[ سیما فراهانی] سال‌هاست که جای خالی اندام‌های از دست رفته را برای معلولان و توانخواهان پر می‌کند. مدت‌هاست که به معلولان زندگی دوباره می‌بخشد. ساختمانی که نقص را تکمیل می‌کند و هر بار مجهزتر از قبل می‌شود. اینجا در ساختمان مرکز توانبخشی هلال‌احمر زندگی برای آنها که بیمارند، در جریان است. امید است برای آنها که از زندگی بریده‌اند. از ساخت پروتز و ارتز گرفته تا کاردرمانی و گفتاردرمانی و خدمات دیگر در این مرکز ارائه می‌شود. اما مهم‌ترین آنها اتاقی است که خانه معلولان را تداعی می‌کند. زندگی روزمره یک فرد توانخواه در این اتاق بازسازی می‌شود. در این اتاق آنها یاد می‌گیرند که چطور مستقل باشند. چطور بتوانند به زندگی عادی خود برگردند و چطور بتوانند از وسایل خانه‌شان بدون نیاز به حمایت دیگران، استفاده کنند. در این مرکز انواع آموزش‌ها و مشاوره‌های تخصصی موردنیاز براساس توانمندی‌ها و نیازهای فردِ مراجعه‌کننده توسط پرسنل در فضاهای بازطراحی شده که شامل آشپزخانه، نشیمن، اتاقِ خواب، حمام و دستشویی است، ارائه می‌شود.
اهداف این مرکز
کلینیک آموزش فعالیت‌های روزمره زندگی با هدف خدمات آموزشی به افراد کم‌توان احداث شده است. دکتر محمد حیدری، رئیس مرکز جامع توانبخشی جمعیت هلال‌احمر، در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» توضیحاتی در این خصوص ارائه می‌دهد و می‌گوید: «مرکز توانبخشی هلال‌احمر سال‌های زیادی است که فعالیت می‌کند. اوایل بیشتر صبح‌ها فعالیت داشت ولی مجوز صبح و عصر را گرفتیم و از ابتدای اردیبهشت ماه برای شیفت عصر هم فعال شد. مرکز ما کلینیک‌های مختلفی دارد. مثلا کلینیک پروتز که برای اندام‌های مصنوعی است. یعنی کسی که دچار قطع عضو شده است به ما مراجعه می‌کند و مناسب‌ترین پروتزی که قابلیت ساخت داخل کشور را دارد، برایشان انتخاب می‌کنیم. این پروتزها با قیمت مناسب به آنها عرضه می‌شود. درواقع قیمت تجهیزات ما یک‌سوم قیمت بیرون است. علاوه بر این، ما این خدمات را با حمایت‌های جمعیت هلال‌احمر و با مشارکت خیرین و بودجه سازمان داوطلبان انجام می‌دهیم. یعنی آنهایی که بی‌بضاعت و محروم هستند از مساعدت‌های ما بهره‌مند می‌شوند. در این مرکز ارائه خدمات برای عموم آزاد است. خیلی‌ها تصور می‌کنند که فقط برای اعضای هلال‌احمر است ولی ارائه خدمات برای عموم آزاد است. اغلب خدمات توانبخشی همه با هم یکجا ارائه می‌شود. مثلا اگر یکی سکته مغزی کرده است، نیاز به گفتار درمانی، فیزیوتراپی، پرتز و نیاز به کاردرمانی دارد، همه را می‌تواند یک جا انجام دهد، آن هم با قیمت بسیار عالی. هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین کلینیک‌هایی که اخیرا افتتاح کردیم ای‌دی‌ال یا همان فعالیت‌های روزمره زندگی است. در این بخش مثلا افرادی که سکته کرده‌اند و تا دیروز داشتند زندگی عادی خودشان را می‌کردند و مستقل بودند، الان نیاز به حمایت دارند. ما محیطی مثل خانه را مناسب‌سازی کردیم و به آنها نحوه زندگی جدیدشان را آموزش می‌دهیم که فرد با کمترین نیاز به دیگران بتواند از وسایل زندگی استفاده کند. فرد یاد می‌گیرد خانه خودش را چطور تجهیز و مناسب‌سازی کند. هدف از ایجاد این کلینیک بهبود مشارکت و افزایش استقلال افراد مراجعه‌کننده در ایفای نقش‌های موردنیاز در منزل و مکان‌های دیگر و آموزش فعالیت‌های روزمره زندگی به افراد کم‌توان و ناتوانی است که در مهم‌ترین فعالیت‌های روزمره خود مانند استحمام، پوشیدن لباس، دستشویی رفتن، تهیه و خوردن غذا و مسائلی از این قبیل دچار مشکل هستند، است.»
