[ شهروند] «حوزه فرهنگ و هنر دوره پررونقی را تجربه می‌کند. ۹هزار میلیارد تومان اعتبار برای افتتاح طرح‌های عمرانی در حوزه فرهنگ و هنر تخصیص داده شده. امسال بیش از ۱۰۰ فیلم در جشنواره فیلم فجر ثبت‌نام کرده‌اند. سند موسیقی بعد از ۴۵ سال به تصویب نهایی رسیده.» اینها عصاره صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست مطبوعاتی دیروز بود که با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار شد. نشستی صمیمانه که شاید بتوان صحبت‌های آقای وزیر را با کلیدواژه رونق خلاصه کرد. ادعایی که البته جدید نیست و وزیر ارشاد در ماه‌های اخیر بارها و بارها از یکی دو سال اخیر به عنوان پررونق‌ترین دوران فرهنگ و هنر یاد کرده که البته حداقل از نظر کمی در حوزه‌های سینما، تئاتر، موسیقی و کتاب قابل بحث است. با این حال، این ادعای وزیر ارشاد مخالفان و منتقدانی هم دارد که بر این باورند -به عنوان مثال- ساخته‌شدن صد و چند فیلم که بیشتر آنها را نهادهای دولتی تهیه کرده‌اند یا فروش 500میلیارد تومانی سینماها در حالی که چهارصدوچندده میلیارد تومان از آن مال تنها دو فیلم است، با آن رونق مدنظر آقای وزیر تفاوت دارد. ادعایی که البته خودش هم مخالفانی دارد که بر این باورند در صحبت از فاکتورهای کمی و مسائلی مانند فروش آثار یا تعداد مخاطبان و مسائلی از این دست نمی‌توان -و نباید- فاکتورهای کمی را دخیل کرد و از این دستاویز برای زیرسوال بردن دستاوردها استفاده کرد.
به هر حال، دیروز فرصت مناسبی بود تا آقای وزیر رودررو با اهالی رسانه دستاوردهای این چند وقت را در حوزه فرهنگ و هنر بازشمارد یا به عبارت بهتر، گزارشی کامل از مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات وزارتخانه متبوع خودش -که الحق دوران شلوغی را می‌گذراند- ارائه دهد.
محمدمهدی اسماعیلی صحبت‌هایش را با مقایسه وضعیت امروز با شرایط روزهای آغازین دولت -و مسیری که در این فاصله طی شده است- آغاز کرد: «زمانی که ما کارمان را در وزارت فرهنگ شروع کردیم، کرونا فعالیت‌های فرهنگی و هنری و معیشت هنرمندان را تحت‌الشعاع قرار داده بود. بعد از پایان کرونا هم -که موفقیت بزرگی در مدیریت آن به دست آوردیم و حتی زودتر از بسیاری از کشورهای غربی از این آفت عبور کردیم- فتنه فرهنگی پارسال پیش آمد و بر فعالیت اهل هنر سایه انداخت. در این دو سال، اما، از این دو گذرگاه به سلامت و با قوت عبور کردیم تا جایی که حالا دیگر می‌توان گفت که حوزه فرهنگ و هنر و رسانه دوره پررونقی را تجربه می‌کند، البته رونق به معنای این نیست که مشکل نداریم.»
رونق سینما
رونق مورد اشاره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اگرچه تقریبا تمام حوزه‌های هنر را شامل می‌شود، ولی از صحبت‌های آقای وزیر مشخص بود که سینما به نظر رضایت‌بخش‌ترین وضعیت را بین هنرهای مختلف دارد: «امسال بیش از ۱۰۰ فیلم در جشنواره فیلم فجر ثبت‌نام کردند که ارزیابی آنها نشان می‌دهد شاهد یک رشد مخصوص ترکیبی در سینما هستیم و سینماگران برخلاف گذشته، رو به ساخت فیلم در گونه‌های مختلف آورده‌اند. در کل، بین فیلم‌های امسال، ما در حوزه‌های سیاسی، طنز، دفاع مقدس، پویانمایی و کودک و نوجوان کارهای فاخری داریم که جای تشکر از اهالی سینما دارد.»
محمدمهدی اسماعیلی اما به نظر از انتقاداتی که در مورد تعداد زیاد فیلم‌های نهادهای دولتی در جشنواره شده است، ناراضی است: «اتفاقا این چیزهایی که درباره حضور پررنگ فیلم‌های دولتی گفته‌اند، جزو نقاط قوت جشنواره امسال است. در واقع تعداد زیاد فیلم‌های دولتی به این شکل است که -به عنوان مثال- بنیاد فارابی که مهم‌ترین نهاد حمایتی در سینماست، امسال هیچ کار مستقلی نداشته و بیشتر کارهایش را در مشارکت با بخش خصوصی تولید کرده است. نکته دیگر این است که ۳۳ فیلم در جشنواره به بخش داوری راه پیدا کرده که می‌تواند باعث رونق اقتصاد سینما شود. جنبه دیگر رونق را در حضور بیش از ۱۰ کارگردان و تهیه‌کننده کار اولی در جشنواره امسال می‌بینیم که اتفاق مهمی است. یک رویش جدید و قابل لمس از حضور عناصر جوان متعهد که ان‌شاءالله تحولات مهمی را در آینده رقم خواهند زد.»
