[مریم رضاخواه] طرح یسنا، سومین طرح تشویقی دولت در قانون جوانی و جمعیت پس از طرح یارانه تشویقی ۱۲۰هزار تومانی و یارانه کودکان دارای فقر غذایی و نیازمند تغذیه است. این طرح برای تامین امنیت غذایی کودکان از پنجم دی 1402 با هدف حمایت از مادران باردار و شیرده و کودکان زیر دو سال اجرایی شد. این طرح در قدم اول در هشت استان ایلام، لرستان، هرمزگان، گلستان، فارس، کهگیلویه‌وبویراحمد، خراسان‌جنوبی و شمالی اجرا شد. در این مدت 27هزار مادر باردار و دارای کودک شیرخوار تا دو سال معرفی شدند که از این تعداد 22هزار مادر مشمول یارانه مازاد قرار گرفتند و ماهانه 400هزار تومان به آنها پرداخت شد تا مواد مورد نیاز مادر در ایام شیردهی تا دو سال در اختیارشان قرار گیرد و از سوءتغذیه مادر شیرده و کودک شیرخوار جلوگیری شود. مشمولان این یارانه به صورت کالابرگ از ۱۶ قلم معرفی‌شده در طرح کودکان و اقلام بهداشتی استفاده کردند. حالا با گذشت چهار ماه، اعتبار خرید بسته‌های غذایی و بهداشتی به میزان حدود ۶۰۰هزار تومان برای مادران دارای فرزند شیرخوار در سه دهک اول درآمدی در تمام استان‌های کشور تامین شده است و افراد شامل این طرح می‌توانند اقدام به خرید کنند.
شارژ اعتبار خرید بسته‌های غذایی و بهداشتی به میزان حدود ۶۰۰هزار تومان
میزان کالری مصرفی مردم از اواخر سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ کاهش یافته بود، به همین علت برای جبران این امر در دولت سیزدهم، بنا شد تا بسته کلانی در حوزه امنیت غذایی تدوین کنند و در اولین گام، طرح کالابرگ الکترونیکی با پوشش دهک اول درآمدی آغاز شد، اما با تسری آن به دهک‌های بالاتر، جمعیت تحت پوشش این طرح افزایش یافت. علیرضا عسگریان، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به «شهروند» از جزئیات ماده 24 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت می‌گوید: «براساس ماده ۲۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است با معرفی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره)، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی(ره) و بنیاد مستضعفان، مادران باردار، شیرده و دارای کودک زیر پنج سال را که بر اساس آزمون وسع، نیازمند حمایت هستند، شناسایی کرده و خدمات سبد تغذیه و بسته بهداشتی رایگان را به آنها به صورت ماهانه اختصاص دهد.»
علیرضا عسگریان در ادامه بیان می‌کند: «به منظور حمایت از مادران عزیز ایرانی در فرزندآوری و حرکت به سوی جوانی جمعیت که یکی از موضوعات اصلی و محوری نظام جمهوری اسلامی ایران است، با همکاری ستاد ملی جمعیت، بسته‌های غذایی و بهداشتی به مادران دارای فرزند شیرخوار زیر دو سال در بستر کالابرگ الکترونیکی اختصاص پیدا کرده است.»
معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌افزاید: «این مهم که در سال گذشته از محل مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌های تابعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با همکاری بنیاد کرامت آستان قدس رضوی، در قالب طرح یسنا بود، حدود ۲۳هزار مادر دارای فرزند شیرخوار زیر دو سال در دهک اول درآمدی در هشت استان کم‌برخوردار از جمله کهگلویه‌وبویراحمد، لرستان، ایلام، گلستان، فارس، خراسان‌جنوبی، خراسان‌شمالی، هرمزگان مورد حمایت قرار گرفتند و سه مرحله شارژ به‌ازای هر مادر و کودک ۴۰۰هزار تومان برای خرید بسته غذایی اختصاص یافت که از فردا برای تمام مادران دارای فرزند شیرخوار سه دهک اول در تمام استان‌ها این طرح اجرا می‌شود.»
