فاطمه عسگری‌نیا| رفته‌رفته به فصل سرما نزدیک می‌شویم و تیمهای امدادونجات در مناطق مختلف کشور خود را برای رویارویی با شرایط سخت و بحرانی این فصل در محورهای مواصلاتی و مناطق کوهستانی آماده می‌کنند. معمولا سروکله زمستان در استانهای شمال‌غربی کشور از جمله استانهای آذربایجان‌شرقی و اردبیل و محورهای کوهستانی آنها زودتر از بقیه نقاط کشور پیدا می‌شود. مه میهمان جاده‌ها شده و در پی کاهش دید و لغزنده‌شدن سطح جاده‌ها، تصادفات کوچک و بزرگ دردسرهای خود را برای تیمهای امدادونجات از سرگرفته‌اند. درست است هنوز سوت آغاز طرح زمستانی آمادگی تیمهای امدادونجات در کشور از سوی سازمان امدادونجات رسما به صدا درنیامده، اما در استانهای مذکور همه تیم‌ها در حال آماده‌باش و آماده ارایه خدمت به حادثه‌دیدگان تصادفات هستند.
بیست روز پیش بود که هوا در اردبیل به شدت سرد شد. با کاهش دما، مه غلیظ شبانگاهی گردنه حیران را در آغوش کشید. چشم چشم را نمی‌دید. با نزدیک‌شدن به ساعات پایانی شب، بر غلظت مه و کاهش دید راننده‌ها در گردنه افزوده می‌شد.
عقربه‌ها ساعت یک و چهل دقیقه بامداد را نشان می‌دادند. خبر وقوع حادثه برای یک دستگاه پرشیا نجاتگران پایگاه امداد جاده‌ای گردنه حیران را سریعا به نقطه وقوع حادثه کشاند. محل حادثه پل روستای خانقاه بود.
«مسعود الطافی» که آن شب مسئول شیفت پایگاه امداد جاده‌ای گردنه حیران بود، همراه با سایر نجاتگران و ست‌های امدادونجات راهی منطقه شدند. مه، اجازه دید کامل را در منطقه از افراد گرفته بود. بررسی صحنه حادثه حکایت از آن داشت که دید کم راننده باعث برخورد با گاردریل‌های کنار جاده و سقوط آن از پل روستای خانقاه شده است: «نجاتگران به سختی از شیب‌های تند کنار جاده پایین رفتند. چهار سرنشین خودرو در دم جان باخته بودند و برای خارج‌کردن اجساد چاره‌ای جز استفاده از دستگاه برش نداشتیم. این ماموریت ساعت‌ها طول کشید و تلخ‌ترین نکته آن این بود که متاسفانه می‌دیدم به خاطر سرعت بالا در شرایط مه شدید جاده باید شاهد چهار پیکر بی‌جان یک خانواده باشیم.»
البته به گفته او این حادثه، تنها حادثه تلخ این روزهای سرد در گردنه حیران نیست. در همین فاصله کوتاه از آغاز فصل سرما در منطقه، در پی برخورد یک دستگاه زانتیا با تیربرق کنار جاده به علت کاهش دید در شرایط مه شدید باز هم خانواده‌ای چهار نفره قربانی مرگ شدند و این سناریوی دلخراش تا آخرین روزهای زمستان در گردنه حیران تکرار می‌شود.
خدمات‌رسانی به مسافران در راه مانده
الطافی و دوستان نجاتگرش هر شب در پایگاه حیران در حال آماده‌باش برای کمک به حادثه‌دیدگان تصادفات تلخ زمستانی هستند: «از 20 روز گذشته تمامی امکانات و نیروهای امدادونجات برای خدمات‌رسانی به حوادث زمستانی در گردنه حیران در حال آماده‌باش هستند، از دو دستگاه آمبولانس و ست‌های نجات در گردنه حیران گرفته تا امکانات پشتیبان ما در پایگاه نمین که 12 کیلومتری پایگاه گردنه حیران قرار دارد.»
او و دیگر همراهان نجاتگرش خوب با زمستان‌های وحشی گردنه حیران آشنا هستند: «سال 98 سخت‌ترین بوران را در این گردنه داشتیم، به طوری که برای دو روز مستمر مجبور شدیم گردنه را ببندیم و با ارایه خدمات پشتیبانی به خودروهای در راه مانده از سرمازدگی مسافران جلوگیری کنیم.»
این‌طور که الطافی می‌گوید از ماه‌های گذشته امدادگران داوطلب با آماده‌سازی بسته‌های غذایی که دربرگیرنده هشت قلم کالای ضروری خوراکی برای مسافران در راه مانده است، دغدغه‌ای برای پذیرایی از این جمعیت احتمالی در صورت وقوع حوادث ندارند: «جاده‌های ما در زمستان عمدتا شاهد ریزش کوه‌ها و مسدودشدن به علت تصادفات است. این اقلام کمک می‌کنند تا 24 ساعت بتوانیم از مسافران در راه مانده پذیرایی کنیم. برای اسکان مسافران هم گرچه در پایگاه قدیمی خود فضای مناسبی نداریم، اما هماهنگی‌های لازم انجام شده تا از مساجد روستای اطراف گردنه و همچنین رستوران‌ها و کافه‌های حاشیه گردنه برای این کار کمک بگیریم.»
تیمهای تخصصی امدادونجات در گردنه حیران همچنین با ارایه آموزش‌های مجازی در صفحات اینترنتی می‌کوشند تا آموزش‌های لازم را برای تردد در زمستان از این محور خطرناک ارایه کنند.
