[شهروند] در تاریخ 45 ساله سینمای بعد از انقلاب آثار زیادی به مقاومت و مظلومیت فلسطینیان پرداخته‌اند. آثاری که جنبه‌های مختلفی از اشغالگری رژیم صهیونیستی را به تصویر کشیده و مخاطبان را به ضیافت جوانب و داستان‌هایی گوناگون از مناقشه ابدی فلسطین و اسرائیل دعوت کرده‌اند؛ از روایت تاریخی آثاری چون «بازمانده» تا روایاتی پدیدارشناختی چون «شکارچی شنبه» و فیلم‌های داستان‌گویی چون «هیام» و «زخم زیتون» و «هفت سنگ» و البته آثاری که در کنار موضوع فلسطین، داستان مبارزان لبنانی را نیز به تصویر کشیده‌اند. حالا این روزها که دنیا با عملیات «طوفان الاقصی» صدای مبارزان آزادی‌خواه را بلندتر از همیشه شنیده؛ «شهروند» مروری اجمالی دارد بر آثاری که از ابتدای شکل‌گیری سینمای انقلاب تا همین روزهای اخیر این موضوع را به روایت نشسته‌اند.

بازمانده
شاید بتوان فیلم «بازمانده» به کارگردانی مرحوم سیف‌الله داد را یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیلم‌ها با موضوع فلسطین عنوان کرد. فیلمی تاریخ‌نگارانه درباره روزهای اول شکل‌گیری رژیم صهیونیستی که علاوه بر ارزش‌های محتوایی، از نظر ساختاری و داستانی نیز یکی از بهترین آثاری است که در این زمینه جلوی دوربین رفته است.  «بازمانده» زنده‌یاد سیف‌الله داد، داستان زن و شوهر جوانی را روایت می‌کند که در زمان حمله صهیونیست‌ها به بیت‌المقدس به همراه فرزند نوزادشان فرهان آنجا زندگی می‌کنند و با این اتفاق کانون این خانواده از هم می‌پاشد. فیلم در ادامه نشان می‌دهد که چگونه زندگی شیرین این خانواده به اشغال یک خانواده یهودی مهاجر درمی‌آید و حتی فرزند آن خانواده بومی فلسطین هم مانند یک میراث به آن دو واگذار می‌شود. می‌توان بیش از هر چیز درباره فیلم «بازمانده» به این نکته زیبایی‌شناختی اشاره کرد که این فیلم ماجرای اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها را در قالب مالکیت نامشروع یک زن و شوهر عقیم بر فرزند دیگران روایت کرده است. پرداختی نمادین که در تمام این سال‌ها بی‌رقیب باقی مانده و هنوز و همچنان بهترین فیلمی است که درباره این اتفاق ساخته شده است.

سی‌وسه روز
یکی از پرهزینه‌ترین و عظیم‌ترین فیلم‌هایی که تاکنون در سینمای ایران درباره مبارزه با رژیم صهیونیستی ساخته شده، «سی‌وسه روز» است. یک فیلم جنگی به کارگردانی جمال شورجه که روایتی واقعی و در زمان خود دست اول از جنگ سی‌وسه روزه بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان نشان می‌دهد. این فیلم که با همکاری حزب‌الله لبنان تولید شده، به گفته رسانه‌های گوناگون، اثری ضداسرائیلی است که مقاومت یک روستای مجاور اسرائیل را در مقابل تهاجم نیروهای رژیم صهیونیستی به تصویر کشیده است. پیر داغر، دارین حمزه، باسم مغنیه، یوسف الخال و کارمن لبوس بازیگران سرشناس این فیلم هستند.

