[ملیحه محمودخواه] روی تخت که دراز کشیده بود خاطرات روزها و شب‌هایی را که پشت سر گذاشته بود، در ذهنش مرور می‌کرد. هیچ دوستی نداشت. هیچ‌کدام از بچه‌های روستا حاضر نبودند با او بازی کنند. حتی خواهر و برادرهایش هم حاضر نبودند کنار او به مدرسه بروند. در مدرسه هم کسی او را تحویل نمی‌گرفت. گاهی به جای اسمش او را لب شکری صدا می‌کردند. از این کلمه بدش می‌آمد. زمان‌هایی که جلوی آینه می‌رفت، دوست نداشت خودش را نگاه کند. گاهی تنهایی اشک می‌ریخت. پدر او را چند باری به دکتر برده بود، اما هزینه عمل بالا بود و امکان پرداخت این هزینه برای آنها خواب و رؤیا بود. پدر کارگر روزمزد، روی زمین‌های کشاورزی بود و با 5فرزند در یک روستای کوچک در زابل امکان این عمل برایش مهیا نبود. حالا انگار خدا صدای دعاها و گریه‌های او را شنیده بود. حالا خدا دستش را از آستین پزشکانی به‌سوی او دراز کرده بود که قصد داشتند به غم بی‌پایان او خاتمه دهند. دکتر بیهوشی که بالای سرش آمد، لبخند رضایتی بر لبش نشست و به خواب عمیقی فرو رفت تا با بیدار شدنش، چهره‌اش برای همیشه تغییر کرده باشد.
جمعه در بیمارستان فوق تخصصی کودکان حکیم 100بیماری که دچار شکاف لب و کام بودند و امکان عمل به‌دلیل هزینه‌های بالای آن برایشان مهیا نبود، توسط تیم مرهم مداوا شدند. 70پرسنل و 30جراح پلاستیک دور هم گرد آمدند تا مرهمی باشند برای غم بی‌پایان بچه‌هایی که دچار شکاف لب شده بودند.
این را دکتر عبدالجلیل کلانترهرمز، رئیس تیم مرهم، به «شهروند» می‌گوید: «بیشتر بچه‌هایی که در بیمارستان مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند از مناطق محروم و از استان‌های سیستان‌وبلوچستان و کهگیلویه‌وبویراحمد هستند.»
رئیس مؤسسه ملی مرهم با اشاره به اینکه بیش از 100بیمار، پذیرش شده‌اند و جراحی لب برای آنها انجام شده، ادامه می‌دهد: «این پیمانی است که ما به‌عنوان پزشک با خدا بسته‌ایم.» او براین باور است که درواقع درمان بیماران نیازمند در حقیقت ذکات علم ماست و خدمت به نیازمندان، پاداش همان توانایی‌ای است که خدا به ما عطا کرده است. خدمت، زمان، مکان، شخص، مذهب، رنگ، پوست و جنس، فقیر و غنی نمی‌شناسد و درواقع ما با این کار از نعمتی که خدا در اختیارمان به امانت گذاشته است تشکر می‌کنیم. او ادامه می‌دهد اصل اساسی کار پزشک این است که شما در یک جا بنشینی و بیمار به شما مراجعه کند و دردش را به شما بگوید و شما از علمی که خداوند در شما به امانت گذاشته است، استفاده، ولی زیباتر این است که شما خودتان شال و کلاه کنید و ببینید کجا نیازمندی هست که به شما نیاز دارد، اما به شما دسترسی ندارد و به‌دلیل اینکه راه را نمی‌دانند، نمی‌توانند به شما مراجعه کنند. در چنین شرایطی باید به خداوند اعتماد داشت چراکه در این صورت خداوند 10 برابر آنچه را که انفاق کرده‌اید، به شما عطا می‌کند، اما مهم‌تر از همه این است که خداوند لیاقت خدمت به خلقش را به شما عطا کرده است.