یارانه غذایی و بهداشتی برای حدود یک‌میلیون مادر ایرانی
با تخصیص اعتبار ماده مذکور، این طرح برای مادران دارای فرزند زیر دو سال در سه دهک اول درآمدی که جمعیتی حدود یک‌میلیون (۹۳۵هزارو۷۲۴) نفر هستند، در تمام استان‌های کشور اجرا می‌شود. او درباره اقلام موجود در بسته‌های حمایتی به «شهروند» می‌گوید: «مادران مشمول که حدود یک‌میلیون نفر هستند، می‌توانند از بسته‌های حمایتی پیش‌بینی شده؛ ۱- سبد غذایی مورد تایید وزارت بهداشت مشتمل بر لبنیات، پروتئین، حبوبات، روغن، غلات، مغزی‌جات، میوه‌جات و سبزیجات و ۲- بسته بهداشتی مشتمل بر پوشک، شامپو، صابون و شوینده‌های بهداشتی برای کودک و مادر تا مبلغ حدود ۶۰۰هزار تومان به صورت رایگان خرید کنند.
همچنین برای مادران مشمول طرح، پیامک ارسال خواهد شد. از ۳۰ فروردین ماه ۱۴۰۳، اعتبار خرید بسته‌های غذایی و بهداشتی در حساب سرپرست خانوار دارای مادر مشمول شارژ شده و قابل بهره‌برداری و خرید است که امکان خرید اقلام مورد تایید از طریق تمام فروشگاه‌های طرف قرارداد کالابرگ در دسترس قرار دارد. خانوار برای اطلاع از مبلغ اعتبار می‌توانند به اپلیکیشن شما با کدملی سرپرست خانوار وارد شده و به نزدیک‌ترین فروشگاه طرف قرارداد برای خرید مراجعه کنند.»
جزئیات تخصیص 2 بسته حمایتی به مادران و کودکان
صابر جباری ، رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، به «شهروند» درباره تخصیص بسته‌های حمایتی به مادران شیرده و کودکان زیر دو سال بیان می‌کند: «ماده 24 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت رفاه را مکلف کرده که برای مادران باردار و شیرده دارای کودک تا دو سال که براساس آزمون وسع تشخیص داده می‌شود، دو بسته تخصیص داده شود؛ یکی بسته غذایی و دیگری بسته بهداشتی. وزارت بهداشت هم مکلف شده است نوع این بسته را مشخص کند تا چه مواردی در این بسته‌ها وجود داشته باشد. وزارت بهداشت در تعامل با وزارت رفاه مدت زیادی است که نوع بسته را مشخص کرده، اما به دلیل عدم‌تخصیص منابع مالی، وزارت رفاه تاکنون نتوانسته بود این طرح را اجرایی کند. این خبر خوبی است که مادران باردار و شیرده و کودکان زیر دو سال با تدبیری که وزارت رفاه در پیش گرفته، از 30 فروردین‌ماه می‌توانند بسته‌ها را در قالب کارتی که شارژ می‌شود، از فروشگاه‌های طرف قرارداد خریداری کنند و به امید خدا یکی دیگر از مفاد قانون جوانی و جمعیت اجرایی شده است. براساس قانون، ماهی یک‌بار این بسته‌ها به مادران دارای فرزند تخصیص پیدا می کند. اما باید وزارت رفاه اعلام کند بر اساس منابع مالی که وجود دارد، این بسته‌ها چه زمان‌هایی تخصیص پیدا می‌کند.»
اقلام پیشنهادی وزارت بهداشت
دکتر صابر جباری ادامه می‌دهد: «در اقلامی که ما پیشنهاد داده بودیم برای نوزادانی که بیش از سه قلو بودند، شیر خشک مطرح بود و لوازم بهداشتی از جمله پوشک وجود داشت، سبد غذایی مورد نظر مادران هم شامل برنج، روغن، حبوبات و لبنیات بود. قانون می‌گوید که قرار شد کودکان زیر پنج سال با توجه به منابع مالی وزارت رفاه اولویت‌بندی شوند و ابتدا کودکان زیر دو سال و سه دهک ابتدایی مشمول این طرح شوند و با افزایش منابع مالی، این طرح شامل کودکان زیر پنج سال و دهک‌های بیشتر خواهد شد.»
