سیما فراهانی| بازارشان همچنان داغ است. یک تماس، چند دقیقه مکالمه و مهارت در صحبت کردن، کافی است تا پول‌های میلیونی به حساب‌شان سرازیر شود. آنهایی که چه در زندان و چه آن سوی میله‌ها به‌راحتی می‌توانند مردم را فریب دهند. کلاهبرداران حرفهای که بدون هیچ سختی می‌توانند پول به جیب بزنند. سال‌هاست که شگردشان همین است. با وجود تمام اطلاع‌رسانی‌ها، باز هم به‌راحتی می‌توانند برگ برنده‌شان را مقابل دستگاه‌های عابربانک بکشانند. مردمانی که با یک تماس تصور می‌کنند برنده شده‌اند و قرار است پول میلیونی به حساب‌شان واریز شود، اما درواقع بازنده اصلی این ماجرا هستند. بازنده‌ای که با دست خودشان پول‌هایشان را تقدیم کلاهبرداران می‌کنند.
کافی است بگویند، «شما برنده شده‌اید.» پیروجوان، دکترومهندس، بی‌سواد و باسواد همگی ممکن است در دام‌شان گرفتار شوند. آنهایی که بی‌هیچ چون‌وچرایی، فریب حرفهای این تبهکاران را می‌خورند و پای دستگاه می‌روند. همین کافی است تا داروندارشان را تقدیم کنند. با وارد کردن یک کد بی‌اعتبار، حساب‌شان خالی می‌شود. در دادسرا و پلیس آگاهی پر است از این پرونده‌ها؛ پرونده‌هایی که بیشتر مجرم‌هایشان از داخل زندان، تماس می‌گیرند و مردم را فریب می‌دهند.
رضا یکی از همین مالباخته‌هاست. مردی که چند وقت قبل حسابش خالی شد و به یکی از قربانیان این پرونده‌های جنجالی تبدیل شد. او آنقدر پیگیر پرونده بود که در نهایت مجرم دستگیر شد.
هرچه داشتم را دزدیدند
رضا در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» ماجرای این کلاهبرداری را اینطور روایت می‌کند: «در ابتدا من با آنها صحبت نکردم. دخترم که 15 ساله است تلفن را جواب داد. شب حدودا ساعت 8 بود که تماس گرفتند. دخترم جواب داد و فردی آن سوی خط گفت که برنده شده‌ایم. او حتی از نام محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم استفاده کرد تا به نیتش برسد. می‌گفت در حال حاضر آذری جهرمی و مدیرعامل یکی از اپراتورهای تلفن همراه در کنارش نشسته‌اند. دخترم هم حرف‌هایش را باور کرد. اصرار می‌کرد که این موضوع حقیقت دارد. می‌گفت دوستم هم چند وقت قبل برنده شده بود. برای همین من گوشی را گرفتم. وقتی صحبت می‌کردم فضا جوری بود که انگار واقعا از یک شبکه رادیویی تماس می‌گیرند. حتی می‌گفت تا چند دقیقه دیگر صدای شما روی ایر می‌رود.»
کلاهبرداران از رضا می‌خواهند که یکی از این دو گزینه را انتخاب کند. سفر به عتبات عالیات یا پنج میلیون تومان پول نقد. رضا هم همان لحظه انتخاب می‌کند: «من پنج میلیون تومان پول نقد را انتخاب کردم. چون می‌گفتند اگر پول را انتخاب کنی همین الان به حسابت واریز می‌شود. من هم نقد را ول نکردم نسیه را بچسبم. در این زمان بود که به من گفتند حتما همین الان پای دستگاه عابربانک برو. با دخترم پای دستگاه رفتیم. آنجا بود که به من گفتند یک کد وارد کنم. من هم کد را وارد کردم و گفتند الان پول به حسابت واریز می‌شود. چند ثانیه بعد نزدیک به 4 میلیون تومان پول از حسابم کسر شد. تمام پولم بود. همه را از دست دادم.»