بسیاری از کودکان در مناطق مرزی سکونت دارند
کلانتر بر این باور است که این اتفاق، سرمایه‌گذاری در یک زمین بکر است که می‌تواند زمین‌های اطراف را هم احیا کند. درمان‌هایی که برای این بچه‌ها انجام می‌شود، همین کشت درخت در زمین‌های بایر است، چراکه بسیاری از این بچه‌ها در روستاهای مرزی زندگی می‌کنند که هیچ دسترسی به پزشک ندارند و حتی بعضی از آنها تا به حال به پزشک هم مراجعه نکرده‌اند، اما این بچه‌ها گاهی صورت پوکیده و پاره دارند و حتی نمی‌دانند که به درمان نیاز دارند و گاهی یک رهگذر، عابر یا توریستی که به‌صورت گذری آنها را می‌بینند عکسی تهیه کرده یا در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌دهند یا برای درمان به ما معرفی می‌کنند. درواقع هر عمل به این بچه‌ها فرصت رشد می‌دهد، زیرا اصولا بچه‌هایی که با این شرایط روبه‌رو هستند به جایی نمی‌رسند و به‌دلیل شرایط ظاهریشان مورد استهزای اطرافیان‌شان قرار می‌گیرند.
او تأکید می‌کند که پزشکانی که از صبح تا شب بر بالین این بیماران حاضر می‌شوند درواقع از نعمتی که خداوند به آنها بخشیده، انفاق می‌کنند، چون بسیاری از این بچه‌ها به فکرشان هم خطور نمی‌کند که بتوانند مثل سایر بچه‌ها زندگی کنند. درواقع با حضور یک پزشک، ایمان بیمار به خدا نیز بیشتر می‌شود و در این میهمانی که خداوند به راه انداخته است، همه سود می‌برند. او معتقد است امروز میلیاردها تومان جابه‌جا می‌شود بدون آنکه پولی جابه‌جا شود و این اهدای وقت و تخصص است، چراکه پزشکی که سالی یک‌بار هم نمی‌توانید از او وقت بگیرید به معرکه وارد می‌شود و از صبح تا شب پای عمل بچه‌هایی می‌نشیند که توان انجام این عمل را در خواب‌شان هم نمی‌دیدند. درواقع به این میهمانی باشکوه دعوت شده است. همه ما پیرو خدایی هستیم که شکرانه بازوی توانا به ما آموخته که دست ناتوانان را بگیریم. باید شرایط را برای بچه‌ای که مثل ما به دنیا آمده است، اما به‌دلیل چهره‌اش، زندگی برایش زهر شده است، به هر اندازه که می‌توانیم تسهیل کنیم. درواقع وقتی می‌توانیم سر راحت بر بالین بگذاریم و خواب آرامی داشته باشیم که توانسته باشیم غمی از دل دردمندی برداریم.