سابقه پروژه حمایت از مادران و کودکان
او این برنامه را یکی از پروژه‌های قدیمی وزارت بهداشت می‌داند و به «شهروند» توضیح می‌دهد: «برنامه‌های بسته‌های غذایی، برنامه‌های قدیمی‌ای است که از سال 82 وزارت بهداشت مادران باردار را شناسایی و به نهادهای حمایتی از جمله بنیاد علوی بنیاد مستضعفان و کمیته امداد معرفی می‌کرد و این حمایت‌ها از سوی این نهادها انجام می‌شد. اما با قانون جوانی جمعیت این مورد را یکی از مفاد قانون گذاشت و دامنه شمول آن را گسترده‌تر کرد. براساس آمارهایی که وزارت رفاه اعلام کرده است، به مادرانی که در سه دهک اول هستند، این بسته‌های غذایی و بهداشتی تعلق می‌گیرد، اما اگر منابع مالی تعمیم یابد، به دهک‌های بیشتری هم می‌تواند تعلق بگیرد.»
پروژه‌های حمایتی از مادران و کودکان در دیگر کشورها
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت از پروژه‌هایی می‌گوید که در دنیا از مادران باردار و شیرده و کودکان حمایت می‌کند: «در دنیا پروژه‌های مختلفی برای حمایت از مادران باردار و شیرده وجود دارد که معروف‌ترین این طرح‌ها، هزار روز طلایی نام دارد و دوره بارداری و شیردهی را حداقل 30ماه در نظر می‌گیرند و مدعی هستند که در این مدت 30 ماه یا هزار روز باید حمایت ویژه مادی، معنوی و روان‌شناختی از مادر صورت بگیرد. برخی از کشورها این پروژه را به عنوان برنامه اصلی ملی خود انجام می‌دهند و برخی از کشورها مثل آمریکا این پروژه را در برنامه استعماری انجام می‌دهند.»
شرایط‌مان بهتر شده است
معصومه یکی از مادرانی است که مشمول این طرح شده است. اهل خراسان‌جنوبی است. مادری با سه فرزند که آخرین کودکش 9 ماهه و پسر است. او به «شهروند» از شرایط استفاده از این طرح می‌گوید: «سال گذشته بود که مشمول این طرح شدم، پسرم تازه پنج ماه داشت. ما شرایط اقتصادی خوبی نداریم. شوهرم یک کارگر ساده است و توانایی پرداخت هزینه‌های بچه‌ها را نداریم. یارانه خیلی کمک خرج‌مان بود و پس از آن، در حال حاضر، طرح حمایت از مادران و کودکان است که زندگی ما را بهتر می‌کند. با کالابرگی که در این مدت به ما دادند، توانستیم سه مرتبه برنج، روغن و لوازم بهداشتی کودک را از فروشگاه‌های معرفی‌شده خریداری کنیم. ممکن است مبلغ کمی باشد، اما همین پول ناچیز هم به ما در زندگی کمک می‌کند.» او می‌افزاید: «از آنجا که شوهرم سرپرست خانوار است، در این مدت سه بار کارت بانکی‌اش را به مبلغ 400هزار تومان شارژ کرده‌اند و در کل یک‌میلیون‌و200هزار تومان واریز شد. قرار است از این به بعد هم هر بار مبلغ 600هزار تومان واریز کنند تا وسایل مورد نیازمان را خریداری کنیم.» مرضیه مادر دیگری است که از سبد غذایی مختص مادران شیرده و کودکان استفاده می‌کند. اهل ایلام است و در یکی از روستاهای شهرستان دهلران زندگی می‌کند. او که مادر پنج فرزند است، به «شهروند» می‌گوید: «شوهرم چاه‌کن است. حقوق ناچیزی داشتیم. پسر اولم همراه پدرش سرکار می‌رفت. حقوق‌شان کفاف زندگی را نمی‌داد، اما یارانه‌ها کمک بزرگی به ما کرد. با به دنیا آمدن پنجمین بچه‌ام شرایط‌مان وخیم شد. نازنین دخترم حالا یک سال و هفت ماه دارد. چهار ماه است که از این بسته‌های حمایتی استفاده می‌کنم، اما مدام در ترسم که با پایان دو سالگی دخترم دیگر این بسته‌ها به ما تعلق نگیرد. می‌گویند اگر بودجه باشد تا کودکان پنج سال می‌توانند از این بسته‌ها استفاده کنند. کاش مسئولان بتوانند هزینه‌ها را پرداخت کنند و ما تا سه سال دیگر از این شرایط خوب استفاده کنیم. با استفاده از این سبد حمایتی دیگر بچه‌هایم هم از تغذیه بهتری برخوردار شدند.»