[ شهروند] 537میلیون نفر جمعیت دیابت جهان است. اگرچه طبق آمار انجمن دیابت بیش از 7میلیون‌نفر قطعا با دیابت دست‌به‌گریبان هستند و بیش از 11میلیون نفر در معرض پیش‌دیابت قرار دارند. به‌عبارت ساده‌تر یک‌هشتم جمعیت ایران با این مسئله درگیرند، البته این جمعیت به غیر از 25درصد افرادی است که از دیابت‌شان بی‌خبرند. همه این اعداد و ارقام یک مفهوم را می‌رسانند؛ اینکه وضعیت‌مان خوب نیست. شرایطی که تغییر سبک زندگی بشر، موجبات آن را فراهم آورده است؛ شهروندانی که به زندگی ماشینی اخت گرفته‌اند و غذاهای آماده و فست‌فودی، بخش لاینفک زندگی اغلب آنها شده است.
بیش از 73میلیون نفر در خاورمیانه با بیماری دیابت دست‌وپنجه نرم می‌کنند
در دنیا با سونامی دیابت روبه‌رو هستیم و این سونامی شدتش در خاورمیانه بیشتر است و دلیل آن هم، تغییر سبک زندگی در این منطقه غرب آسیاست. به‌گفته یکی از فوق‌تخصصان غدد درون‌ریز و متابولیسم به «شهروند» بیش از 73میلیون نفر در خاورمیانه با بیماری دیابت دست‌وپنجه نرم می‌کنند و این سبب شده هزینه زیادی روی دوش دولت‌ها اضافه شود. بنا به گفت«علیرضا استقامتی» و بنابر اعلام مرکز جهانی دیابت این بیماری قرن تا سال 2030بیش از یک تریلیون دلار روی دوش دولت‌ها هزینه می‌گذارد. این را اگر 6.7درصد مرگ‌ومیرها بر اثر دیابت اضافه کنیم، متوجه می‌شویم شرایط خوب نیست: «کرونا هم در این موضوع بی‌تقصیر نبوده است، زیرا بعد از کرونا آمار بیماران دیابتی افزایش چشمگیری داشته است.» به‌گفته «استقامتی» نکته قابل تامل این است که دیابت به‌خودی‌خود شاید قابل کنترل باشد، اما مشکلات و عوارض دیگری که این بیماری به همراه دارد، فرد را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌کند. به‌طور مثال شیوع بیماری‌های قلبی و ریوی، مشکلات کلیه و افزایش سکته‌های قلبی و مغزی در بیماران دیابتی شایع‌تر است. به‌گفته این فوق‌تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم، این موضوع می‌طلبد هدف اصلی را کنترل دیابت و بحث پیشگیری قرار دهیم و ریسک‌فاکتورهایی مانند چربی، فشار خون و ... را در بیماران مدنظر قرار دهیم. بنابر نظر «استقامتی» سبک زندگی، مهم‌ترین ریزفاکتور برای دیابت به شمار می‌رود: «برای حل این معضل باید عوامل مختلف مانند حلقه زنجیر به هم وصل شوند تا زندگی فرد دیابتی روی چرخه یک زندگی عادی برگردد.»
آموزش نباید از چرخه درمان دیابت حذف شود
«دیابت تنها مربوط به کشور ما نیست و یک معضل جهانی است و باید وضعیت خودمان را در این حوزه بررسی کنیم.» به‌گفته یکی از دانشیاران اقتصاد داروی گروه اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران به «شهروند» وقتی فردی به دیابت مبتلاست باید زنجیره خانواده، پزشک، دارو، نظام سلامت و بیمه با یکدیگر و همینطور وضعیت بیمار را درنظر بگیرند، چراکه فقدان هرکدام از آنها می‌تواند در عدم‌درمان درست بیمار تأثیرگذار باشد. به‌گفته «مجید داوری» به «شهروند» در گفتن از درمان دیابت درواقع باید خانواده سبک زندگی خود را تغییر دهد، پزشک تشخیص درست داشته باشد، دارو در دسترس باشد و بیمار توان پرداخت هزینه‌های درمان را داشته باشد: «آموزش نباید از این چرخه حذف شود.»
بنابرنظر «داوری» الگوی زندگی سالم، فعالیت فیزیکی و تغذیه در بیماری دیابت اهمیت بالایی دارند: «در حکمرانی، سیاست‌های عمومی مهم هستند، اما باید بپذیریم که برخی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت از دست نظام سلامت خارج است.»
بیش از 90درصد بیماران دیابتی، در پایین‌ترین گروه‌های اقتصادی-اجتماعی قرار دارند
«یکی از مطالعات ما نشان داد بیش از 90درصد از بیماران دیابتی، در پایین‌ترین گروه‌های اقتصادی-اجتماعی قرار دارند.» به‌گفته «داوری» این به این معنی است که اکثر این بیماران نمی‌توانند تغذیه خوب داشته باشند، وقت و فرصت کافی برای ورزش ندارند و همواره تحت فشارهای اجتماعی و استرس هستند. اینها از عوامل مهمی هستند که می‌تواند به‌صورت مؤثری دیابت را تحت‌تأثیر قرار دهد. دانشیار اقتصاد داروی گروه اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: «مطالعه‌ای که در 5استان کشور درخصوص دیابت انجام شده، نشان می‌دهد حدود 80درصد بیماران دیابتی از مراقبت کافی برخوردار نیستند.» به‌گفته «داوری» به همین دلیل، به‌طور متوسط هر بیمار دیابتی به‌دلیل مراقبت ناکافی 5.5سال از عمر خود را از دست می‌دهد: «با توجه به شیوع دیابت در کشور و با محاسبه سرانگشتی می‌بینیم که 35میلیون سال از دست رفته، به‌دلیل مراقبت ناکافی در مدیریت دیابت داریم. با توجه به اینکه حدود 70درصد از جمعیت بیماران دیابتی در سن فعالیت اقتصادی هستند، از دست رفتن این سال‌ها زیان اقتصادی بسیار قابل توجهی را به جامعه وارد می‌کند.»
