[ فاطمه ابراهیمی ]  فقط چند روز تا پایان سال 1401 مانده است و اگر حضور ناامیدکننده تیم ملی فوتبال در جام جهانی قطر را در نظر نگیریم، می‌توان گفت که سال 1401، سال نسبتا خوبی برای ورزش ایران بوده است. این نکته را هم باید اضافه کرد که در سالی که گذشت، توجه به ورزش زنان دو چندان شد و همین موضوع نتایج بهتری را  در این حوزه رقم‌ زد. در این گزارش «شهروند»، به بررسی 10 اتفاق ویژه که در سال 1401 برای ورزش ایران رقم خورد، پرداخته‌‌ایم.

ناکامی دوباره در جام جهانی با مردی که اشتباهی بود

شکست خوردیم، اما   امید داریم

امیر صادقی‌پناه| روزی که مهدی تاج در فاصله حدود 3 ماه تا جام جهانی قطر، به صندلی ریاست فدراسیون فوتبال برگشت، خیلی‌ از طرفداران این رشته منتظر تحقق وعده‌ای بودند که او قبل از انتخابات داده بود: بازگرداندن کارلوس کی‌روش!
همین شد که اولین ماموریت تاج در فدراسیون بازگرداندن کی‌روش لقب گرفت و در فاصله چند روز همین اتفاق هم افتاد. رئیس فدراسیون که ازقضا سوابق خوبی از همکاری با کارلوس کی‌روش نداشت، این‌بار با هدف حضور آبرومندانه در جام جهانی و اولین صعود از دور گروهی این مسابقات، به سراغ مردی رفت که در دو جام جهانی قبلی امتحانش را پس داده بود. آقای بازنده سریعا جایگزین اسکوچیچ شد و دراگان مظلوم که از بدترین شرایط تیم ملی ایران، صعود مقتدرانه به جام جهانی ساخته بود، بزرگ‌ترین شانس زندگی‌اش را که حضور در این تورنمنت بزرگ دنیا بود، از کف داد.
خیلی زود مخالفان و موافقان کی‌روش با رویای موفقیت در جام جهانی و اولین صعود به دور حذفی این مسابقات متحد شدند و درصدد حمایت از او برآمدند. جو خوب برای تیم ایران ایجاد شد و در فاصله 3 ماه هرچه امکانات موجود بود، در اختیار مرد پرتغالی قرار گرفت. پیش‌بینی‌ها شروع شد؛ آمریکا و ولز را می‌بریم، با انگلیس مساوی می‌کنیم و راهی دور بعدی می‌شویم!
جلو رفتیم و امیدوار بودیم تا روز بازی با انگلیس! گل اول را خوردیم و هنوز امیدوار بودیم؛ گل دوم را خوردیم و هنوز پای تلویزیون نشسته بودیم؛ گل سوم را که خوردیم، آرزو کردیم که تعداد گل‌ها بیشتر نشود که متاسفانه شد! در نهایت شکست 6 بر 2 و غیر قابل توجیه. اگرچه برد مقابل ولز ایران را به صعود امیدوار کرد، اما شکست ناامیدکننده دیگری مقابل آمریکا پرونده‌مان را در قطر بست. خیلی زود بساط ملی‌پوشان از دوحه جمع شد و با یک ناکامی دیگر، پرواز اختصاصی در فرودگاه امام خمینی(ره)‌ تهران نشست.
باز هم باختیم با مردی که همیشه بازنده بود؛ با کی‌روش. با کسی که روی او حساب می‌کردیم. او دو بار ما را به جام جهانی برد و دفعه سوم اما این فوتبال ایران بود که کی‌روش را به این تورنمنت برد و رزومه‌اش را قوی‌تر کرد. شاید بازگشت او از اول هم اشتباهی بود.
پیرمرد پرتغالی در نهایت بعد از 12 سال حضور غیرمتوالی در تیم ملی ایران، نامه خداحافظی نوشت و به کشوری رفت که روی نیمکت ایران در همان کشور بازنده بزرگ لقب گرفته بود. او حالا سرمربی تیم ملی قطر است و برآیند اتفاقات گذشته بازگرداندن نیمکت ایران به یک مربی ایرانی است. در آخرین روزهای سال 1401 فدراسیون فوتبال بعد از کش و قوس‌های فراوان و عدم توافق با چند مربی خارجی از جمله فیلیکس سانچز اسپانیایی، هدایت ایران را به امیر قلعه‌نویی سپرد. 12 سال بعد از جدایی افشین قطبی، 14 سال بعد از برکناری علی دایی و 16 سال بعد از روزی که خود ژنرال نیمکت تیم ملی ایران را ترک کرده بود. او حالا امید همه مربیان ایرانی برای نمایش توانایی و دانش فنی آنهاست. او نماینده قشری است که همیشه ادعا داشته‌اند چیزی از مربیان خارجی کم ندارند و با علم روز فوتبال کارشان را جلو می‌برند. اگرچه منتقدان زیادی پیش روی پرافتخارترین سرمربی ایران هستند، اما قلعه‌نویی با حمایت همکاران خود در باشگاه‌ها و البته قشری از فوتبال که دانش او را قبول دارند، به دنبال پایان خوش ماموریتی است که برعهده‌اش قرار داده شده است.