سی و دومین میعاد مرهم چگونه انجام شد
کلانتر تأکید می‌کند جمعه سی‌ودومین میعاد مرهم با ویزیت بیماران آغاز شد و نخستین عمل جراحی ساعت هشت صبح با جراحی لب بچه‌ای که دو ماه مبتلا به شکاف لب وسیع بود، آغاز شد. وی با بیان اینکه در این مرحله بیش از ۱۵۰ بیمار به‌صورت اینترنتی ثبت‌نام کردند که از این بین حدود ۱۰۰ نفر مجوز انجام عمل جراحی شکاف لب را دریافت کردند، به این موضوع اشاره می‌کند که تیم ما بالغ بر ۷۰ نفر است که از بین آنها بیش از ۳۰ جراح پلاستیک و تعداد زیادی کارشناس بیهوشی، کارشناس اتاق عمل، متخصص بیهوشی کودکان و تیم مددکاری و عکاس و... وجود دارد. هشت اتاق عمل فعال در بیمارستان حکیم کودکان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران با تمام تجهیزات در اختیار ما گذاشته شد تا این بچه‌ها، عمل شوند و بتوانند به شرایط عادی زندگی برگردند. تلاش شد تمامی این جراحی‌ها تا پاسی از شب انجام شوند. بنابر اظهارات این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اغلب بیمارانی که طی روز جمعه در بیمارستان حکیم جراحی می‌شدند، بیماران شکافِ لب عمل نشده بودند که تا الان هیچ پزشکی آنها را ندیده و جراحی نکرده است. کلانتر با اشاره به اینکه تمام بستری‌ها، جراحی‌ها، ترخیص‌ها و داروهای این بیماران رایگان است، خاطرنشان می‌کند که همه اعضای تیمی که اینجا برای انجام عمل جراحی شرکت کردند، فقط در راه خدا، وجدان پزشکی و با کمال میل و عاشقانه آمده‌اند. خبر خوب این است که آنقدر جراح پلاستیک به ما پیوسته است که ما جراحان پلاستیک را در نوبت عمل گذاشتیم. چراکه در هر دور از عمل فقط از هشت جراح پلاستیک می‌توان استفاده کرد و برای برخی عمل‌ها دو یا حتی سه جراح پلاستیک در اتاق عمل حضور دارند. همه خدمات رایگان است و از هیچ‌کسی، هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. به‌گفته وی، کوچک‌ترین بیماری که جراحی شد، دو ماه سن داشت و بالاترین سنِ بیماران ۴۰ سال است.
از 14 استان برای جراحی مراجعه کرده‌اند
رئیس مؤسسه ملی مرهم با بیان اینکه بیماران از بیش از ۱۴ استان کشور برای جراحی لب مراجعه کرده‌اند، توضیح می‌دهد: «از دورترین نقطه ایران تا نزدیک‌ترین روستاهای اطراف تهران برای درمان مراجعه کردند. حتی تعداد زیادی اتباع برای جراحی داشتیم.» به‌گفته دکتر کلانتر، تیم مرهم تا‌کنون بالغ بر ۶هزار عمل جراحی رایگان انجام داده است که بزرگ‌ترین رکورد دنیاست. در مجلات بین‌المللی، این رکورد چاپ شده است. تیم مرهم چند مشخصه دارد؛ اول اینکه ما به مناطق محروم سفر می‌کنیم، مریض‌ها را پیدا و از نیروهای خیر و نیکوکار استفاده می‌کنیم، دومین مشخصه تیم مرهم این است که اعضای تیم ما یک ریال از کسی پول نمی‌گیرند و با هزینه شخصی برای انجام عمل‌های جراحی می‌آیند، سوم اینکه ما حداقل چهار بار در سال این کار را چه در پایتخت و چه در شهرهای دیگر انجام می‌دهیم. این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اضافه می‌کند: «تیم جراحی مؤسسه مرهم به جرأت بزرگ‌ترین تیم نیکوکاری جهان در زمینه ناهنجاری سر و صورت هنگام تولد است.» به‌گفته وی، لب شکری یک ناهنجاری در ناحیه عمدتا لب بالاست که علت آن می‌تواند ژنتیک، دارویی، ویروسی و عفونی باشد. بنابراین، این یک ناهنجاری هنگام تولد است که یک در ۷۰۰ تولد زنده رخ می‌دهد. این مشکل با جراحی خوب، درمان می‌شود و بیماران در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد بهبود می‌‌یابند، اما نکته مهم آن است که نخستین جراحی در بیماران شکافِ لب، زندگی و آینده او را تامین می‌کند و نباید بد انجام شود. دکتر کلانتر همچنین تأکید می‌کند: «درصورتی که این بیماران جراحی نکنند به ناهنجاری صورت و لب، دِفُرمه و خراب شدن دندان‌ها، مشکلات انحراف بینی و بهداشت دهان و دندان مبتلا می‌شوند. بهترین سنِ عمل نیز در موارد شدید و متوسط ترجیحا زیر 6 ماه است و در موارد خفیف حتی یک تا دو سالگی هم می‌توان صبر کرد.» طبق اظهارات این پزشک، هزینه هر جراحی شکافِ لب در بیمارستان دولتی با بیمه ۵ میلیون و بدون بیمه ۱۵ میلیون تومان است و در بیمارستان خصوصی ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان است. کلانتر این را هم گفت که وضعیت تمامی این بیماران پس از انجام جراحی ازجمله کشیدن بخیه‌ها و... توسط تیم مرهم پیگیری می‌شود. او بر این موضوع تأکید کرد که این یک بِرند جهانی است، چراکه بزرگ‌ترین مراکز دنیا در سال ۱۰۰ عمل جراحی شکافِ لب دارند، اما ما در یک روز بیش از صد عمل جراحی انجام دادیم.
