شهروند| پایه‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم از همان روزهای آغاز به کار، بر اولویت‌بخشی همسایگان و کشورهای منطقه و گسترش مناسبات با آنها استوار شد، موضوعی که نگاهی به کارنامه دولت از این واقعیت پرده برمی‌دارد. آمریکا در طول این سال‌ها همواره سعی کرد با اثرگذاری تحریم‌ها، ایران را از محیط منطقه‌ای و بین‌المللی دور کند، اما موفق به انجام این کار نشد و با روی کار آمدن دولت سیزدهم و سیاست اعلامی سیدابراهیم رئیسی مبنی بر اولویت همسایگی، ایران توانست ارتباط با همسایگان را گسترش داده و حلقه محاصره اقلیمی را بشکند، چراکه اگر این حلقه شکسته نمی‌شد، مبارزه با حلقه تحریم‌های غربی دشوارتر می‌شد. در همین راستا تقویت مناسبات ایران با همسایگان شمالی و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای می‌تواند یکی از دستاوردهای دولت در مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی محسوب شود. سفر نخست‌وزیر ارمنستان به دعوت رسمی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری کشورمان با هیأتی سیاسی و اقتصادی به تهران از یک‌سو و حضور ویدئو کنفرانسی معاون اول رئیس‌جمهوری به دعوت «لی کچیانگ» نخست‌وزیر چین در نشست نخست‌وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در روز گذشته از جمله اقدامات جدی در این جهت محسوب می‌شود.
رئیسی: دخالت بیگانگان به مشکلات منطقه قفقاز می‌افزاید
رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه دخالت بیگانگان به مشکلات منطقه قفقاز خواهد افزود، گفت: «دستیابی به تجارت سه میلیارد دلاری بین ایران و ارمنستان با اراده دو کشور کاملا امکان‌پذیر است.»
سید ابراهیم رئیسی روز سه‌شنبه پس از گفت‌وگوی دوجانبه با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، در نشست مطبوعاتی مشترک در مجموعه تاریخی- فرهنگی سعدآباد، ضمن خوشامدگویی به نخست‌وزیر ارمنستان و هیات سیاسی و اقتصادی همراه گفت: «تردید ندارم سفر نخست‌وزیر ارمنستان به جمهوری اسلامی ایران نقطه عطفی در جهت ارتقای روابط دو کشور خواهد بود.» او افزود: «سیاست همسایگی از سیاست‌های مورد تاکید دولت است و در این مدت چند نشست با پاشینیان داشتیم. در این نشست‌ها به ویژه در این سفر، محور مذاکره توسعه روابط تجاری، اقتصادی و امنیتی بین دو کشور است.»
رئیسی گفت: «در چند ماه گذشته ۴۳ درصد رشد روابط تجاری با ارمنستان ثبت شد، اما هدف‌گذاری برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور سه میلیارد دلار است که دستیابی به آن با اراده دو کشور کاملا امکان‌پذیر است.» رئیس‌جمهوری افزود: «روابط خوب بین دو کشور حتما به روابط بهتر در منطقه و در سطح بین‌المللی خواهد انجامید.»
رئیسی با بیان اینکه منطقه قفقاز بخشی از تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران است و ما نسبت به تحولات این منطقه حساس هستیم، خاطرنشان کرد: «امنیت و صلح در منطقه قفقاز برای ایران بسیار اهمیت دارد.»
او افزود: «در مذاکرات دو جانبه با نخست‌وزیر ارمنستان دو طرف تاکید کردند که حل مسائل منطقه باید به دست مسئولان و دست‌اندرکاران در همین منطقه باشد و هر نوع دخالت بیگانگان در منطقه به جای حل مشکل، خود ایجاد مشکل خواهد کرد.»
رئیس‌جمهوری تاکید کرد: «ظرفیت‌های منطقه قفقاز می‌تواند امنیت پایدار و صلح را در این منطقه تضمین کند.»
رئیسی ابراز امیدواری کرد در سفر نخست‌وزیر ارمنستان و هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی این کشور بتوان توافقات تهران و ایروان را اجرایی کرد تا گام مهمی در جهت توسعه روابط دو کشور برداشته شود.