فوتبال ساحلی ایران گل کاشت

تیم ملی فوتبال ساحلی ایران در مسابقات جام بین قاره‌ای سال 2022، در فینال موفق به شکست برزیل شد و چهارمین قهرمانی تاریخ خود را در این رقابت‌ها کسب کرد تا بدین ترتیب ایران و روسیه تنها تیم‌هایی باشند که موفق به فتح چهار جام بین قاره‌ای در جهان می‌شوند. برزیل هم با سه قهرمانی، در تعقیب این دو تیم است. این قهرمانی درحالی رقم خورد که هدایت ساحلی‌بازان را علی نادری، که با تصمیم کمیته فنی فوتبال ساحلی به‌طور موقت برای سرمربیگری ایران انتخاب شده بود، بر عهده داشت. تیم ملی ایران برای قهرمانی در این رقابت‌ها در مرحله گروهی پاراگوئه، آمریکا و ژاپن را شکست داد و با غلبه بر امارات، میزبان بازی‌ها، به فینال راه یافت تا با توجه به مسیر سختی که برای رسیدن به این قهرمانی طی شده بود، ارزش آن برای شاگردان نادری و مردم ایران دو چندان شود.

6 + 2 میلیون یورو، ضرر سنگین در پرونده استرا و ویلموتس

یکی از اتفاقات جنجالی در سال 1401، صدور رأی پرونده مارک ویلموتس، سرمربی سابق تیم ملی، و آندره استراماچونی، سرمربی سابق استقلال، بود که توسط دادگاه عالی فیفا (CAS) صادر شد. مارک ویلموتس که در دوران حضورش در ایران نتایج ناامید‌کننده‌ای کسب کرده و تیم ملی ایران را در آستانه حذف از رقابت‌های مقدماتی جام جهانی قطر قرار داده بود، بعد از پرداخت‌نشدن قسط اول مطالباتش توسط فدراسیون فوتبال، از این فدراسیون به فیفا شکایت کرد و در نهایت هم موفق شد حکم پرداخت قرارداد سنگین خود را از دادگاه CAS دریافت کند. در رأی نهایی فیفا، فدراسیون ایران ملزم به پرداخت مبلغی بیش از 6 میلیون یورو به ویلموتس و دستیارانش شد که با توجه به نرخ نجومی دلار در سال 1401، مبلغ هنگفتی به شمار می‌رفت که در نهایت از پول‌های بلوکه‌شده فدراسیون ایران در فیفا پرداخت شد. اما پرونده ویلموتس تنها پرونده شکست‌خورده ایران در سال 1401 نبود و استقلال هم ملزم به پرداخت تمام قرارداد سه‌ساله استراماچونی به همراه جریمه‌های مربوط شد.   استراماچونی هم با بردن شکایتش به دادگاه عالی فیفا موفق شد حکم غرامت با مبلغی بیش از دو میلیون یورو را از CAS بگیرد .