برنامه‌های حمایتی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست با خبرنگاران تاکید زیادی بر برنامه‌های حمایتی از اهالی فرهنگ و هنر داشت: «در زمینه برنامه‌های حمایتی قدم‌های بزرگی برداشته شده، شهر هنر در حال ساخت است، بیمه اصحاب هنر با قوت چند برابر شده و در زمینه ارتقای بودجه و زیرساخت‌ها هم وزارت فرهنگ عملکرد خوبی داشته است. اینها البته علاوه بر 9هزار میلیارد تومان اعتباری است که برای افتتاح طرح‌های عمرانی در حوزه فرهنگ و هنر تخصیص داده شده که البته هزار میلیارد تومان آن برای ارتقای فرهنگ، هنر، رسانه و فعالیت‌های قرآنی مختلف در استان‌هاست.»
وزیر فرهنگ نوع نگاه دولت به فرهنگ را متفاوت از دولت‌های قبل می‌داند: «در حال اجرای نظریه جدید حکمرانی نظام جمهوری اسلامی هستیم: دولت از تصدی‌گری به تنظیم‌گری تغییر جایگاه داده و این تغییر بسیار مهمی است.»
دوره جدید موسیقی
به گفته وزیر ارشاد که رئیس شورای هنر نیز هست، «سند موسیقی بعد از ۴۵ سال به تصویب نهایی رسیده و آماده ابلاغ است که به واسطه این سند بسیاری از نقاط ابهام‌برانگیز اصلاح شده است. با این حال، بودجه موسیقی همچنان معضل بزرگی است، به‌خصوص در جشنواره موسیقی که نیاز به بودجه ۱۰میلیاردی در بخش بین‌الملل دارد. فراموش نکنیم که موسیقی مخاطبان وسیعی دارد تا جایی که در نوروز ۱۴۰۱ آماری داشتیم که نزدیک به ۴۰۰هزار نفر در اجراهای صحنه‌ای کشورهای پیرامون ما که توسط خوانندگان ایرانی بود، شرکت کردند. در نوروز سال۱۴۰۲ نیز -از اوایل اسفند تا نیمه ماه مبارک رمضان- عدد حضور اجراها بیش از یک‌میلیون بود. رقم دقیق این آمار وجود دارد. در این زمینه باید به حمایت وزارت فرهنگ از موسیقی جدی، نواحی و تلفیقی نیز اشاره کنم.»
بازگشت ایرانیان مهاجر
صحبت‌های وزیر ارشاد درباره بازگشت هنرمندان حواشی زیادی در روزهای گذشته به وجود آورده بود که وزیر ارشاد در نشست مطبوعاتی دیروز نیز آن صحبت‌ها را تکرار کرد: «جمهوری اسلامی فضای مساعدی برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور -که دلشان برای ایران و ایرانی می‌تپد- دارد. ایران خاک آنها هم هست و حقی نیست که ما به آنها بدهیم، چون زندگی در ایران حق‌شان است و هر شهروند محترم است، ایران خانه آنهاست و حقی نیست که ما آن را سلب کنیم و هر کسی می‌تواند هر زمان به کشور خودش برگردد.»
اما درباره بازگشت هنرمندان به ایران، وزیر فرهنگ گفت: «در بحث بازگشت هنرمندان خارج از کشور به جرات می‌گویم که هیچ هنرمندی نیست که در این مدت درخواست کرده باشد و ما شرایط را برایش فراهم نکرده باشیم. البته هنرمندی بود که ۴۰ سال خارج از کشور بود و اجازه اجرا نداشت که ما در این دولت اجازه اجرا دادیم.»
نمایش خانگی
وزیر ارشاد البته نارضایتی‌اش از وضعیت شبکه نمایش خانگی را پنهان نکرد: «در نمایش خانگی به‌شدت نگران نمایش خشونت و ارتباطات خانوادگی هستم. این فاصله و شکافی که در سال‌های اخیر در این زمینه ایجاد شده، به نقطه خوبی نرسیده و نگران‌کننده است، ضمن اینکه حضور نمایش خانگی را برای اقتصاد و فرهنگ خوب می‌دانم، اما به‌شدت نگران نمایش خشونت، ارتباطات خانوادگی و نظایر آن هستم که امیدوارم برنامه‌سازان و متولیان این نگرانی‌ها را برطرف کنند.»