شکارچی شنبه
یکی دیگر از فیلم‌های مهم درباره مناقشه فلسطین، فیلم سینمایی «شکارچی شنبه» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی است که شکل‌گیری صهیونیست‌ها و اجماع آنها بر مسئله غصب فلسطین را به تصویر کشیده است. «شکارچی شنبه» که داستان مغزشویی گام‌به‌گام یک کودک هشت ساله یهودی و تبدیل او به قاتلی خشن، خطرناک و خونریز به دست یک خاخام تندرو را به تصویر کشیده، دقایق و ظرایف خوبی از افکار و اعمال صهیونیست‌ها -از قتل و جنایت بی‌سبب همسایگان مسلمان تا تعلیم اطفال یهودی برای کشتن غیریهودیان و مسائل مرتبط با دیوار ندبه و مسائلی از این دست- را به روایت نشسته است. «شکارچی شنبه» همچنین یکی از بازی‌های بی‌نظیر کارنامه استاد علی نصیریان را به نمایش گذاشته است.

هیام
«هیام» یک فیلم داستان‌گو به کارگردانی محمد درمنش است که در قالب یک ملودرام خانوادگی موضوع مقاومت فلسطین و تجاوز صهیونیست‌ها به حقوق مردم این سرزمین را از دریچه روابط انسانی به تصویر کشیده است. فیلم در بستر یک داستان عاشقانه که درنهایت به هجران کشیده می‌شود، بی‌رحمی حاکم بر تفکر صهیونیست‌ها را نمایش داده و تلاش کرده بذر نوعی تنفر از چنین طرز فکری را در مخاطب بکارد. به عبارت بهتر؛ «هیام» داستان زوجی فلسطینی را حکایت می‌کند که قصد دارند به انگلستان بروند تا در آرامش زندگی کنند، اما در حین خروج از جنین، در ایست بازرسی نیروهای اسرائیلی از هم جدا شده و با حمله گسترده سربازان اسرائیلی به اردوگاه جنین مواجه می‌شوند. فیلم در پایان آزادی قدس را نوید داده و با نمایش خروج هیام و شوهرش از بند و بلای صهیونیست‌ها، آینده‌ای روشن برای مردم فلسطین تصویر می‌کند. درباره این فیلم گفته شده که از بازیگران عرب و لبنانی استفاده کرده است.

آتش پنهان
«آتش پنهان» به‌کارگردانی حبیب کاوش شاید یکی از پربیننده‌ترین فیلم‌های مقاومت بوده باشد. فیلمی که حبیب کاوش باسابقه در سال 1369 با الهام از مبارزات لبنانی‌ها و فلسطینی‌ها با نیروهای رژیم صهیونیستی جلوی دوربین برد. فیلم با نمایش یک مهمانی در خانه‌ یک یهودی لبنانی‌الاصل آغاز می‌شود که با هجوم یک گروه با ظاهر مبارزان فلسطینی به آتش و خون کشیده می‌شود و این باعث می‌شود دختر آن خانواده به دنبال مقاومت از فلسطینی‌ها باشد. اما در روند داستان آن دختر جوان متوجه می‌شود که ماموران اسرائیلی به دروغ این قتل‌عام را به گروه‌های مبارز فلسطینی نسبت داده‌اند و این او را با مبارزان فلسطینی پیوند می‌دهد و در جبهه مقاومت وارد می‌کند. «آتش پنهان» به عنوان فیلمی خوش‌ساخت که سال‌ها در بسیاری از سینماها تجدید اکران می‌شد، در یاد و خاطره تعداد بی‌شماری از نسل سینمادوستان دهه 60 و 70 جایگاهی رفیع دارد.

بیگانگان
«بیگانگان» به کارگردانی عباس رافعی مصائب مردم فلسطین و جنایات رژیم اشغالگر قدس را در قالب روایتی با پس‌زمینه‌ای عاطفی و عاشقانه ترسیم کرده است. جوانی به نام «حسام» عاشق دختری به نام «لیلا » می‌شود. آن دو قصد ازدواج با یکدیگر را دارند، اما حمله صهیونیست‌ها به آن کشور و به وجود آمدن جنگ و سپس آواره شدن ساکنان شهر باعث می‌شود این دختر و پسر یکدیگر را گم کنند، اما پس از گذشت بیش از نیم قرن از این حوادث و در شرایطی که حسام و لیلا هر دو در سالخوردگی به سر می‌برند، اتفاقاتی رخ می‌دهد که زمینه پیوند آنها را فراهم می‌کند. از نکات قابل توجه این فیلم، اشاره پررنگ آن به نقش انگلستان در شکل‌گیری رژیم صهیونیستی است. مخاطب در این فیلم با یک گروه از صهیونیست‌های تندرو به نام «هاگانا» آشنا می‌شود که به همراه انگلیسی‌ها نقش مهمی در اشغال منطقه حیفا در دوران تصرف کشور فلسطین داشتند.