زندگی سپهر زیباتر می‌شود
خوشحال است. مدام پشت در اتاق عمل قدم رو می‌رود. لباس محلی‌اش نشان می‌دهد که اهل جنوب است. عبای دست‌دوزی شده‌اش او را از بقیه زن‌های پشت در اتاق عمل مجزا می‌کند. خودش می‌گوید اهل بشاگرد است. تا چند سال پیش، این شهر محروم‌ترین شهر کشور بود اما حالا شرایطش تغییر کرده، بهتر شده و محرومیت مردم تا حدود زیادی تغییر کرده است. مادر سپهر است. سپهر سه ساله که لب شکری است. او می‌گوید: «شرایط ما در این شهر خوب نیست و وقتی وضعیت بدتر می‌شود که یک مریض در خانه داشته باشی. سپهر که لب شکری به دنیا آمد لبش مشکل داشت. برای ما که شرایط مالی خوبی نداشتیم این ماجرا خیلی سخت بود، نمی‌دانستیم چه کنیم. چند باری به دکتر رفتیم می‌گفتند حدود 30میلیون هزینه‌اش هست. این رقم برای ما خیلی زیاد بود.» او ادامه می‌دهد: «تقریبا ناامید شده بودیم، نمی‌دانستیم باید چه کنیم. بچه‌های محله با سپهر بازی نمی‌کردند و در بین فامیل هم دوستی نداشت. با وجود آنکه تلاش می‌کردم هوایش را داشته باشم، اما بچه دوست دارد با بقیه بازی کند.» حرف‌هایش به اینجا که رسید اشک‌هایش از روی گونه‌اش سرازیر شد. با گوشه روسری بندری‌اش آنها را پاک کرد و گفت: «چندوقت پیش برادرم گفت در تهران چند تا پزشک دست به‌کار شده‌اند و بچه‌هایی را که مثل سپهر لب شکری هستند، جراحی می‌کنند. آنقدر هیجان‌زده شده بودم که نمی‌دانید. این اتفاق باعث می‌شد سپهر دیگر غصه نخورد و من هم از این ماجرا ذوق‌زده بودم.» او برای برادرش یک دعا از ته دل می‌کند و می‌گوید: «الهی خیر از جوانی‌اش ببیند. برادرم عکس سپهر را برای عمل داد و آنها هم پس از دیدن عکس سپهر، برایمان وقت عمل زدند و قرار شد به اینجا بیاییم.» چهره آفتاب سوخته‌اش که حالا خط یک لبخند هم روی آن افتاده انگار باز شده و ادامه می‌دهد: «این پزشکان از طرف خدا آمده‌اند. انگار یک عمر دوباره به ما داده‌اند و رایگان بدون دریافت پول، سپهر را عمل کرده‌اند.»
