[شهروند] این روزها سینمادوستانی که به‌دنبال تماشای فیلم‌های سینمایی روز در پلتفرم‌های نمایش خانگی هستند، فهرست پروپیمانی از فیلم‌هایی چون «پالایشگاه»، «آهو»، «هاوایی»، «نگهبان شب»، «گیجگاه»، «عامه‌پسند»، «روز مبادا»، «پرویزخان»، «آخرین تولد»، «ویلای ساحلی»، «رمانتیسم عماد و طوبی»، «ورود و خروج ممنوع»، «حدود هشت صبح»، «احمد به تنهایی» و «آبجی» در اختیارشان قرار دارد. پانزده فیلم تنها در سه سکوی اصلی که می‌تواند به این معنا باشد که اکران آنلاین متنوع‌تر، شلوغ‌تر و سریع‌تر از همیشه ادامه دارد و به‌عبارت بهتر، استقبال مخاطبان و تهیه‌کنندگان از پدیده اکران آنلاین باعث شده که این شیوه از عرضه فیلم بیش از پیش رونق داشته باشد. در این میان، مهم‌تر از همه هم اینکه گذشته از فاکتورهای کمیتی اکران آنلاین که با پانزده فیلم پررونق‌ترین دوران خود را تجربه می‌کند، نقطه قوت این فهرست می‌تواند این باشد که بیشتر فیلم‌های اکران‌شده جدید هستند و یا تاکنون روی پرده نرفته‌اند و یا طی یکی، دو سال اخیر در سینماها اکران شده‌اند.

 آغاز ماجرا
تاریخچه اکران آنلاین در ایران به تاریخ یکشنبه ۲۴ فرودین سال ۱۳۹۹ برمی‌گردد. روزی که فیلم «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در شرایطی که ایران به‌شدت با شیوع کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کرد، با اتخاذ یک تصمیم ریسکی برای نخستین بار به‌صورت آنلاین به نمایش درآمد. در شرایطی این تصمیم اتخاذ و این بمب خبری بزرگ منفجر شد که حدود دو ماه پیش، درست در روز سوم اسفندماه 1398، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمام سالن‌های سینمایی کشور را تعطیل کرده بود. این تعطیلی و البته سایر محدودیت‌های متعاقب آن که به‌دلیل ادامه شرایط اضطراری و برای حراست از سلامت جامعه در برابر تهدید کرونا حدود دو-سه سال دیگر نیز به طول انجامید؛ برای تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان فیلم‌های سینمایی چاره و جایگزینی جز اکران آنلاین به‌عنوان یک ابزار جایگزین باقی نگذاشته بود؛ جایگزینی که در تمام چهار سال بعد از اکران آنلاین «خروج»، فارغ از فرازونشیب‌هایی مقطعی، مورد استفاده قرار گرفته و ادامه اکران فیلم‌های سینمایی را در بحبوحه کرونا موجب شده است. در واقع در این چهار سال فیلم‌هایی چون «خروج»، «طلا»، «لتیان»، «هفت و نیم»، «نرگس مست»، «پسرکشی»، «تیغ و ترمه»، «کارت پرواز»، «مسخره‌باز»، «بی‌وزنی»، «سونامی»، «خوب، بد، جلف ۲»، «خورشید»، «خون شد»، «تی‌تی»، «هناس»، «خط استوا»، «طلاخون»، «بانک‌زده‌ها»، «غریب»، «حرف آخر»، «گورکن»، «فسیل» و «هتل» در این راستا به‌صورت آنلاین روی پرده رفته‌اند؛ آثاری که یا به تازگی اکران خود را تمام کرده بودند، یا اینکه از همان ابتدا قصد اکران سینمایی نداشته و مستقیماً وارد اکران آنلاین شدند.

چهار سال بعد
حالا در شرایطی که حدود ۴ سال از نخستین اکران آنلاین می‌گذرد و در این مدت اکران بر بستر فضای مجازی موافقان و مخالفان فراوانی داشته؛ اکران ۱۵ فیلم به‌صورت آنلاین نشان می‌دهد که این پدیده روند رو به رشدی را طی کرده و دیگر می‌توان روی اکران آنلاین به‌عنوان یک روش مطمئن و پولساز برای عرضه فیلم‌ها حساب باز کرد. در واقع اینکه هم‌اکنون با مراجعه به پلتفرم‌های نمایش خانگی و خرید بلیت به‌صورت آنلاین می‌توان فیلم‌های «پالایشگاه»، «آهو»، «هاوایی»، «نگهبان شب»، «گیجگاه»، «عامه‌پسند»، «روز مبادا»، «پرویزخان»، «آخرین تولد»، «ویلای ساحلی»، «رمانتیسم عماد و طوبی»، «ورود و خروج ممنوع»، «حدود هشت صبح»، «احمد به تنهایی» و «آبجی» را تماشا کرد، نشان‌دهنده مسیری طولانی است که در این عرصه طی شده و گام‌های بلندی که در زمینه معرفی یک روش مطمئن و پولساز برای عرضه فیلم‌ها برداشته شده است.