4 پیشنهاد مخبر در نشست نخست‌وزیران کشورهای عضو پیمان شانگهای
معاون اول رئیس‌جمهوری دیروز به دعوت «لی کچیانگ» نخست‌وزیر چین در نشست نخست‌وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای حضور یافت. محمد مخبر در بیست‌ویکمین نشست نخست‌وزیران کشورهای عضو پیمان شانگهای که به‌صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، بر ایجاد سیستم مالی مشترک، سازوکار تبادل و امنیت انرژی، مدیریت یکپارچه کریدورهای ترانزیتی و تامین امنیت بین‌المللی اطلاعات تاکید کرد.
ایجاد سیستم مالی مشترک و استفاده از ارزهای منطقه‌ای برای توسعه تجارت، ایجاد سازوکار تجارت، تبادل و امنیت انرژی، اجرای سیستم مدیریت یکپارچه کریدورهای ترانزیتی و همکاری در زمینه تامین امنیت بین‌المللی اطلاعات بین کشورهای عضو از جمله پیشنهادات معاون اول رئیس‌جمهوری در این نشست بود.
ایران خواستار تقویت مناسبات منطقه‌ای و ایجاد الگویی پیشرفته از همگرایی پایدار
مخبر در سخنان خود به امضای سند «یادداشت تعهداتِ» جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سمرقند در شهریورماه امسال اشاره و این اقدام را گام مهم دیگری در راستای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای عنوان کرد و گفت: «بررسی اسناد سازمان در دستور کار قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است و امیدواریم در کوتاه‌ترین زمان ممکن شرایط تکمیل عضویت در سازمان فراهم شود.»
معاون اول رئیس‌جمهوری به اهمیت سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان یک سازوکار موفق منطقه‌ای در توسعه و تعمیق مناسبات درون‌گروهی و نیز ایجاد فضایی سازنده از همکاری‌های توسعه‌محور بنا بر ظرفیت‌ها و نیازمندی‌های متقابل اعضا گریزی زد و تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران آماده نقش‌آفرینی فعالانه و حضور موثر در فعالیت‌های سازمان و مشارکت در پیشبرد اهداف سازمان و توافق‌های صورت‌گرفته میان اعضاست.»
مخبر یادآور شد: «اکنون که نظام بین‌الملل با تهدیدها و فرصت‌های پیچیده‌ای روبه‌رو شده است، برای حفظ صلح و امنیت و پیشبرد توسعه و رفاه بشری علاوه بر استفاده از ترتیبات کهن، باید کوشش‌های جمعی جدیدی متناسب با شرایط و دغدغه‌های تازه، سامان داد. از این‌رو سازمان همکاری شانگهای زمینه مناسبی برای ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای در راستای منافع کشورهای عضو و یافتن راهکارهای پایدار مبتنی بر منافع مشترک جمعی است.»
او تاکید کرد: «دولت جمهوری اسلامی ایران با اولویت قراردادن سیاست توسعه همکاری‌ها و تعمیق مناسبات با کشورهای همسایه و پیرامونی و همچنین بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی خود، ضمن تاکید بر اهمیت مولفه‌های امنیت‌ساز در منطقه، خواستار تقویت مناسبات منطقه‌ای و ایجاد الگویی پیشرفته از همگرایی پایدار به‌ویژه با اعضای سازمان همکاری شانگهای است.»
معاون اول رئیس‌جمهوری در تکمیل این بخش از اظهارات خود از اعلام آمادگی ایران در اشتراک گذاشتن ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی نظیر زیرساخت‌های ترانزیتی، انرژی، فنی و مهندسی، پیشرفت‌های علمی و فناوری، نقشی شایسته در تامین نیازهای متقابل اعضا خبر داد.
او گسترش همکاری‌های منطقه‌ای از طریق پیمان‌های اقتصادی گوناگون با بهره‌گیری از راهکارهای مختلف مانند تجارت برمبنای ارزهای محلی و یافتن راهکارهای پرداخت مالی جایگزین که در بیانیه سمرقند نیز به آنها اشاره شده است، مواردی دانست که در اولویت کاری جمهوری اسلامی ایران قرار دارند.
