طریق دیپلماسی فعال پولی و بانکی از مهم‌ترین اقدامات ما در این حوزه بوده است که از این طریق علامت‌دهی به فعالان و مرجعیت به بانک مرکزی بازگشته است.
وی افزود: در نتیجه اقدامات حوزه ارزی، به‌رغم بحران‌های امنیتی و نظامی در منطقه در سال گذشته، ضریب تغییرات در بازار ارز ۵.۸ درصد، در اسکناس مرکز مبادله ۱.۹ درصد و در حواله مرکز مبادله ۲.۴ درصد بوده است که تفاوت کاملا معنادار و محسوسی با سال‌های پیش دارد و از موفقیت بانک مرکزی در اجرای سیاست تثبیت حکایت می‌کند.
فرزین با اشاره به روند افزایشی ذخایر ارزی کشور گفت: با دیپلماسی پولی و بانکی و افزایش وصول درآمدهای نفتی و گازی کشور هم کمیت و هم کیفیت دارایی‌های ارزی کشور افزایش یافته است و برخلاف انتقادات و گزاره‌های خبری نادرست، بانک مرکزی هرگز از دارایی‌های ارزی کشور و ارزپاشی برای مدیریت بازار ارز ازجمله در مقطع کنونی استفاده نکرده است.
ضرورت کاهش اختلاف نرخ دلار نیمایی و آزاد
یک کارشناس بازارهای مالی گفت: با اقدامات بانک مرکزی جلوی سفته‌بازی دلالان در بازار غیررسمی نیز گرفته شد و به نوعی نرخ در این بازار با وجود تنش‌های سیاسی در کانالی مشخص حفظ شد؛ بنابراین عملکرد بانک مرکزی طی یک سال گذشته در حوزه بازار ارز قابل تحسین است و پیشنهاد می‌کنیم که این بانک در کنار مدیریت بازار غیررسمی به کم کردن اختلاف نرخ دلار نیمایی و نرخ ارز بازار آزاد نیز توجه کند.
محمد خبری‌زاد با بیان اینکه عملکرد خوب بانک مرکزی دولت سیزدهم روی اقتصاد و بازار ارز تأثیر مستقیم دارد به ایسنا گفت: سیاست‌های بانک مرکزی و دولت سیزدهم در حوزه ارز به دو بخش تقسیم می‌شود که بخش اول مرتبط با تخصیص ارز به شرکت و صنایع از طریق بازار نیما و مرکز مبادله ایران است.وی بخش دوم سیاست‌های بانک مرکزی را معطوف به بازارگردانی در بازار غیررسمی دانست و افزود: تا قبل از پایان سال ۱۴۰۲ و رخ دادن تنش‌های سیاسی در منطقه، عملکرد بانک مرکزی خوب بود به‌طوری که این بانک با دخالت به‌موقع در بازار و محدود کردن تقاضای سفته‌بازی توانست نرخ ارز را تا حدودی کنترل کند.
این کارشناس بازارهای مالی تأکید کرد: در پایان سال تنش‌های سیاسی در منطقه و ایران شدت گرفت و باعث ایجاد نوسان موقتی در بازار ارز شد؛ اما بعد از گذشت چندین روز نرخ ارز به کانال قبلی خود بازگشت.خبری‌زاد با بیان اینکه سیاست‌های اتخاذ شده از سوی بانک مرکزی روی تورم اثری مستقیم دارد، ادامه داد: بانک مرکزی با توجه به منابع ارزی و اختیارات خود توانست بازار غیررسمی را به خوبی مدیریت کند. بخش عمده‌ای از درآمدهای کشور از طریق فروش نفت حاصل می‌شود و به هر میزان که فروش نفت افزایش پیدا کند این بانک بهتر می‌تواند بازار غیررسمی را مدیریت کند؛ خوشبختانه در سال ۱۴۰۲ نفت به خوبی فروش رفت و منابع خوبی برای مدیریت به بانک مرکزی داده شد.
این کارشناس بازارهای مالی در پایان تأکید کرد: با اقدامات بانک مرکزی جلوی سفته‌بازی دلالان در بازار غیررسمی نیز گرفته شد و به نوعی نرخ در این بازار با وجود تنش‌های سیاسی در کانالی مشخص حفظ شد. بنابراین، عملکرد بانک مرکزی طی یک سال گذشته در حوزه بازار ارز قابل تحسین است و پیشنهاد می‌کنیم این بانک در کنار مدیریت بازار غیررسمی به کم کردن اختلاف نرخ دلار نیمایی و نرخ ارز بازار آزاد نیز توجه کند.
امکان سوداگری در بازار ارز وجود ندارد
محمد واعظ برزانی، اقتصاددان، نیز درباره وضعیت فعلی بازار ارز یادآور شد: وقتی بازار به درستی می‌داند مقام ارزی امکان عرضه ارز طبق روال موجود را فراهم کرده، دیگر نگران تامین ارز مورد نیاز خود نیست و تجار و بازرگانان و فعالان اقتصادی هم در این زمینه آسوده‌خاطر هستند، در نتیجه این موضوع نیز به‌عنوان مولفه بسیار مهمی در آرامش بازار ارز نقش ایفا می‌کند.
این اقتصاددان افزود: ذهنیت بازار نسبت به ریسک نوسان نرخ ارز که ریشه در تغییرات واقعی در اقتصاد کلان کشور ندارد، آرام است. بنابراین به لحاظ ذهنی متقاضیان ارز آسوده‌خاطر هستند و این موضوع باعث شده دلالان و سفته‌بازان نتوانند مثل گذشته‌های نه‌چندان دور، شرایط و فضای هیجانی برای سوداگری در این بازار راه بیندازند.واعظ با تأکید بر اینکه مدیریت درست و بهینه بانک مرکزی قطعا تقاضای بلندمدت ارز را هم به شکل مثبتی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اظهار کرد: همین مدیریت باعث شده تقاضای کوتاه‌مدت در بازار تحت‌تأثیر ذهنیت دلالان و تلاش‌های آنها برای سوداگری بیشتر در بازار ارز و به هم ریختن فضای بازار ارز قرار نگیرد.
وی درخصوص مدیریت بازار ارز و توجه به ایجاد آرامش در فضای اقتصادی کشور گفت: مدیریت بازار ارز و اطمینان‌بخشی به مردم در این بازار، با توجه به اینکه اقتصاد کلان کشور به خوبی تحت مدیریت است، مانع از آن شده که بازار ارز و سایر بازارها تحت‌تأثیر انتظارات تورمی قرار بگیرد.
این اقتصاددان تأکید کرد: این رویه نشان می‌دهد سیاست تثبیت اقتصادی و ارزی بانک مرکزی، سیاست درستی بوده است.
بنابراین، این سیاست همچنان باید دنبال شود تا مانع از اثرگذاری تحریم‌ها و مسائل سیاسی شود. تا پیش از این چنین مسائلی انتظارات تورمی را در اقتصاد ایران فعال می‌کرد و موجب تنش در بازارهای مختلف ازجمله بازار ارز می‌شد، اما در تنش‌های اخیر همچون صدور قطعنامه علیه ایران این اتفاق رخ نداد که نشانه خوبی است.