[ مهدی جابری] «ثریا» با سرعت «نور» و بالاتر از آن، در مدار قرار گرفت تا بتوان از تعبیر رسانه‌ای «فرانور» برای نسل جدید ماهواره‌های ایرانی استفاده کرد؛ ماهواره‌هایی که ثابت کردند ایران در مسیر رشد و پیشرفت، چشم به آسمان‌ها دوخته و «فضا» را برای درخشش خود، مهیا کرده است.جمهوری اسلامی ایران درحال حاضر دهمین کشوری محسوب می‌شود که هم ماهواره دارد و هم ماهواره‌بر؛ همچنین ایران به‌عنوان نخستین کشور اسلامی به این موفقیت دست یافته است تا افتخاری برای مسلمانان جهان محسوب شود.
پنجم مهرماه امسال و همزمان با پرتاب ماهواره نور 3به فضا، سردار علی جعفرآبادی، فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه، وعده‌ای را مطرح کرد که خیلی زود محقق شد: «ما پس از این با نرخ بالاتری شروع به پرتاب ماهواره می‌کنیم و می‌خواهیم منظومه‌ای از ماهواره‌های ایرانی را در مدار قرار دهیم که کاربردهای مختلفی دارند.»
این وعده همزمان با آغاز بهمن‌ماه عملیاتی شد و «ثریا» با سرعت «نور» و در ارتفاعی بالاتر از آن، در مدار قرار گرفت.
پیش از «ثریا»، ماهواره نور3 در مدار ۴۵۰ کیلومتری قرار گرفته بود و اکنون ماهواره ثریا با قرار گرفتن در مدار ۷۵۰ کیلومتری، رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کرد.
از سینا تا ثریا
آبان‌ماه 1384بود که خبرگزاری جمهوری اسلامی برای انعکاس نخستین دستاورد فضایی جمهوری اسلامی ایران، گزارشی با این عنوان منتشر کرد: «سینا1؛ نخستین مسافر ایرانی در فضا». سینا البته محصول مشترک ایران و روسیه بود، اما موفقیتی بزرگ برای کشورمان در آغاز یک مسیر علمی و فضایی به شمار می‌آمد.
دهه80 را می‌توان زمان ورود برنامه فضایی ایران به مرحله عملیاتی دانست؛ برنامه‌ای که با ارسال ماهواره‌های تله‌متری و ساده به‌عنوان گام‌های نخست و منطقی جمهوری اسلامی ایران در مسیر رسیدن به فضای بیرون از جو محسوب می‌شد. در دهه 90اما شاهد بی‌توجهی به این توانمندی ارزشمند بودیم و به‌خاطر نبود حمایت‌های کافی از سوی مدیران اجرایی، برنامه‌های فضایی کشورمان به حالت تعطیل درآمد اما از اواخر همین دهه، سپاه آستین همت را بالا زد تا بدون توجه به محدودیت‌های ایجادشده در آن زمان، برنامه فضایی جدیدی را با ماهواره نور پیگیری کند.
بر این اساس، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اواخر دهه ۹۰ دست به یک تحول اساسی در برنامه فضایی کشور زد تا از این طریق، ماهواره نور یک در سوم اردیبهشت 1399توسط ماهواره‌بر قاصد به فضا پرتاب شود و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گیرد.بنابه‌گفته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی، دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای در زمینه دستیابی به مدارهای بالاتر و پیشرفت‌های فضایی بیشتر دارد: «در دولت سیزدهم اقدامات زیادی در حوزه دستیابی به مدارهای بالاتر انجام و پیگیری شده که می‌توان به تشکیل شورای‌عالی و تصویب نقشه راه فضایی کشور جهت دستیابی به مدار زمین آهنگ اشاره کرد که در ذیل آن پروژه‌های مهمی نظیر پرتابگر سریر و بلوک انتقال مداری سامان ۲ را می‌توان نام برد.»
به‌طور کلی، ایران در حدود دو دهه اخیر، ماهواره‌های سینای 1، امید، رصد، نوید، فجر، پیام، دوستی، ظفر، خیام، نور 1، 2و 3و به تازگی ثریا را به فضا ارسال کرده است؛ برخی از این موارد با موفقیت همراه بوده و تعدادی نیز نتیجه مورد انتظار را به همراه نداشته و به‌عنوان یک تجربه ارزشمند در مسیر موفقیت و تعالی به شمار می‌آمده است.این روزها با گذشت حدود 17سال از پرتاب سینای1به فضا، پیشرفت‌های فضایی ایران با سرعت و دقت بیشتر محقق می‌شود و اخبار و گزارش‌های آن، چشم جهانیان را به جمهوری اسلامی ایران می‌دوزد تا همواره در انتظار شنیدن یک خبر جدید از موفقیت‌های کشورمان باشند؛ فعلا و تا این لحظه، تازه‌ترین خبر این است که: «ماهواره ایرانی ثریا به فضا پرتاب شد و رکوردهای تازه‌ای را به نام خود ثبت کرد.»
