شیوا سعیدی، شهروند| جمعیت عظیمی که در شهرهای بزرگ و کلانشهرها زندگی می‌کنند برای انجام کارهای خود مجبورند تا چندین کیلومتر را درون شهر سفر کنند که برخی خودروهای شخصی و برخی دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی را انتخاب می‌کنند. اما به دلیل آلودگی هوا و حجم بالای ترافیکی که در شهرها ایجاد می‌شود، کارشناسان و همچنین مدیران شهری  مردم را به استفاده از حمل‌ونقل عمومی توصیه می‌کنند. استفاده از انواع خدمات حمل‌ونقل عمومی علاوه‌بر این‌که به محیط‌زیست و کاهش انواع آلودگی‌ها کمک می‌کند، از نظر اقتصادی نیز شیوه‌ای به مراتب ارزان‌تر از وسایل شخصی است که به افراد کمک می‌کند در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند.
ایران نیز به واسطه جمعیت کلانی که در شهرها تجمع کرده‌اند، همواره نیازمند شبکه حمل‌ونقل عمومی گسترده بوده است تا علاوه‌بر کاهش آلودگی هوا بتواند در مصرف سوخت و سرمایه ملی خود یعنی نفت نیز صرفه‌جویی کند. هرچند ایران یک تولید‌کننده بزرگ نفت محسوب می‌شود اما به دلایل مختلف از بنزین وارداتی استفاده می‌کند و این امر به اقتصاد و بودجه کشور فشار می‌آورد. این درحالی است که هر سال بهای بنزین گران‌تر می‌شود و هزینه سنگین‌تری بر دوش خانوارهای ایرانی تحمیل می‌شود. در آخرین تصمیم‌گیری انجام شده بهای هر لیتر بنزین یارانه‌ای سهمیه‌ای از ابتدای بهمن‌ماه ‌سال‌جاری به 700 تومان افزایش یافت. بنابراین استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای ساکنان کلان‌شهرهای ایران مانند تهران، اصفهان، مشهد و ... اهمیت بیشتری می‌یابد. به همین منظور در این گزارش به کرایه حمل‌ونقل عمومی در کشورهای مختلف دنیا و مقایسه آن با ایران نگاهی می‌کنیم.
صف‌های طویل تاکسی‌ها در تهران
در تهران به واسطه وسعت و جمعیت کلان آن‌که با   25‌میلیون نفر در روز تخمین‌زده می‌شود، وسایل حمل‌ونقل عمومی تاحدودی گسترده است. شبکه اتوبوس‌های تندرو تهران طی سال‌های گذشته 10‌میلیون مسافر در روز را جابه‌جا کرده و این رقم همچنان درحال افزایش است. همچنین در تهران بیش از 100‌هزار تاکسی با مجوز درحال فعالیت هستند.
البته نحوه استفاده از تاکسی در کشورهای دیگر با ایران متفاوت است. صف‌های عریض و طویل تاکسی در روزهای سرد و بارانی و تاکسی‌های خالی که همچنان منتظر مسافر دربست هستند، یکی از صحنه‌هایی است که در تهران به وفور مشاهده می‌شود. اما در کشورهای توسعه یافته مسافران ترجیح می‌دهند خود به تنهایی یک خودرو را در اختیار بگیرند.   شیوه استفاده از تاکسی در ایران به‌طورکلی «تاکسی اشتراکی» نامیده می‌شود که در آن چند مسافر از یک خودرو برای رسیدن به یک مقصد بهره می‌برند. هرچند در ایران تاکسی‌های اشتراکی هم نوعی حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود اما در مقایسه با اتوبوس و مترو هزینه بیشتری دارد و قیمت آن سالانه تغییر می‌کند. یکی از دلایل این تغییر نرخ تعرفه تاکسی را می‌توان گران‌تر شدن بنزین و دلار به حساب آورد. این درحالی است که رانندگان تاکسی، خدماتی یکسان ارایه می‌کنند و در کیفیت یا کمیت خدمات آنان تغییری حاصل نشده است.  با تمام  این موارد و با درنظر گرفتن حداقل دستمزد 609 هزار تومانی، مسافران  برای تردد در پایتخت در مسیری که حداقل کرایه آن‌ هزار تومان است، باید ماهانه 52‌هزار تومان یا 8.5‌ درصد حقوق خود را اختصاص دهد. البته رقم در نظر گرفته شده حداقل هزینه تردد با تاکسی و در یک مسیر است. همچنین بهای بلیت‌های یک ساله استفاده از خدمات اتوبوس و مترو نیز 120‌هزار تومان است. اما در مجموع هر شهروند باید ماهانه 11.8‌درصد حقوق خود را به هزینه حمل‌ونقل   اختصاص دهد.