معاون اول رئیس‌جمهوری برای تحقق این امر پیشنهاد کرد که تامین مالی طرح‌های لجستیک و تسهیل‌کننده تجارت و توسعه زیرساخت‌های مالی به همراه تسهیل فرآیندهای مسیر سبز گمرکی، با تمرکز بر بهره‌مندی از ظرفیت‌های سیستم مالی مشترک و استفاده از ارزهای منطقه‌ای و مشترک مورد توجه ویژه قرار گیرد. همچنین بانک‌های مرکزی عضو شانگهای می‌توانند ابتکار ایجاد یک رمز ارز باثبات جهانی و غیرمتمرکز را در این زمینه ایجاد کنند که در تجارت میان کشورهای عضو مورد استفاده قرار گیرد.
مخبر این را هم گفت که از نکات مهم دیگر در این عرصه توجه به استفاده از مکانیسم تهاتر و اهتمام جدی‌تر نسبت به کاهش هزینه‌هاست. همچنین پیشنهاد مندرج در «بیانیه امنیت انرژی» در سمرقند مبنی بر اقدام کشورهای عضو برای هماهنگی سیاست‌های انرژی خود بسیار ارزنده است و جمهوری اسلامی ایران آماده است به تحقق آن کمک کند.
پیشنهاد گاز در خدمت بازیابی اقتصاد جهانی در دوره پس از کرونا
معاون اول رئیس‌جمهوری اعلام کرد که در چارچوب ابتکار پیشنهادی رئیس‌جمهوری ایران به کشورهای صادرکننده گاز موسوم به ابتکار «گاز در خدمت بازیابی اقتصاد جهانی در دوره پس از کرونا»، «گفت‌وگوی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در سازمان شانگهای» را پی‌ریزی کنند؛ همچنین «سازوکار تجارت، تبادل و امنیت انرژی سازمان همکاری شانگهای» نیز ایجاد شود و حوزه‌های سوخت‌های فسیلی، برق و انرژی‌های تجدیدپذیر را پوشش دهد.
مخبر در ادامه اظهار داشت: «ماه گذشته تهران میزبان وزیران حمل‌ونقل کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی شامل چهار عضو سازمان شانگهای بود که در آن نشست قرار شد مدل‌هایی برای اجرای سیستم مدیریت یکپارچه کریدورهای ترانزیتی از مبدا کشورهای محصور به بازارهای جهانی از طریق جمهوری اسلامی ایران تدوین شود؛ حال زمینه مناسبی فراهم است که این توافق‌ها به سطح سازمان شانگهای برده شود و سایر کشورهای محصور و ترانزیت عضو شانگهای نیز در آن مشارکت کنند.»
گامهای مهم ایران در کریدور بین‌المللی شمال-جنوب
معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: «جمهوری اسلامی ایران در این زمینه گامهای مهمی را در قالب کریدور بین‌المللی شمال-جنوب برداشته که با تحقق کامل آن دسترسی‌های تجاری و اقتصادی از حوزه جنوب و شرق آسیا به کشورهای حوزه آسیای میانه، قفقاز، روسیه، دریای سیاه و اروپا تسهیل خواهد شد.»
او ادامه داد: «در همین زمینه، تامین مالی مشترک زیرساخت کریدور «شمال–جنوب»، همچنین کریدور «چین–غرب آسیا–دریای مدیترانه» و نقش‌آفرینی مشترک در اجرایی‌کردن آنها را می‌توان به‌عنوان یک راهکار، در قالب سازمان همکاری شانگهای دنبال کرد.» مخبر یادآور شد: «شبکه حمل‌ونقل و ترانزیت جمهوری اسلامی ایران، ظرفیت‌های بندری در دریای خزر، خلیج‌فارس، دریای عمان و اقیانوس هند از مزیت‌های اقتصادی مهمی هستند که ضمن تقویت شبکه‌های تجاری، کاهش در وقت و هزینه‌ها و نیز سهولت دسترسی برای جابه‌جایی کالا و انتقال خدمات را برای اعضای شانگهای فراهم خواهد کرد.»
