۳۴سال از زمانی‌که آهوی مغان به‌طور کامل از طبیعت ناپدید شد، سپری می‌شود، این‌گونه در طول تنها ۹سال گرفتار زخم‌های بی‌تدبیری و نابودی شد، زخم‌هایی که احیای آن نزدیک به ۱۲سال به طول انجامید.
به‌گزارش مهر، آهوی مغان یکی از گونه‌های منحصربه‌فرد آهوی کشور است که طی سال‌ها نشانی از آن در منطقه نبود، گونه‌ای که روزهایی در دستجات چند صد رأسی در مراتع پارس‌آباد گشت‌وگذار می‌کرد.
اما اکنون سایت تکثیر آهوی مغان محل پرورش و نگهداری یکی از گونه‌های در معرض تهدید منطقه جایی است که بچه آهوها باید با اقدامات امنیتی مختلف از تهدید شکار حفاظت شوند و بتوانند نسل خود را احیا کنند و روزهای شیرین گشت‌وگذار گله‌ای را از نو زنده کنند.
زمانی‌که سایت تکثیر راه‌اندازی شد آهوی مغان به صورت کامل از طبیعت این منطقه حذف شده بود. بر هم خوردن چرخه طبیعی حیات و از دست دادن یک گونه جانوری زیبا از نگرانی‌هایی بود که ضرورت احیای نسل آهوی مغان را تشدید کرد.
درواقع راه به خطا رفته بشر در تهدید یک حیوان بی‌آزار عقبگرد می‌کرد تا آهوی مغان بتواند بار دیگر به آغوش مادر طبیعت بازگردد.
زیبایی بلای جان گونه آهوی مغان
زیبایی مسحور‌کننده این‌گونه جانوری به‌حدی بود که شکارچیان را بی‌مهابا دست به شکار می‌برد. در سال ۱۳۵۰ و قبل از آن در دشت مغان آهوی مغان در دستجات چند صد رأسی حیات داشت و بخشی از زیبایی طبیعت این منطقه محسوب می‌شد.
تنها یک‌سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۱ طبق برآوردها و مطالعات صورت گرفته تعداد این‌گونه جانوری به ۲۵۰ رأس تقلیل پیدا کرد.
وسوسه شکار و تخریب طبیعت‌زیست این جانور را دچار اختلال کرده بود. سیر نزولی کاهش تعداد این‌گونه با توسعه کشاورزی مکانیزه در منطقه و تخریب زیستگاه آهو سرعت دو چندان گرفت. در آن مقطع برخی حامیان محیط‌زیست خطر انقراض این‌گونه را هشدار داده بودند و کاهش تعداد گونه‌های این جانور را در سایه بی‌توجهی‌ها شاهد بودند.
آهوی مغان به خاطره‌ای دور در ذهن کهنسالان تبدیل شد
با این وجود گوش هیچ نهاد متولی به حرف‌های دلسوزان محیط‌زیست جلب نشد تا این‌که در اواخر سال ۱۳۵۶ و اوایل سال ۱۳۵۷ تعداد آهوی مغان به ۲۵ رأس کاهش یافت.
یک‌گونه جانوری آن هم به دست انسان از بین می‌رفت و به نظر می‌رسید این موضوع حتی تعجب مسئولی را برنینگیخته است. نهایتا در سال ۱۳۵۹ آهو از عرصه زیستی مغان حذف شد و پهنه وسیع دشت‌مغان یکی از زیباترین مواریث طبیعی خود را از دست داد.
گذر سال‌ها تاکیدات و نگرانی دوستداران طبیعت آهوی مغان را در اذهان کمرنگ ساخت. آهوی مغان به خاطره‌ای دور در ذهن کهنسالان تبدیل شد و تا سال‌ها یادی از این گونه بی‌آزار به میان نیامد.
آغاز طرح مطالعاتی احیای نسل آهوی مغان در سال 81
در سال ۱۳۸۱ طرح مطالعاتی جهت احیای نسل آهو در دشت مغان آغاز شد و زمزمه‌هایی از انجام مطالعه برای بازگرداندن آهوی گریز پا در پهنه مغان به گوش رسید.