سال درخشان ورزش زنان
یکی از اتفاقات ویژه در سال 1401، توجه به ورزش زنان در رشته‌های مختلف بود. در این سال، تیم ملی والیبال زنان ایران با هدایت مربی ایتالیایی خود (الکساندرا کمپدلی) بعد از 56 سال موفق شد در مسابقات کشورهای اسلامی که به میزبانی قونیه و در کشور ترکیه برگزار شد، روی سکو برود. یکی دیگر از اتفاقات مهم در سال 1401 که زنان ورزش ایران سال‌ها انتظار آن را می‌کشیدند، پخش زنده مسابقات در رشته‌های مختلف بود که در این سال به صورت گسترده‌تر به وقوع پیوست و مسابقات ورزشی زنان به‌طور ویژه در رشته‌های گروهی مثل والیبال، هندبال، فوتسال و... برای علاقه‌مندان این حوزه پخش شد. این تابوشکنی برای ورزشکاران زن از اهمیت زیادی برخوردار است و در آینده نزدیک، از هر نظر سبب رشد ورزش زنان خواهد شد. همچنین در سال 1401 برای نخستین‌بار کنفدراسیون فوتسال آسیا از داوران زن برای حضور در مسابقات جام ملت‌های آسیای فوتسال مردان استفاده کرد که هر دو داور بانوی انتخاب‌شده از ایران بودند. زری فتحی و گلاره ناظمی دو زن ایرانی بودند که بعد از درخشش در سطح جهانی، این‌بار نظر مثبت مسئولان AFC را نیز جلب کردند.

جام به آبی‌ها رسید؛ آن هم بعد از 9 سال
استقلال که آخرین‌بار در فصل دوازدهم لیگ برتر با هدایت امیر قلعه‌نویی به عنوان قهرمانی در این رقابت‌ها رسیده بود، 9 سال موفق به قهرمانی نشده بود و سرانجام سال گذشته با آماری فوق‌العاده و بدون متحمل‌شدن هیچ شکستی، موفق به فتح جام قهرمانی در لیگ برتر شد. هرچند که این قهرمانی با رفتن فرهاد مجیدی از ایران به کام هواداران استقلال تلخ شد، اما آبی‌ها با حضور کاپیتان محبوب سال‌های گذشته خود به‌عنوان مربی روی نیمکت این تیم، موفق به شکستن طلسم ناکامی‌های خود شدند و بر همین اساس می‌توان گفت که سال 1401، سالی خوش‌یمن برای آبی‌های پایتخت بوده است.

«دختر باد» قهرمان آسیا شد!
مسابقات دوومیدانی داخل سالن قهرمانی آسیا در حالی به میزبانی قزاقستان در سال 1401 پیگیری شد که فرزانه فصیحی به عنوان یکی از چهره‌های شناخته شده دوی سرعت در بخش زنان قاره کهن در ماده 60 متر به مصاف رقبای خود رفت. فصیحی که در سال‌های اخیر بارها در ماده 60 متر داخل سالن و 100 متر در فضای باز رکورد ایران را جابه‌جا کرده، در مرحله مقدماتی این رویداد هم توانست یک بار دیگر رکوردشکنی کند.  سریع‌ترین دختر ایران با ثبت زمان 7.23 ثانیه در مرحله مقدماتی موفق شد زودتر از سایر رقبای خود از خط پایان عبور کند و رکورد 7.25 ثانیه که توسط خودش به ثبت رسیده بود را جابه‌جا کند.  او با این رکوردشکنی یک روز فوق‌العاده را پشت سر گذاشت و در نهایت، در فینال نیز موفق شد با رکورد 7.28 ثانیه به عنوان اولین نفر از خط پایان عبور کند و بار دیگر مدال طلای مسابقات دوومیدانی داخل سالن آسیا را در ماده 60 متر بر گردن بیاویزد. در جریان مراسم اختتامیه این مسابقات دهلان الحمد، رییس کنفدراسیون دوومیدانی آسیا با ارائه پرچم این کنفدراسیون به فصیحی که با قهرمانی در دوی سرعت به دختر باد مشهور شده است، ایران را به عنوان میزبان این رقابت‌ها در سال ۲۰۲۴ معرفی کرد.

فوت سه فوتبالیست ایرانی در زلزله ترکیه
در بهمن ماه سال 1401، داستان ماندن سه ملی‌پوش فوتبال قطع عضو ایران در زیر آوار ناشی از زلزله در کشور ترکیه بسیار دردآور بود. در این زلزله که چندین هزار نفر را در استان‌های مختلف ترکیه به کام مرگ کشاند، سه ملی‌پوش ایرانی نیز زیر آوار هتلی که در آن سکونت داشتند ماندند. این درحالی بود که با توجه به اینکه عملیات آواربرداری هتل فروریخته ادامه داشت، در روزهای ابتدایی از سرنوشت مهدی سعیدآوی، محمدرضا میراحمدی و حامد مطرودی خبری در دست نبود، اما با گذشت چند روز و علی‌رغم امیدواری‌ها برای آنکه ملی‌پوشان ایرانی زنده از زیر آوار بیرون بیایند، سرانجام خبر فوت این سه ملی‌پوش تایید شد و همین موضوع، برای چندین روز جامعه ورزش ایران را تحت تاثیر قرار داد.