تأخیر در تشخیص دیابت حدود 50درصد به هزینه‌های بعدی اضافه می‌کند
«دوره طلایی تشخیص بیماری بسیار مهم است زیرا اگر دیابت در زمان درست تشخیص داده شود، بیمار با عوارض آن کمتر دست‌وپنجه نرم می‌کند.» به‌گفته مدیر گروه اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران به «شهروند» خودِ دیابت قابل مدیریت است، اما عوارضی که به‌دنبال دارد، بسیار خطرناک است. به‌گفته «شکوفه نیک‌فر» مشکلات قلبی- عروقی، کلیه، گوارش و زخم پای دیابتی همه و همه از عوارضی است که در بدن فرد بیمار ایجاد می‌شود، البته اگر از همان ابتدا که بیماری تشخیص داده شد، رعایت کند کمتر با این مشکلات مواجه می‌شود، اما درصورتی که بیماری جدی گرفته نشود، این مشکلات دامان فرد بیمار را خواهد گرفت و هزینه‌های زیادی را نیز به خانواده تحمیل می‌کند: «مطالعات نشان می‌دهد هزینه‌هایی که برای هر یک سال تأخیر در درمان شروع می‌شود، حدود 50درصد به هزینه‌های بعدی مثل بستری در بیمارستان، مراجعه به اورژانس و دارو درمانی اضافه می‌کند و همین تأخیر در تشخیص، حدود 60درصد از هزینه‌های مشکلات ناشی از دیابت را افزایش می‌دهد.»
دیابت را باید جدی گرفت
«دیابت را باید جدی گرفت و به هر علائمی که در بدن ایجاد می‌شود، توجه کرد.» به‌گفته«شکوفه نیک‌فر» به «شهروند» عرق‌ریزه شبانه، پرخوری، لاغر شدن و تشنگی‌های زیاد می‌تواند از علائمی باشد که شما را به‌وجود دیابت در بدن‌تان مشکوک کند: «نکته‌ای که در این میان اهمیت دارد، این است که جامعه سالمندی ما در حال گسترش است و ما کمربندی از متولدین دهه ۶۰ داریم که به کهنسالی و دیابت نزدیک می‌شوند و در نتیجه هزینه‌های درمان به‌شدت بالا می‌رود.» بنابر نظر مدیر گروه اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما دیابت را جدی نمی‌گیریم، چراکه جای آموزش در کشور خالی است. هیچ‌چیز به اندازه آموزش نمی‌تواند در اصلاح سبک زندگی افراد دیابتی تأثیرگذار باشد: «تنها آموزش می‌تواند مجموعه‌ای از مشکلات دیابت را که به‌طور پیوسته خانواده با آن درگیر است، کاهش دهد.» به‌گفته «نیک‌فر» فاکتورهای ژنتیک در دیابت نقش زیادی دارند و باید مراقبت‌ها و پیشگیری‌ها در مورد دیابت در خانواده‌هایی که زمینه این بیماری را دارند، مورد توجه قرار گیرد. از یک سو باید از عوارض این بیماری واهمه داشت و از سوی دیگر لازم است به این آگاهی رسید که می‌توان با رعایت سبک زندگی درست، بر آن غلبه کرد.
حالت پیشرفته بیماری در کودکان می‌تواند به کمای دیابتی منجر شود
«وقتی بدن در برابر تولید انسولین مقاومت می‌کند فرد دچار بیماری دیابت می‌شود که این مشکل در افراد به دو نوع یک و دو تفکیک می‌شود.» به‌گفته یکی از پزشکان متخصص غدد، دیابت نوع یک به عوامل ژنتیک و ناشناخته مربوط است، اما در دیابت نوع دو عوامل محیطی مانند سبک زندگی، چاقی، غذاهای ناسالم نیز تأثیرگذار است. «بهادر نبوی» به «شهروند» می‌گوید: «در کودکان هر دو نوع دیابت ممکن است بروز کند.» بنابرنظر «نبوی» تکرار ادرار، مصرف آب زیاد، لاغر شدن کودک یا ضعف‌های پی‌درپی می‌تواند از علائم ابتلای کودک به دیابت باشد و زنگ خطر را برای خانواده‌ها به صدا در بیاورد: «حالت پیشرفته بیماری در کودکان کمی خطرناک است.» به‌گفته «نبوی» گاهی دهان کودک بوی بد گندیدگی می‌دهد یا اینکه پوست، بوی ادرار به‌خودش می‌گیرد در چنین شرایطی حتما نیاز به بستری برای کودک وجود دارد، زیرا این می‌تواند به کمای دیابتی در کودک منجر شود: «نکته اینجاست که بسیاری از خانواده‌هایی که بیمار دیابتی دارند، می‌دانند که باید در برابر کودک یا فرد بزرگسال مبتلا به دیابت چطور رفتار کنند، اما گاهی بچه‌ها در مدرسه به مشکل برمی‌خورند، درواقع بالا بردن سطح آگاهی معلم، مدیر و هم‌کلاسی‌ها در برخورد با دانش‌آموزی که دچار دیابت است، بسیار اهمیت دارد زیرا یک اشتباه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به‌دنبال داشته باشد.»