برای بازگرداندن این گونه باید مکان مناسبی تعریف می‌شد که کاملا با شرایط زیستی آن سازگار باشد. بر همین اساس سایت تکثیر این‌گونه در زیستگاه «خروسلو» مغان با مساحت ۱۱۰هزار هکتار احداث شد. در مهرماه سال ۱۳۸۹ طرح رهاسازی آهو در محدوده فنس‌کشی شده به مساحت ۳۵ هکتار در قشلاق «علم لو» انجام شد و در راستای ثبت منطقه حفاظت شده جهت امکان احیای این گونه در دشت مغان پس از مطالعه، قشلاق «پلاز» به مساحت ۳۵هزار هکتار طی مصوبه شورايعالی حفاظت محيط زيست به تصويب رسید.
این اتفاق روزنه امیدی بود برای مطالبه دوستداران طبیعت. انتظار می‌رفت سایت تکثیر بتواند به شکل اصولی نسل آهوی مغان را احیا کند و این موضوع نیز اتفاق افتاد. این بار بشریت اشتباه و خطای گذشته خود را اصلاح می‌کرد.
سایت تکثیر مغان خانه جدید این گونه منقرض شده بود تا بتواند بار دیگر با یک آهو و بعد دو آهو صدای آهوی مغان را وصله بادهای روح بخش پهنه مغان سازد و در گوش مادر طبیعت داستان زیبای خلقت را زمزمه کند.
افزایش تعداد آهوی مغان به 15 رأس
به‌گفته مدیرکل محیط‌زیست استان اردبیل درحال حاضر تعداد آهوی مغان در این سایت به
۱۵ رأس رسیده است.
سیدرضا موسوی با اشاره به دوقلوزایی یکی از آهوان این سایت در سال‌جاری ادامه داد: این سومین سال متوالی است که شاهد دوقلوزایی آهوان سایت تکثیر و احیای این شهرستان هستیم.
وی با اشاره به تولد اولین بره آهوی مغان با نام «موغانا جیران» طی 2سال پیش یادآور شد: این سایت هم‌اکنون برای نگهداری و احیای گونه نادر آهوی مغان بهترین شرایط را دارد.
به‌گفته مدیرکل محیط‌زیست استان این مکان علاوه‌بر احیای آهوی مغان یکی از جاذبه‌های گردشگری پارس‌آباد به حساب می‌آید و سالانه به‌طور متوسط حدود ۲۰هزار گردشگر از این مرکز بازدید می‌کنند.
وی وظیفه سازمان محیط‌زیست را احیای زیستگاه‌های گیاهی و جانوری و تقویت ذخایر ژنتیکی عنوان کرد و خواستار توجه ویژه به این سایت شد.
تولد هر آهو به منزله شدت گرفتن روزنه امید احیای کامل این‌گونه در معرض تهدید است. تهدیدی که همچنان پابرجاست و وسوسه دیروز شکارچیان چندان افول نکرده است.
مدیرکل محیط‌زیست استان اردبیل معتقد است ایجاد پاسگاه محیط بانی و جذب نیرو از ملزومات توسعه این سایت است و ابراز امیدواری می‌کند اعتبارات لازم به این منظور در اختیار محیط‌زیست استان قرار گیرد.
علاوه‌بر این افزایش جمعیت از طریق تکثیر در سایت و انتقال جمعیت جدید از زیستگاهای دشت «سهرین» زنجان یا منطقه حفاظت شده «کاغذکنان» میانه در دستور کار قرار گرفته است. هر چند شکار در این سایت ممنوع بوده و با افراد متخلف برخورد قانونی می‌شود، اما این بار دغدغه دوستداران طبیعت را همگان باید یاری کنند تا آهوی مغان بتواند دوباره در زادگاه خود آزاد و رها و نه در یک سایت محافظت شده به روال عادی حیاتش بازگردد. بازدید از سایت تکثیر آهوی مغان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان پارس‌آباد است که می‌تواند فرصتی برای اندیشیدن از جفاهای انسانی بر تن طبیعت باشد. فرصتی برای ممارست در شیوه‌های پاسداشت مواریث طبیعی.