دوچرخه در پاریس محبوب‌تر از تاکسی
یکی از شهرهای بزرگ دنیا که به پاکیزگی و هوایی پاک شهرت دارد، پاریس است. در این شهر اغلب مردم با حمل‌ونقل عمومی تردد می‌کنند و دوچرخه‌سواری هم میان جوانان محبوب است.  البته همان‌طور که گفته شد در کشورهای توسعه‌یافته مانند فرانسه هر نفر یک تاکسی را به خود اختصاص می‌دهد. به همین دلیل تاکسی از اتوبوس و شبکه مترو کمی گران‌تر است. با این وجود در پاریس بیش از 17‌هزار تاکسی شبانه‌روز فعالیت می‌کند. درحال حاضر نوعی از خدمت تاکسی اشتراکی در پاریس اجرا می‌شود. به‌گونه‌ای که ون‌هایی 8 نفره مسافران را از محل سکونت تا فرودگاه‌ها می‌رساند که ورودیه آن به ازای هر نفر 42 دلار تعیین شده است. در این کشور بهای یک بلیت اتوبوس یک ماهه 75.17 دلار است. با توجه به کاهش قیمت نفت، هزینه یک لیتر بنزین نیز به 1.81 دلار رسیده است. بدین ترتیب با توجه به این‌که حداقل درآمد ماهانه فرانسوی‌ها 1928.13 دلار است، هزینه حمل‌ونقل حدود 10.9‌درصد درآمد شهروندان فرانسه را به خود اختصاص می‌دهد.
حمل‌ونقل عمومی ارزان در توکیو
ژاپن یکی از بزرگترین شبکه‌های راه‌آهن عمومی و خصوصی را در اختیار دارد. برای اغلب توریست‌هایی که به ژاپن سفر می‌کنند، تاکسی وسیله حمل‌ونقل جایگزین و البته گران و غیر ملزوم محسوب می‌شود. اغلب اوقات مردم تنها برای رسیدن به ایستگاه اتوبوس یا مترو از آنها استفاده می‌کنند و به همین دلیل اوج استفاده از تاکسی‌ها به روزهای تعطیل محدود می‌شود. در این روزها صف‌های انتظار در ایستگاه‌های اتوبوس طولانی می‌شود. البته در شهرهای کوچکتر از توکیو، حمل‌ونقل عمومی چندان رضایت‌بخش نیست. در ژاپن نرخ کرایه تاکسی براساس منطقه، شرکت ارایه دهنده خدمت و... تغییر می‌کند. کرایه ورودی تاکسی در توکیو حدود 6.10 دلار است و هزینه مسافت یک کیلومتری با تاکسی به حدود 2.54 دلار می‌رسد. تاکسی‌های این شهر برای یک ساعت انتظار حدود 26.04 دلار از مسافران کرایه دریافت می‌کنند. این درحالی است که بهای بلیت ماهانه اتوبوس 85.59 دلار است. باتوجه‌به حداقل درآمد 1089.93 دلاری مردم این کشور، هزینه حمل‌ونقل 12.3‌ درصد از درآمد هر ژاپنی را به خود اختصاص می‌دهد.