زخم زیتون
«زخم زیتون» به کارگردانی محمدرضا آهنج -به عنوان یک محصول مشترک بین ایران و لبنان- داستان مردی جوان به نام یوسف را روایت می‌کند که یکی از اعضای فعال شاخه مقاومت لبنان است. فیلمی ضداسرائیلی که در بطن خود راوی ماجرای زنی فلسطینی است که با وجود مخالفت همسرش برای بازگشت به جنگ علیه نیروهای اشغالگر، به‌طور ناخواسته در جریان جنگ قرار می‌گیرد و به حقایق جدیدی دست پیدا می‌کند. درباره این فیلم باید به این واقعیت اشاره کرد که تقریبا تمام بازیگران فیلم از هنرمندان لبنانی و فلسطینی انتخاب شده‌اند.

هفت سنگ
«هفت سنگ» سیدعبدالرضا نواب صفوی با حضور بازیگرانی چون داریوش ارجمند، آتیلا پسیانی و امین تارخ بخش‌هایی از مبارزات مردم فلسطین علیه رژیم صهیونیستی را روایت می‌کند. فیلم داستان یک جوان یهودی ضداسرائیلی را روایت می‌کند که به قصد دیدار با شیخ کریم، رهبر جنبش انتفاضه، وارد فلسطین می‌شود، اما به وسیله سازمان جاسوسی اسرائیل (موساد) شناسایی شده و تحت تعقیب قرار می‌گیرد. کارگردان این فیلم -نواب صفوی- در تجربه دیگرش «قاعده بازی» نیز که هم‌زمان با «هفت سنگ» به نمایش درآمد، در قالب یک درام حادثه‌ای و پرتعلیق علاوه بر نمایش مناسبات رژیم اشغالگر روحیه انقلابی مردم فلسطین را نیز به نمایش گذاشته است.

روایت فیلمساز فلسطینی
تعریف سینمای مقاومت

جرج شلهوب، مستندساز فلسطینی: ما فلسطینی‌ها تجربه بسیار طولانی‌مدت در امر ساختن فیلم‌های مقاومت داریم، از ابتدا هم هدف ما این بود که این تجربه‌ها را به زبان فیلم ترجمه کنیم. اقدامات نظامی در کشور ما از سال 65 آغاز شد، ساخت فیلم‌های مقاومتی نیز از همان زمان آغاز شد. در این میان باید گفت فیلم یا سینمای مقاومت تعریف گسترده‌ای دارد. در واقع  مهم‌ترین مسئله مقاومت تعریف آن است: وقتی معلولی فراتر از توانایی‌اش تصمیم به انجام کاری می‌گیرد، نوعی مقاومت محسوب می‌شود، یعنی هر جا که مردم بخواهند از ظلم صحبت کنند، بحث مقاومت پیش می‌آید.

روایت فیلمساز ایرانی
مقاومت بدون شعار

کاظم معصومی، کارگردان سینما: مقاومت یک مفهوم کلی دارد که بستگی دارد در کجا از آن استفاده شود. مقاومت در بستر جنگ و در بستر مسائل اجتماعی معنایی متفاوت دارد. اگر ما به طور دقیق به مفهوم مقاومت نگاه کنیم و از شعار پرهیز داشته باشیم، می‌شود آثار سینمایی متفاوت و درخشانی ساخت. در واقع اگر بخواهیم مفهوم مقاومت را در زندگی مردم جست‌وجو کنیم و از جنبه‌های مختلف اجتماعی به آن نگاه داشته باشیم، به سینمای ملی نزدیک می‌شویم و سینمای ملی، سینمایی است مدافع منافع ملت که با شعار سراغ مفاهیم نمی‌رود، بلکه تحلیل غیرسیاسی و صادقانه دارد.