زندگی را از این به بعد دوست دارم
فاضله، یک مهاجر افغانی است و از وقتی که یادش است در زابل زندگی می‌کند، البته سن زیادی ندارد. ۱۰ساله است و از چند سال قبل از تولدش، پدر و مادرش از افغانستان به ایران آمده‌اند. همیشه یه شکاف بزرگ روی لبش بوده. همین کافی بود که خودش را دوست نداشته باشد. خودش می‌گوید: «با هیچ بچه‌ای نمی‌ساختم دلم می‌خواست همه را بزنم. انگار از همه عقده داشتم.» او می‌گوید: «در مدرسه با همه دعوا می‌کردم. بارها از پدرم خواستم لبم را عمل کند، اما می‌دانستم که نمی‌تواند. او یک کارگر ساختمانی است و درآوردن خرج ما با کارگری برایش سخت است چه برسد به عمل من.» او که از طریق معلم مدرسه‌اش با این گروه آشنا شده، ادامه می‌دهد: «معلمم یک‌بار من را صدا کرد و گفت که یک گروه از پزشکان، شکاف لب را درمان می‌کنند و اسم و عکسم را هم خودش برایشان فرستاد. حتی کرایه رسیدن به تهران را هم برای من و پدرم گرفت تا با مشکلی روبه‌رو نشویم.» او که جزو نخستین نفرهایی است که عمل کرده، ادامه می‌دهد: «حالا دیگر با کسی دعوا نمی‌کنم، چون حالا مثل بقیه بچه‌ها هستم.»
زندگی بهتر برای لب شکری ها
دکتر علیرضا صابری، عضو تیم مرهم و فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی به «شهروند» می‌گوید: «این گردهمایی سی‌ودومین میعاد گروه مرهم است که جمعه با حضور بیش از 30جراح برگزار شد. دکتر کلانتر هرمز، پایه‌گذار این برنامه و دورهمی پزشکان جراحی است. او از سال‌ها قبل سنگ بنای این فعالیت را از رامهرمز بنا نهاد، چراکه این را می‌دانست که انتقال و رفت‌وآمد برای افرادی که در شهرستان زندگی می‌کنند، بسیار سخت است و او معتقد بود که می‌توان تخصص را به شهرستان‌ها برد تا شرایط برای درمان بیماران مهیا شود.»
او با تأکید بر اینکه در دوران کرونا، دورهمی پزشکان برای درمان بیماران کام و لب کمرنگ شده بود، اما هم‌اکنون تلاش می‌کنیم که این عمل‌ها برای رفع مشکلات بچه‌های دارای مسئله کام و لب برطرف شود، ادامه می‌دهد: «هر بار وقتی تیم بخواهد فعالیت خود را در استان انجام دهد باید هماهنگی‌های زیادی با دانشگاه علوم پزشکی آن استان انجام شود که این آخرین دورهمی برای عمل‌های جراحی با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است.»
صابری از نحوه شناسایی بیماران در این حوزه می‌افزاید: «برای شناسایی این بچه‌ها هم از طریق دانشگاه‌های سراسر کشور و هم از طریق فضای مجازی فراخوان‌هایی داده شده است. بیماران عکس‌های خود را برای ما ارسال کردند، شرح حال آنها گرفته شده، پذیرش‌ها از طریق فضای مجازی انجام شد و روز قبل از عمل، بیماران در بیمارستان حاضر و بستری آنها انجام شد.»
او با تأکید بر اینکه هر عمل تقریبا بین یک‌ساعت تا یک‌ساعت‌ونیم انجام می‌شد، ادامه داد: «برای آنکه تعداد عمل‌های بیشتری را بتوانیم انجام دهیم، فقط عمل‌های لب انجام شد چراکه انجام عمل‌های کام، بسیار طولانی و پیچیده است و به همین دلیل فرآیند سخت‌تری دارد، اما تیم مرهم همه موارد پس از بیماری را در بیماران دنبال می‌کند و درصورت نیاز سایر عمل‌های موردنیاز آنها در میعاد دیگر مرهم انجام می‌شود.»