تاکسی‌های لندنی ارزان در بلفاست
ایرلند یکی از کشورهای اروپایی است که سعی دارد از انتشار گازهای گلخانه‌ای و هزینه‌های سوخت بکاهد. در این کشور اتوبوس و مترو بسیار محبوب است و روزانه جمعیت زیادی را در پایتخت آن یعنی «دوبلین» جابه‌جا می‌کنند. البته تاکسی‌های سیاه لندن یکی از جذابیت‌های این شهر محسوب می‌شود که استفاده از آنها چندان هم ارزان نیست. اما در شمال ایرلند (که هنوز هم بخشی از انگلیس به شمار می‌رود) یعنی در منطقه بلفاست خدمات تاکسی اشتراکی با نام «تاکسی سیاه» انجام می‌شود. این خدمات زمانی افتتاح شد که به دلیل شورش‌های خیابانی، اتوبوسی در شهر تردد نمی‌کرد. بهای بلیت یک ماهه اتوبوس نیز در پایتخت ایرلند 138.57دلار است و به نوبه خود گران محسوب می‌شود. در این کشور به‌طور معمول ورودیه تاکسی‌ها 4.18 دلار و کرایه یک کیلومتر مسافت‌شان 1.37 دلار محاسبه شده است. در این کشور هزینه یک لیتر بنزین  1.78 دلار است. در ایرلند نیز حداقل دستمزد ماهانه 1461.85 یورو تعیین شده  بنابراین هزینه‌های حمل‌ونقل برای هر نفر13.6‌درصد از درآمد او را به خود اختصاص می‌دهد.
تانک‌های آمریکایی در فیلیپین
از‌ سال 2008 میلادی سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی با سرعت زیادی در «مانیلا» پایتخت فیلیپین فعالیت می‌کنند. اتوبوس‌های تندرو، قطارهای تندرو در کنار تاکسی «جیپ نی» بسیار مشهورند. یکی از محبوب‌ترین وسایل حمل‌ونقل در فیلیپین، تاکسی جیپ نی‌هایی است که درواقع جیپ‌های نظامی آمریکایی بازمانده از جنگ جهانی دوم هستند که به تاکسی تبدیل شده‌اند. آنها به دلیل رنگ و دکورشان بسیار مشهورند. امروزه جیپ نی‌ها  در مکانیکی‌های محلی و به صورت ترکیبی از محصولات از پیش ساخته، تهیه می‌شوند. کرایه جیپ نی‌ها برای 4 کیلومتر مسافت اولیه حدود 50 سنت آمریکایی است و پس از آن به ازای هر کیلومتر 25 سنت دریافت می‌شود. در مانیلا بهای بلیت یک ماهه اتوبوس 11.21 دلار است و یک لیتر بنزین نیز به قیمت 1.15 دلار فروخته می‌شود. در فیلیپین سطح دستمزدها بسیار پایین است و شاید به همین دلیل باشد که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا، این کشور را برای فعالیت‌های برون سپاری خود انتخاب کرده‌اند. حداقل درآمد یک فرد در این کشور 8200 پزو یا 183.71 دلار است و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل 13.7‌درصد از درآمد فرد را در بر می‌گیرد.  
 بنزین 2 دلاری در استانبول
 ترکیه بیش از 70‌میلیون نفر را در خود جای داده است. در ترکیه نیز مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی تشویق می‌شوند و این نوع حمل‌ونقل بهای تقریبا ارزانی دارد. در استانبول که پایتخت تجاری ترکیه محسوب می‌شود، شبکه گسترده اتوبوس، تاکسی، مترو و همچنین قایق‌ها روزانه حدود 13‌میلیون نفر را جابه‌جا می‌کنند. حداقل درآمد یک کارمند ترکیه‌ای در هر ماه 1134 لیره (418 دلار) است. در پایتخت تجاری این کشور یعنی استانبول هزینه بلیت یک ماهه اتوبوس 155 لیره(66.54 دلار) و هزینه معمول تاکسی 3لیره (1.29 دلار) است. تاکسی‌های این شهر به ازای هر یک کیلومتر پیمایش 1.95 لیره(84 سنت) اضافی دریافت می‌کنند. این درحالی است که با وجود کاهش قیمت نفت و به دلیل این‌که ترکیه وارد‌کننده سوخت است، بهای یک لیتر بنزین در این کشور 4.98 لیره ( 2.14 دلار) است. تمام این عوامل نشان می‌دهد، حمل‌ونقل در ترکیه چندان هم ارزان نیست و هر شهروند تقریبا 18‌درصد درآمد خود را صرف هزینه‌های حمل‌ونقل می‌کند.