فریب خوردم
کلاهبرداران از چندین کارت رضا استفاده می‌کنند تا در نهایت به آن کارتی که پول میلیونی داخلش بود، می‌رسند: «اول یکی از کارت‌هایم که پول نداشت را وارد دستگاه کردم. وقتی کد را زدم گفتند ارور می‌دهد. باید از یک کارت دیگر استفاده کنی. کارت بعدی را برداشتم ولی آن هم در حسابش پول زیادی نبود. تا اینکه سومین کارتم را وارد دستگاه کردم و تمام پول‌های داخل آن خالی شد. بعد از آن شکایت کردم. پرونده را پیگیری کردم تااینکه ماموران پلیس آگاهی آنها را دستگیر کردند. بعد از شکایتم بود که فهمیدم خیلی‌ها هم مثل من قربانی این کلاهبرداری شده‌اند. من فریب حرفهای آن مرد را خوردم. البته چون اول دخترم صحبت کرد، او فریب خورد. به من اصرار کرد که این موضوع حقیقت دارد. من هم باور کردم وگرنه خودم مغازه دارم و کارم را بلدم.»
کافیست مهارت صحبت کردن داشته باشی
همین چند روز پیش بود که یک زن و شوهر را دستگیر کردند. زوجی که در تماس با مردم دست به کلاهبرداری‌های مشابه می‌زدند. با ترفند برنده شدن در مسابقه حساب مردم را خالی میکردند. حالا اما دستگیر شده‌اند. ولی توانستند پول‌های زیادی به جیب بزنند. یکی از این متهمان می‌گوید: «به‌راحتی می‌توانستیم با یک تماس مردم را فریب دهیم. فضای محیطی را به‌گونه‌ای ایجاد کرده بودیم که مالباخته تصور می‌کرد واقعا از یک استودیوی ضبط رادیویی با او تماس گرفته شده است. از طرفی دیگر نیز من صدای بسیار خوبی دارم. برای همین خود را مجری معرفی می‌کردم. وقتی حرف می‌زدم کاملا شبیه به مجری‌ها بودم. برای همین مالباخته فریب می‌خورد. در این اینگونه کلاهبرداری‌ها کافی است مهارت صحبت کردن را بلد باشی. به‌راحتی می‌شود مردم را فریب داد. ما طعمه‌های زیادی از همه قشر داشتیم. دکتر و مهندس. در یک مورد از یک مرد خلبان 65 میلیون تومان پول به جیب زدیم. از کارت‌های مختلفش این‌کار را کردیم.»
انتخاب 2 گزینه
مجرمان معمولا بعد از تماس و فریب مالباختگان، دو گزینه را پیش روی آنها می‌گذارند. استفاده از سهمیه سفر به عتبات عالیات یا پول نقد. معمولا هم مردم پول نقد را انتخاب میکردند: «ما به آنها می‌گفتیم، در صورتی که تصمیم به استفاده از سهمیه کمک به عتبات را ندارد، می‌تواند نام دو شعبه بانکی که در آنها حساب دارد را اعلام کند. بعد از آن برای دریافت مبلغ کمک هزینه از طریق خودپرداز اقدام کند. پس از اینکه قربانی، نام دو بانکی که داخل آن حساب داشت ارایه می‌کرد، به او می‌گفتم باید به یکی از دستگاه‌های خودپرداز متعلق به بانک‌های مربوطه مراجعه کند. معمولا در فاصله زمانی مختلف با او تماس می‌گرفتیم. تا اینکه به دستگاه مراجعه می‌کرد و از طریق یک کد که همان مبلغ واریزی بود، پول‌هایش را به حساب خودمان واریز می‌کردیم.»
با وجود اینکه سالیان سال است به مردم برای اینگونه پرونده‌ها هشدار داده می‌شود، ولی باز هم همچنان مردمان زیادی قربانی این مجرمان حرفهای می‌شوند. هنوز هم می‌روند پای دستگاه و پول‌هایشان را از دست می‌دهند.