چنین فضایی با این وسعت و امکانات در ایران نداریم
حسین سپاسی‌مقدم، مدیر کلینیک بخش چندتخصصی مرکز توانبخشی نیز جزئیات بیشتری از خدمات در این مرکز ارائه می‌دهد و به «َشهروند» می‌گوید: «این مرکز یک بخش از کار کاردرمانی است. یعنی جزو فرآیندهای درمانی حساب می‌شود. درواقع حلقه‌ای است بین تمرینات درمانی و بازگشت فرد به زندگی روزمره‌اش. فرد به زندگی عادی‌اش تا حدودی برمی‌گردد و آموزش‌های لازم را در خانه خودش عملیاتی می‌کند. در این اتاق کار با ابزار آموزش داده می‌شود و اینکه شخص با یک‌سری مشاوره و تمرینات، توانمندی‌هایی برای فعالیت‌های روزمره‌اش را به‌دست می‌آورد. هم‌اکنون چنین فضایی با این وسعت و امکانات در ایران نداریم. یکی دو مرکز هم چنین بخشی را دارند، ولی به این وسعت نیست. مرکز ما برای نخستین بار است که چنین چیزی را افتتاح کرده است. در جاهای دیگر کاردرمانگر باید به خانه بیمار برود و آموزش دهد. برای اینکه بیماران به مشکل برنخورند در رفت‌وآمد درمانگر این مرکز را افتتاح کردیم که همین جا آموزش ببینند. چون خیلی شبیه به خانه فرد است و می‌تواند تجربه کسب کند. این مرکز بهمن سال گذشته افتتاح شد. همه افرادی که از خدمات فیزیوتراپی و مغز و اعصاب ما استفاده می‌کنند، می‌توانند در اینجا نیز آموزش‌های لازم را ببینند. مثلا در بخش مغز و اعصاب روزهایی که فعالیت درمانی انجام می‌شود حدودا 15مراجعه‌کننده داریم که تعداد قابل توجهی از آنها نیازمند خدمات ای‌دی‌ال هستند. مثلا افراد با توجه به نیازشان، مثلا بهداشت فردی، حمام و سرویس بهداشتی در این اینجا آموزش می‌بینند برای اینکه استقلال لازم را به‌دست آورند. مراجعینی که نیازمند این فعالیت‌ها هستند توسط کادر پزشکی به واحدهای بیماری‌های مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند و پس از معاینه‌های موردنیاز به فضای (ADL) راهنمایی می‌شوند. کسانی که برای انجام فعالیت‌های روزانه خود مستقل نیستند و فاقد توانمندی‌های متناسب با سن خود هستند یا به‌دلیل بیماری و آسیب‌های جراحی اعم از آسیب‌های نخاعی، سکته مغزی، سرطان و انواع تومورهای مغزی، بیماری‌های عصبی، قطع عضو، اختلالات درکی و شناختی، نابینایی و ناشنوایی و دیگر آسیب‌ها نیاز به یادگیری دوباره مهارت‌های خود دارند و می‌توانند به این مرکز مراجعه کنند.»
امیدوارتر شده‌ام
علیرضا 20سال دارد. او مدت‌هاست که در ساختمان توانبخشی هلال‌احمر سعی می‌کند به زندگی روزمره‌اش برگردد. علیرضا 10 سال است که به‌خاطر ابتلا به بیماری ام‌اس توان حرکتی‌اش را از دست داده است. او که با کاردرمانگر خود ارتباط بسیار خوبی برقرار کرده است، به خبرنگار «شهروند» می‌گوید: «مدت‌هاست که به اینجا رفت‌وآمد می‌کنم. اوایل برایم سخت بود. از زندگی بریده بودم. حتی دلم نمی‌خواست درمان شوم. اما حالا با کاردرمانگرم ارتباط خوبی برقرار کرده‌ام. او مرا به زندگی امیدوار کرده است. از وقتی در بخش فعالیت‌های روزمره زندگی آموزش می‌بینم در خانه خودم راحت‌تر می‌توانم با وسایل کار کنم. مستقل‌تر عمل می‌کنم. البته نمی‌گویم که دیگر هیچ نیازی به کسی ندارم. ولی می‌توانم راحت‌تر کارهایم را انجام دهم. در کل امیدوارتر شده‌ام. تا جاییکه هر بار دلم می‌گیرد، حتی اگر روز تمریناتم نباشد، می‌گویم مرا به اینجا بیاورند تا کمی حالم بهتر شود.»