جدید و جذاب
یکی از نکات جالب در مورد فیلم‌های اکران آنلاین این است که تقریبا تمام فیلم‌هایی که هم‌اکنون به‌صورت آنلاین اکران شده‌اند، یا بیشتر فیلم‌های جدید هستند و تاکنون به روی پرده نرفته‌اند و یا اینکه طی یکی، دو سال اخیر در سینماها اکران شده‌اند. همچنین این فیلم‌ها با توجه به ذائقه متکثر مخاطب در ژانرهای متنوعی چون اجتماعی (نگهبان شب، عامه‌پسند)، کمدی (ویلای ساحلی، گیجگاه، ورود و خروج ممنوع، هاوایی) و ملودرام (آهو و رمانتیسم عماد و طوبی) عرضه شده‌اند.
«آهو»، «آخرین تولد»، «ویلای ساحلی»، «نگهبان شب»، «هاوایی» و «گیجگاه» جزو فیلم‌هایی هستند که سال ۱۴۰۲ در سینماها اکران شدند. «پرویزخان» ازجمله فیلم‌های حاضر در جشنواره فجر سال گذشته است که در ایام نوروز و بهار امسال روانه سینماها شد. کوتاه شدن فاصله زمانی بین اکران سینماها و اکران آنلاین نشان می‌دهد که عوامل فیلم می‌خواهند از فرصت تبلیغاتی که در اختیارشان بوده در دو جبهه استفاده کنند. آنها قصد دارند تا زمانی که تنور گرم است، نان را بچسبانند و فیلم را برای فروش عرضه کنند. مسلما یک فیلم جدید و تازه در مقایسه با فیلمی کهنه که فراموش شده با قدرت بیشتری در اکران آنلاین ظاهر خواهد شد.

پرده یا آنلاین؟!
مقایسه اکران یازده فیلم روی پرده سینماها با نمایش آنلاین پانزده فیلم در طرح اکران آنلاین نشان از این دارد که بعد از گذر از دشواری‌های آغازین این طرح، اکران آنلاین بالاخره توانسته خود را تثبیت کرده و ارزش و اهمیتی هم‌پای اکران فیزیکی فیلم‌ها به‌دست آورد. حتی مروری گذرا بر اسامی فیلم‌های هر دو بخش حکایت از این دارد که در مقایسه اکران آنلاین با اکران سینماها، کفه بخش آنلاین در قیاس با اکران فیزیکی تا حدودی سنگین‌تر بوده است. هم‌اکنون ۱۱ فیلم «سال گربه»، «بی‌بدن»، «تمساح خونی»، «مست عشق»، «قلهک»، «آسمان غرب»، «تاوان»، «نیلگون»، «آپاراتچی»، «ایلیا جست‌وجوی قهرمان» و «نوروز» در سینماها در حال اکران هستند. با این حساب می‌توان گفت فیلم‌های آنلاین در مقایسه با فیلم‌های روی پرده، هم بیشتر و هم متنوع‌تر هستند. اقبال مخاطبان به اکران آنلاین می‌تواند ناشی از رونق شبکه نمایش خانگی و دیده شدن سریال‌ها و تاک‌شوهای رنگارنگش باشد. مخاطبانی که با این شبکه انس گرفته‌اند، دوست دارند فیلم‌های سینمایی را هم از همین مجرا دنبال کنند. همچنین می‌توان به نقش و تأثیر مسائل اقتصادی نیز اشاره کرد. در نمایش خانگی یک خانواده بدون آنکه پولی بابت حمل‌ونقل بپردازد با خرید یک قطعه بلیت، یک فیلم سینمایی را چندنفره تماشا می‌کنند درحالی‌که برای رفتن به سینما باید به تعداد نفرات، پول بلیت پرداخت کنند.