نوربارانِ فضا
10سال اخیر را می‌توان فصل جدیدی در برنامه‌های فضایی ایران دانست که البته با تلاش و همت سپاه پاسداران پیگیری شد و به نتیجه رسید.
این روند جدید با پرتاب ماهواره نور ۱ به‌عنوان نخستین ماهواره نظامی کشورمان آغاز شد تا نقطه پایانی بر یک دهه تعطیلی و رکود برنامه‌های فضایی کشور بگذارد.
«نور۱» در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت و پس از آن در اسفندماه 1400نوبت ماهواره «نور 2» بود که 75کیلومتر پیشرفت داشته باشد و در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گیرد. این ماهواره ماهیت سنجشی و اطلاعاتی داشت که اطلاعات جمع‌آوری شده توسط آن، کاربرد دفاعی و عمومی داشت. علاوه بر این ماهواره نور ۲ در مقیاس بزرگ و با دید بسیار وسیع توانست از فاصله ۵۰۰ کیلومتری، حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله را رصد کند.پس از این دو موفقیت، نوبت به ماهواره «نور 3» رسید؛ این ماهواره مهرماه امسال با امکانات بیشتر و سطح بالاتر به فضا پرتاب شد تا سومین پرتاب موفق ماهواره‌بر قاصد محسوب شود.بنابه اعلام سردار علی جعفرآبادی، فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه، ماموریت ماهواره «نور ۳» سنجشی و شناسایی است. دوربین استفاده شده در آن نسبت به ماهواره «نور ۲» تا ۲.۵ برابر دقت عکس بیشتری دارد و سنسورهای سیگنالی روی ماهواره نصب شده که با ماهواره‌های «نور ۱» و «نور ۲» متفاوت است.به‌گفته وی، این سومین پرتاب موفق ماهواره‌بر قاصد است که پیشتر ماهواره‌های «نور ۱» و «نور ۲» را پرتاب کرده بود و این پرتاب نشان داد که ماهواره‌بر قاصد این صلاحیت را دارد تا در پروسه تولید قرار گیرد.
سردار جعفرآبادی همچنین در آن زمان (مهرماه 1402) اخبار تازه‌ای را مطرح کرد که این روزها شاهد نشانه‌های مهمی از تحقق آنها هستیم: «ما پس از این، قادر خواهیم بود تا ماهواره‌های دولت و دانشگاهی و ماهواره‌های کوچک را به‌صورت چند ماهواره در یک پرتاب، ارسال کنیم. ماهواره‌های زیر ۵۰ کیلوگرم را به تثبیت رسانده‌ایم و پس از این روی ماهواره‌بر قائم کار خواهیم کرد تا ماهواره‌های سنگین‌تر را پرتاب کنیم... ما پس از این با نرخ بالاتری شروع به پرتاب ماهواره می‌کنیم و می‌خواهیم منظومه‌ای از ماهواره‌های ایرانی را در مدار قرار دهیم که کاربردهای مختلفی دارند.»
و حالا ثریا...
بعد از پروژه‌های موفق فضایی که با عنوان نور 1، 2و 3شناخته می‌شود، حالا نوبت به ماهواره ثریا و ماهواره‌بر قائم رسیده است.
خبر پرتاب ماهواره ثریا، از نظر زمانی در موقعیتی اعلام شد که باردیگر دست برتر ایران در منطقه و حتی جهان را به نمایش گذاشت. این ماهواره همزمان با آغاز بهمن‌ماه در مدار قرار گرفت تا ضمن یادآوری پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، به جهانیان یادآوری و اثبات کند که ایران اسلامی با تکیه بر توان، دانش و تخصص خود، از هر نظر و در هر زمینه درحال پیشرفت و تعالی است.
ماهواره ایرانی «ثریا» که با سرعتی تقریبا مشابه با سرعتِ ماهواره نور3در مدار 750کیلومتری زمین قرار گرفت، از سری ماهواره‌های تحقیقاتی ساخت پژوهشگاه فضایی ایران با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» است و حاصل تلاش نخبگان و دانشمندان نیروی هوافضای سپاه به شمار می‌آید.«ثریا» 250کیلومتر بالاتر از «نور» در مدار جای گرفت و رکوردهای جدیدی به نام خود ثبت کرد. ازجمله اینکه با عملیاتی شدن ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ برای نخستین‌بار، ایران به ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای سوخت جامد دست یافت که در دومین پرتاب رسمی خود توانست یک ماموریت موفق را انجام دهد.
مطابق اطلاعات اعلام شده درباره ماهواره ثریا، عمر این ماهواره چند برابر ماهواره‌های قبلی خواهد بود. ماهواره‌های نور 1، ۲ و ۳ که پیش از این توسط نیروی هوافضای سپاه در مدار تا ۵۰۰ کیلومتری تزریق شده‌اند عمر ۲ ساله دارند، اما ماهواره ثریا هم در مدار بالاتر قرار گرفت و هم اینکه می‌تواند تا ۱۰ سال در مدار باقی بماند.