بالاخره زنان به ورزشگاه آمدند؛ آن هم با بلیت‌فروشی
در حالی که در سال‌های اخیر، با فشار نهادهای خارجی، زنان ایرانی به‌صورت گزینشی آن هم فقط برای مسابقات ملی وارد ورزشگاه‌ها می‌شدند، سرانجام در سوم شهریور ماه سال 1401، دیدار دو تیم استقلال و مس با حضور 500 نفری هواداران زن انجام شد؛ زنانی که با هویت خودشان بلیت خریده بودند و همین موضوع به سوژه یک رسانه‌ها تبدیل شد. این روند در ادامه هم با حضور چندهزار نفری هواداران زن پرسپولیسی در دیدار برابر صنعت نفت آبادان پیگیری شد تا پس از پخش زنده مسابقات مختلف زنان، دومین تابو هم پس از سال‌ها شکسته شود و زنان ایرانی راهی استادیوم آزادی شوند. این درحالی است که مسئولان از احتمال حضور هواداران خانم در سایر ورزشگاه‌های ایران در آینده‌ای نزدیک خبر دادند تا به‌جز ورزشگاه آزادی، زنان سایر استان‌ها نیز بتوانند برای تشویق تیم محبوب خود به استادیوم بروند.

بالاخره اقدام برای آوردن VAR

سرانجام بعد از گذشت سال‌ها که از سیستم کمک‌داور ویدیویی در تمام جهان استفاده می‌شد، مهدی تاج  به‌عنوان رئیس فدراسیون فوتبال، از ورود قطعی این سیستم در سال 1402 خبر داد. تاج در این‌باره گفته بود که با همکاری یک شرکت بلژیکی، تجهیزات VAR به ایران وارد خواهد شد و در ابتدا هم استادیوم آزادی به این امکانات مجهز می‌شود. این اتفاق درحالی در آستانه رقم خوردن است که AFC استفاده از کمک‌داور ویدیویی را برای مسابقاتی که تیم ملی ایران یا باشگاه‌های ایرانی از رقبای خارجی میزبانی خواهند کرد، الزامی دانسته است. خداداد افشاریان نیز به عنوان رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال در این‌باره گفته بود که برای استفاده از این تجهیزات نیاز به آموزش است که در سال آتی کلاس‌های مربوط با حضور تمام داوران برگزار می‌شود تا گواهی لازم برای استفاده از VAR را دریافت کنند.

حذف دو داور زن ایرانی از قضاوت در جام جهانی

اواسط دی ماه سال 1401 بود که فیفا در سایت رسمی فدراسیون جهانی فوتبال، اسامی داوران خانم را برای قضاوت در جام جهانی ۲۰۲۳ زنان که به میزبانی نیوزیلند و استرالیا برگزار می‌شود، اعلام کرد. بر اساس اعلام فیفا، دو داور ایرانی که کاندیداهای قضاوت در این مسابقات بودند، از لیست نهایی کمیته داوران فدراسیون جهانی فوتبال حذف شدند. مهسا قربانی (داور وسط) و انسیه مافی‌نژاد (کمک‌داور)، گزینه‌های قضاوت در جام جهانی زنان بودند که به دلیل استفاده‌نکردن از VAR و همچنین قضاوت‌نکردن در مسابقات مردان -که دو فاکتور مهم فیفا برای انتخاب داوران نهایی جام جهانی ۲۰۲۳ بود- از لیست نهایی کمیته داوران فیفا حذف شدند. این درحالی بود که فیفا با ارسال نامه‌ای از دو سال قبل، این هشدار را به فدراسیون فوتبال ایران و رئیس کمیته داوران داده بود، اما نهایتا رعایت‌نکردن این دو موضوع توسط داوران زن ایرانی، سبب حذف آنها از لیست قضاوت در جام جهانی شد.