آتش‌نشان داوطلب فردی است که با حضور داوطلبانه در سازمان آتش‌نشانی و فراگیری آموزش‌های تخصصی آتش‌نشانی، موفق به کسب گواهینامه پایان دوره شود و برای رضای خداوند و با میل باطنی به منظور خدمت به مردم و حفاظت از سرمایه‌های ملی در این راه گام می‌گذارد و قصد دارد در مواقع بروز حادثه به کمک مردم بشتابد و برای امداد و نجات جان و مال مردم و هموطنانش مفید باشد.
شیوه‌های جذب آتش‌نشانان داوطلب
گزینش نیروهای داوطلب، از طریق جلب مشارکت و تعامل با سازمان‌های مختلف دولتی و اقشار گوناگون جامعه انجام می‌گیرد و اولویت آن با بازنشستگان، سربازان سازمان، افراد متخصص محدوده ایستگاه‌ها، مساجد، شورایاری‌ها، فرهنگسراها و ... است و سازمان‌های آتش‌نشانی می‌توانند، با اتخاذ شیوه‌های گوناگون و راهکارهای مناسب برای جذب نیروهای داوطلب آتش‌نشان اقدام کنند.
علاقه‌مندان به گذراندن دوره‌های آموزشی آتش‌نشان داوطلب می‌توانند با مراجعه به سایت 125 و تکمیل فرم ثبت‌نام یا پرکردن فرم ثبت‌نام متقاضیان داوطلب در روزنامه و مجلات کثیرالانتشار و پخش تیزرهای تبلیغاتی در صداوسیما یا مراجعه حضوری به نزدیک‌ترین ایستگاه محل کار یا سکونت برای ثبت‌نام اقدام کنند.
شرایط پذیرش نیروهای داوطلب
براساس اعلام آتش‌نشانی، برخورداری از سلامت کامل جسمی و روحی، علاقه‌مندی به فعالیت در سازمان آتش‌نشانی، دارابودن سواد خواندن و نوشتن، ارایه مدارک معتبر شناسایی نظیر شناسنامه، کارت ملی – دو قطعه عکس 4*3، دارا بودن حداقل سن پذیرش داوطلبان، داشتن حداقل 18 و حداکثر 60‌سال سن، تکمیل فرم تعهدنامه اخلاقی نسبت به جان و مال مردم، تکمیل فرم تقاضای عضویت، نداشتن اعتیاد به هرگونه موادمخدر و مشابه آن بنا به اظهار داوطلب و سکونت در محدوده ایستگاه یا پایگاه داوطلبان حداقل به مدت 2‌سال از شرایط پذیرش آتش‌نشان داوطلب است.
وظایف آتش‌نشانان داوطلب
مشارکت و همکاری با نیروهای امدادی و عملیاتی آتش‌نشانی در مواقع خاص و بحرانی، انجام نخستین اقدامات هنگام حریق و حوادث قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشان حرفه‌ای، انجام ماموریت‌های پیشگیرانه ایمنی با نظر سازمان، آموزش، ایمن‌سازی و ارایه توصیه‌های ایمنی در محیط کار و سکونت ازجمله وظایف آتش‌نشانان داوطلب است.
همچنین این افراد باید پس از گذراندن دوره و اخذ گواهینامه مربوطه، ارتباط و همکاری با سازمان را حفظ کنند تا پس از مدت یک‌سال به‌عنوان آتش‌نشان داوطلب شناخته شده و پس از آن نیز در صورت استمرار و مشارکت در عملیات به‌ عنوان آتش‌نشان داوطلب فعال شناخته خواهند شد.
آتش‌نشانان داوطلب از پاداش مشخص، هنگام شرکت در عملیات‌ها و وظایف محوله برخوردار خواهند شد و بودجه‌های مربوطه نیز از طریق مراجع ذی‌صلاح تأمین شده و در مواقع لزوم پرداخت می‌شود.