او توضیح می‌دهد که عمل اصلاح شکافِ لب از دوران کودکی باید انجام شود و مشکل کام قبل از یک سالگی باید برطرف شود یعنی قبل از اینکه کودک سخن گفتن را شروع کند. اصولا این بچه‌ها باید عمل‌های مختلفی را انجام دهند، زیرا شکافِ لب و کام می‌تواند روی دندان و فک آنها نیز تأثیر‌گذار باشد که هرکدام از این عمل‌ها در سنین مختلف باید صورت بگیرد تا فرد بتواند زندگی عادی داشته باشد.
جراحی رایگان 100بیمار شکافِ لب در یک روز
بیمارستان کودکانِ حکیم دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری مؤسسه ملی سلامت مرهم حدود 100بیمار مبتلا به عارضه شکاف کام از استان‌های کم‌برخوردار را در یک روز به‌طور رایگان جراحی کرد.
جمعه 6بهمن 1402بیمارستان کودکان حکیم با همکاری مؤسسه ملی سلامت مرهم اعمال شکافِ لب (Cleft lip) را به بیماران استان‌های کم‌برخوردار سایر نقاط کشور به‌صورت رایگان انجام داد.
دکتر خسرو صادق نیت، سرپرست بیمارستان کودکان حکیم با بیان اینکه تجهیزات مناسبی در این بیمارستان خیرساز فراهم شده است می‌گوید: «این طرح خیریه با همکاری مؤسسه خیریه مرهم از حدود دو ماه قبل برنامه‌ریزی شد و به بیمارانی که شکافِ لب دارند خدمات جراحی ارائه می‌دادند.»
وی با تأکید بر اینکه با همکاری پزشکان و متخصصان متبحر مؤسسه مرهم و با امکانات خوبی که در بیمارستان مهیاست، توانستیم 8تخت اتاقِ عمل را به این کار اختصاص دهیم، ادامه می‌دهد: «همچنین 4بخش را با حدود 80تخت به بستری این بیماران اختصاص دادیم که بتوانند مسیر درمان را به خوبی انجام دهند.»
دکتر صادق نیت با اشاره به اینکه برنامه اولیه این طرح، جراحی 100بیمار بوده، می‌گوید: « 70بیمار از استان‌های کم‌برخوردار ثبت‌نام کردند که حدود 50نفر مراجعه کردند و برای جراحی پذیرش شده‌اند.»
وی با بیان اینکه بخش اصلی جراحی را، پزشکان مؤسسه مرهم انجام می‌دادند و بخش پذیرش بیمارستان را بیمارستان کودکان حکیم با کمک معاونت پشتیبانی دانشگاه متقبل شد، افزود: «تمام خدمات ارائه شده ازجمله اقامت بیمار، همراه بیمار و هزینه رفت‌وآمدشان به بیمارستان رایگان است. همچنین بیماران یک روز قبل از عمل جراحی، برای آزمایش‌های خون، مشاوره قلب و سایر بررسی‌ها آماده می‌شدند تا روز جمعه جراحی شوند، پس از عمل جراحی نیز مدتی تحت‌نظر هستند و اگر حال عمومی مساعدی داشته باشند، ترخیص می‌شوند.»
رئیس بیمارستان کودکان حکیم با بیان اینکه مراجعه‌کنندگان، کودکان هستند و بازه سنی‌شان از نوزادی تا 18سالگی است، می‌گوید: «چند بیمار با سن بالاتر هم مراجعه کردند که پذیرش و عمل شده‌اند. همچنین به‌طور متوسط هر جراحی یک ساعت طول می‌کشد، بنابراین تیم‌های مختلف در اتاق عمل‌های مختلف حضور دارند و بیش از 8جراح، کمک جراح، تکنیسین بیهوشی و تکنیسین اتاق عمل حضور دارند تا جراحی‌ها بدون فوت وقت انجام شود.»