سرهنگ جهانگیر تقی‌پور، معاون مبارزه با جعل‌وکلاهبرداری پلیس آگاهی پایتخت در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» می‌گوید: «پرونده‌های بسیار زیاد مشابهی را بررسی کرده‌ام. چیزی که در میان این پرونده‌ها وجه اشتراک دارد، مهارت حرف زدن در میان متهمان است. آنهایی که می‌توانند به‌راحتی مردم را با چنددقیقه مکالمه کوتاه فریب دهند. این مردم هستند که باید هشیار باشند. گول این چرب‌زبانی‌ها را نخورند. وقتی با آنها تماس می‌گیرند و می‌گویند برنده شده‌اید، کافی است لحظه‌ای فکر کنند. آن‌وقت متوجه می‌شوند که اصلا با همچنین شبکه یا رادیویی همکاری نداشته و در هیچ مسابقه‌ای شرکت نکرده بودند. همین کافی است که متوجه دروغ بودن این ماجرا شوند.»
اهدای جایزه واقعی تشریفات خاصی دارد
او ادامه می‌دهد: «ما بارها هشدار داده‌ایم. تنها کاری که از دست ما برمی‌آید اطلاع‌رسانی و همچنین دستگیری این مجرمان است که هردو آن را سالیان سال است که به نحواحسن انجام می‌دهیم. کارآگاهان اداره کلاهبرداری از افسران کارکشته و ورزیده هستند و متهمی نیست که بتواند از دست ماموران پلیس آگاهی مخصوصا در پایتخت فرار کند. نهایتا تا دو ماه بعد از شکایت دستگیر می‌شوند. با این‌حال این مردم هستند که نباید فریب بخورند. باید هشیار باشند. نباید طمع کنند. معمولا چون می‌گویند برنده شده‌اید، مردم طمع می‌کنند. با اینکه می‌دانند در هیچ مسابقه‌ای شرکت نکرده‌اند، ولی باز هم طمع و وسوسه آنها را پای دستگاه می‌کشاند. در صورتی‌که اگر واقعا برنده شده باشند، اهدای جایزه با تشریفات خاصی صورت می‌گیرد. یعنی دعوتنامه برای آنها فرستاده می‌شود. نه اینکه با یک تماس جایزه را به حساب‌شان واریز کنند.»
این کارشناس باسابقه پلیس آگاهی پایتخت به مهارت این مجرمان و سادگی مالباختگان اشاره می‌کند: «من معمولا با هرکدام از این متهمان که صحبت کردم، همه آنها می‌گویند که مردم را از طریق روان‌شناسی فریب می‌دهند. یکی از آنها می‌گفت من 45 دقیقه با هرکسی صحبت کنم می‌توانم او را فریب دهم. در میان مالباختگان هم بر خلاف تصور، بیشترشان باسواد، دکتر و مهندس دیده می‌شود. آنهایی که وضع مالی خوبی و سواد بالایی دارند و در جامعه مرتبه بالایی دارند، همه آنها فریب می‌خورند و پول داخل حساب‌شان خالی می‌شود. چون معمولا تصور می‌شود که قربانی این افراد بیشتر بی‌سواد هستند. ولی اینطور نیست.»
کلاهبرداری‌های ساده و مرکب
سرهنگ تقی‌پور در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «ما معمولا دو نوع کلاهبرداری داریم. یکی ساده و دیگری مرکب. کلاهبرداری مرکب، مربوط به کلاهبرداری‌های پیچیده می‌شود. مثل همین کلاهبرداری‌های تلفنی؛ آنهایی که طعمه‌های خود را با شگردهای مختلف پای دستگاه می‌کشانند. در اینگونه کلاهبرداری‌ها، معمولا مجرم به یک تا هفت سال حبس محکوم می‌شود. البته به قاضی بستگی دارد. قاضی نوع جرم، تعداد شکات و سوابق متهم را بررسی و بر اساس آن حکم صادر می‌کند. ولی تا زمانی‌که مردم با این مجرمان همکاری نکنند، پای دستگاه عابربانک نروند و فریب نخورند باز هم شاهد اینگونه جرایم خواهیم بود. البته که به نسبت سال‌های قبل کاهش داشته‌ایم، ولی به صفر نرسیده و هنوز هم جای تعجب است که مردم پول‌های خود را تقدیم این کلاهبرداران می‌کنند. آنها باید بدانند که اگر واقعا در مسابقه‌ای برنده شده باشند، نیازی به رفتن پای دستگاه عابربانک نیست و این جایزه طی تشریفات خاصی به آنها تقدیم می‌شود.»