افراطی‌گری و تروریسم امنیت منطقه را تهدید می‌کند
او یادآور شد: «افراطی‌گری و تروریسم که مقابله با آن از ابتدا در دستور کار سازمان همکاری شانگهای قرار داشت، همچنان ثبات و امنیت منطقه ما را تهدید می‌کند و اخیرا نیز توسط یکی از عوامل وابسته به جریان‌های تروریستی ضدبشری و تکفیری، حادثه وحشتناکی در یکی از مراکز دینی و مذهبی ما در شهر شیراز اتفاق افتاد که منجر به از دست دادن تعدادی از هموطنان ما اعم از کودک، زن و افراد بی‌گناه شد. این حادثه ضرورت توجه و اهتمام جدی‌تر اعضای جامعه جهانی برای مقابله با این فجایع انسانی و وحشت‌آفرین در کنار مقابله با سایر اشکال و جرایم سازمان‌یافته بین‌المللی را یادآور می‌کند.» معاون اول رئیس‌جمهوری با قدردانی از ابراز همدردی کشورهای مختلف، بر عزم جدی ایران برای مجازات مسببان این اقدام تروریستی تاکید کرد و افزود: «ما همواره نسبت به گسترش موج افراط‌گری و تروریسم در جهان هشدار داده‌ایم و حمایت‌های پنهان و پیدای آمریکا و برخی کشورهای اروپایی از چنین تفکراتی برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود را عامل گسترش تروریسم در جهان می‌دانیم.»
ترانزیت و تامین مالی، مهم‌ترین محور اجلاس نخست‌وزیران شانگهای
معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه دیروز با بیان اینکه تجارت، اقتصاد و توسعه پایدار محور اصلی مباحث اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای بود، گفت: «در بیست‌ویکمین اجلاس که امروز به‌صورت ویدیوکنفرانس به میزبانی کشور چین برگزار شد، اغلب نخست‌وزیران کشورهای عضو درخصوص تجارت، اقتصاد و توسعه پایدار و همچنین امنیت صحبت‌کردند، چراکه امنیت لازمه اقتصاد و توسعه پایدار است.» مهدی صفری در حاشیه بیست‌ویکمین نشست نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای در گفت‌وگویی افزود: «اغلب نخست‌وزیران در این اجلاس کریدور شمال-جنوب و کریدور شرق-غرب را برای دستیابی به بازارهای جهانی مورد تاکید قرار دادند.»او افزود: «دو کمیته مهم در اجلاس نخست‌وزیران مطرح است که یکی کنسرسیوم مالی و دیگری کنسرسیوم صنعتگران است که کنسرسیوم صنعتگران در پروژه‌های مختلف در کشورهای عضو شانگهای فعالیت دارد.» صفری گفت: «محور سخنرانی مخبر در این اجلاس توسعه پایدار اقتصادی و تجارت با استفاده از ارزهای محلی و خاص و تهاتر در جهت کاهش هزینه‌ها و همچنین تامین و امنیت انرژی بود.»معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه با اشاره به پیشنهاد رئیس‌جمهوری در اجلاس سمرقند این سازمان مبنی بر همکاری کشورهای تولیدکننده گاز در جهت توسعه اقتصادی جهانی در ایام پس از کرونا تصریح کرد: «دکتر مخبر نیز امروز در این اجلاس تاکید کرد که کشورهای تولیدکننده گاز عضو سازمان همکاری شانگهای با کشورهای مصرف‌کننده در جهت توسعه و تجارت هماهنگی داشته باشند.»
او ترانزیت و مسائل مالی دوجانبه و منطقه‌ای را از دیگر موضوعات مطرح‌شده در اجلاس نخست‌وزیران برشمرد و افزود: «موضوع ترانزیت و تامین مالی از مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این اجلاس مورد تاکید مقامات شرکت‌کننده و همچنین معاون اول رئیس‌جمهوری کشورمان قرار گرفت.»
صفری با اشاره به جمع‌بندی نخست‌وزیر چین درباره بیست‌ویکمین نشست نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای خاطرنشان کرد: «نخست‌وزیر چین تاکید کرد که کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای باید با هم در جهت ارتقای رفاه ملت‌های خود همکاری تجاری و اقتصادی داشته باشند و با افزایش امنیت، زمینه صلح و ثبات و زندگی بهتر را برای مردم فراهم کنند.»