برای زمستان 1400 آماده‌ایم
بهزاد نواختی، معاون امدادونجات اردبیل نیز در گفت‌وگو با «شهروند» از آمادگی کامل زمستانه تیمهای امدادونجات جمعیت هلال‌احمر استان اردبیل در زمستان 1400 خبر می‌دهد و می‌گوید هر 12 پایگاه ثابت و یک پایگاه کوهستان برای ارایه خدمات امدادی به حادثه‌دیدگان زمستان در حال آماده‌باش هستند، این در حالی است که حسب مجوز صادره از سوی سازمان هر سال زمستان چهار پایگاه موقت زمستانه هم برای تسریع در امدادرسانی هنگام وقوع حوادث به مجموع پایگاه‌های امدادی استان در محورهای پرخطر اضافه می‌شود: «علاوه بر پایگاه‌های امدادونجات، وضع استان اردبیل در بخش تجهیز انبارهای امدادی هم مطلوب است. اکنون از 11 شهرستان استان 9 شهرستان انبارهای مجهز به اقلام نه‌گانه امداد اضطراری دارد و ایجاد و تجهیز انبار سرعین به محض در اختیار گرفتن زمین مورد نیاز در اولویت کاری امسال جمعیت هلال‌احمر استان اردبیل قرار دارد.»
750 نجاتگر در آماده‌باش
به گفته معاون امدادونجات اردبیل، در این استان 1700 امدادگر داوطلب حضور دارد که از این تعداد 750 نفر به صورت فعال در قالب تیمهای امدادهای نجات اعم از امداد جاده‌ای، سیلاب، زلزله و آوار، کوهستان و .... ساماندهی شده‌اند و برای خدمت در زمان بروز حوادث زمستانی در حال آماده‌باش هستند: «ما علاوه بر این از ظرفیت‌های بومی مناطق هم برای کمک در فصل زمستان بهره می‌بریم؛ از اهالی روستاهای حاشیه محورهای پرخطر گرفته تا زیرساخت‌های اقامتی آنها، این امر روند کمک‌رسانی به درراه‌ماندگان و حادثه‌دیدگان را افزایش می‌دهد.»
گرچه سال گذشته محور سرچم- کوثر در استان اردبیل یکی از پرحادثه‌ترین مناطق این استان در بخش حوادث جاده‌ای بوده است، اما براساس اعلام معاون امدادونجات جمعیت هلال‌احمر استان اردبیل گردنه حیران در پنج ماهه اول امسال آمار این حوادث را ربوده و این مسأله باعث شده تا تقویت نیروهای امدادی و لجستیک پایگاه امداد جاده‌ای حیران بیش از سایر پایگاه‌های امدادونجات استان در زمستان امسال در اولویت باشد.
ساخت 3 انبار امدادی جدید در آذربایجان‌شرقی
در استان آذربایجان‌غربی نیز سرما کم‌کم بساط خود را در مناطق کوهستانی استان پهن کرده و رخت زمستانی بر تن محورهای مواصلاتی پرحادثه این استان کرده است. «سیدعلی سیدی» معاون امدادونجات جمعیت هلال‌احمر استان آذربایجان‌شرقی اما با خبر اعلام آمادگی هر 29پایگاه ثابت و یک پایگاه فصلی امدادونجات جاده‌ای این استان در زمستان 1400 اطمینان خاطر می‌دهد که چتر حمایتی نجاتگران سرخ و سفیدپوش هلال‌احمر بر سر محورهای مواصلاتی استان پهن است، هرچند این مسأله نباید مردم را از رعایت اصول ایمنی در رانندگی زمستانه غافل کند: «زمستان‌های سخت در محورهای مواصلاتی استان ما هر سال زودتر از دیگر استانهای کشور آغاز می‌شود. جاده‌های کوهستانی و همیشه برفگیر ما در زمستان باعث می‌شود تا در پاییز به استقبال زمستان برویم. امسال نیز این روند را در پیش گرفته‌ایم و طی بازرسی‌های به عمل آمده از آمادگی تمامی ناوگان امدادی و لجستیک منطقه اطمینان داریم. سیستم‌های گرمایشی خودروها تعمیر شده و عیوب آنها در بخش‌های مختلف اعم از لاستیک و ... رفع شده است تا خللی در روند ماموریت‌های امدادی پیش نیاید.»
به گفته او استان آذربایجان‌شرقی سه دستگاه خودروی آرگو سخت گذر در اختیار دارد که دو دستگاه آن کاملا در حال آماده‌باش هستند. تمامی 17 انبار اقلام ضروری جمعیت هلال‌احمر در استان نیز با امکانات لازم تجهیز شده است: «برای تقویت انبارهای امدادی در استان کار ساخت سه انبار جدید را در پیش گرفته‌ایم که این انبارها در شهرهای آذرشهر، شبستر و ملکان در حال انجام است.»
طبق آماری که سیدی اعلام می‌کند پایگاه‌های امداد جاده‌ای مستقر در اتوبان پیامبر اعظم و به خصوص پایگاه‌های امداد جاده‌ای بستان‌آباد، بیشترین ماموریت‌های زمستانی استان آذربایجان‌شرقی را انجام می‌دهند. «علی مرسلی» رئیس شعبه جمعیت هلال‌احمر شهرستان بستان‌آباد هم این وضعیت را تایید می‌کند و می‌گوید: «بستان‌آباد به لحاظ دربرگیری جاده‌های کوهستانی، مسیر منتهی به شمال کشور، جاده ترانزیتی تهران – تبریز و همچنین گردنه شپیر همواره شاهد حوادث تلخ ترافیکی به خصوص در فصل زمستان است.»
به گفته او در این شهرستان 60 نجاتگر داوطلب همواره در حال آماده‌باش هستند تا در قالب سه پایگاه امداد جاده‌ای آن به حادثه‌دیدگان تصادفات خدمات‌رسانی کنند.