فاطمه عسگری‌نیا| «مهرستان» یا همان زابلی سابق در استان سیستان‌وبلوچستان، مقصد کاروان نذر آب جمعیت هلال‌احمر شهرستان ارومیه از استان آذربایجان‌غربی است. منطقه‌ای که خشکسالی سال‌های سال است چتر بی‌رحمش را روی روستاهایش پهن کرده و مردمش برای تأمین آب آشامیدنی مورد نیاز باید مسافت طولانی خانه تا تنها چاه آب نزدیک روستا را طی کنند. مسیر سخت و طولانی که طی‌کردن آن برای زنان و سالخوردگان کار آسانی نبوده و نیست. با اجرای طرح نذرآب 4، دیگر تأمین مایه حیات برای اهالی روستاهای «گورناک»، «پیرگزان»، «می سیاه»، «دیهی بالا»، «شهیدا» و «گوندا» کابوس نیست. داوطلبان آذربایجان‌غربی یک هفته‌ای است که از خنک‌ترین نقطه کشور در شمال‌غربی ایران، به داغ‌ترین منطقه کشور در جنوب‌شرقی سفر کرده‌اند و در کنار مردم خونگرم روستاهای محروم «مهرستان» ایستاده‌اند تا صدای پای آب را به زمین‌های تشنه برسانند.
آفتاب داغ بر زمین سنگلاخی روستای شهیدا می‌تابد. زنان و دختران ظرف‌های یک‌ونیم تا 4 لیتری آب را به دست گرفته‌اند و به سمت چاه آب قدیمی که در 2هزار متری روستا واقع شده، می‌روند. تصویر دخترک‌های پابرهنه روستا با پیراهن‌های سنتی در کنار جست‌وخیز پسرک‌های قد و نیم‌قد قابی تماشایی پیش چشم می‌آورد. اما فاصله برهوت بین روستا و چاه آب، حکایت تلخی است که از مشقت‌های اهالی روستا برای تأمین آب روایت می‌کند. پیت حلبی زهوار دررفته‌ای با یک طناب مویی ضخیم، ابزار بالاکشیدن آب از چاه برای روستاییان است. «حلیمه» که بعد از طی مسافت طولانی خسته و کوفته به چاه می‌رسد، دو طرف گوشه چارقد رنگی‌اش را به پشت‌سر گره می‌زند. زانو بر زمین می‌زند و پیت را داخل چاه می‌اندازد. صدای آب در بیابان می‌پیچد. با زحمت فراوان ظرف‌هایی که با خود آورده را پر می‌کند. او از عشایر تازه یکجانشین شده روستای شهیدا است: «هر روز باید فاصله دوکیلومتری روستا تا چاه آب را برای تأمین آب مورد نیاز خود طی کنیم.»
روستایشان اسیر خشکسالی است و خبری از کشت و کارکشاورزی اهالی در آن نیست. تا چشم کار می‌کند، زمین‌های سنگلاخی است و کپرهایی که در میانه روستا پناه خانوارها هستند. دورتادور روستا را که بگردیم، تنها 23 نفر نخل، از میان نخلستان‌های آباد روستا به یادگار مانده است، آن هم نیمه خشکیده و بی‌رمق.
کشاورزی رونقی ندارد
تقریبا دوماه پیش بود که داوطلبان جمعیت هلال‌احمر مهرستان با حضور در این روستا و شناسایی مشکلات مردم بستر اجرای طرح نذرآب 4 و تأمین آب شرب پایدار را در این روستا فراهم کردند. «جاسم مرادزهی» از داوطلبان جوان جمعیت هلال‌احمر شهرستان مهرستان است، او خودش بزرگ‌شده همین روستاهای محروم و دورافتاده است و خوب با درد و رنج مردم آشناست: «روستای شهیدا گرچه در همسایگی روستای «سیاه اتفاق» است اما اهالی آن از عشایر منطقه‌اند و زندگی‌هایشان مانند گذشته‌های دور که دامپروری و کشاورزی‌شان پررونق بود، دیگر رمق چندانی ندارد. تنها منبع تأمین آب روستا چاه آبی است که در دوکیلومتری روستا قرار دارد و اهالی مجبورند برای انتقال آب به خانه هر روز این مسیر را طی کنند.»
نه چاه دیوار و حریمی دارد، نه امنیتی برای کودکانی که در حوالی آن مشغول بازی می‌شوند: «اجرای طرح نذرآب 4 بهانه‌ای شد برای آبرسانی به روستا و کوتاه‌کردن مسیر دسترسی مردم به آب.» در روستا 15 کپر دیده می‌شود اما خانوارهای ساکن در آن بیش از 18 خانوار هستند. پای برق هم تازه به روستا باز شده و تنها مدرسه یک اتاقه آن خانه امید بچه‌های روستاست.
یک روستا و یک چاه آب
«عبدالاحد مراد زهی» دهیار روستای سیاه اتفاق و داوطلب جمعیت هلال‌احمر است. او هم در کنار دیگر هم‌ولایتی‌های خود برای رفع مشکلات بی‌آبی روستاهای منطقه و جذب مشارکت خیرین برای این مهم تلاش بسیاری کرده است. بومی منطقه است و به خوبی به مشکلات مردم واقف است: «در روستاهای منطقه مهرستان نه دیگر کشاورزی رمقی دارد نه دامپروری و دامداری، همین مسأله باعث شده تا توان اقتصادی مردم ضعیف شود.»
علاوه بر روستای شهیدا، مردم روستای دیهی هم برای تأمین آب شرب مورد نیاز خود دست به دامن تنها حلقه چاه آبی می‌شدند که در حوالی روستایشان قرار داشت. به گفته «ادریس اسکایی» دهیار روستای دیهی، فاصله این چاه تا روستا بالغ بر 800 متر است: «روستای دیهی بالغ بر 330 خانوار دارد اما 50 درصد آنها به آب شرب دسترسی ندارند و برای حل این مشکل امید مردم منطقه اجرای طرح نذرآب 4 و تلاش برای اجرای طرح تأمین آب شرب پایدار برای روستا بود.»
نذرآب و تحقق آرزوی مردم
آرزوی مردم روستاهای منطقه مهرستان در واپسین روزهای تابستان 1400 در سایه مشارکت خیرین و حضور داوطلبان در منطقه محقق شد و صدای پای آب در این مناطق شنیده شد. خودروهای جمعیت هلال‌احمر حاوی کابل‌ها، مخازن 5 تا 6 هزار لیتری، شناورها و لوله‌های آب وارد روستاها می‌شوند. نگاه حیران اهالی به استقبال‌شان می‌رود. پسرک‌های قد و نیم‌قد روستا بعد از کسب اطلاعات از راننده و سرنشینان خودروها در روستا فریادزنان خبر از آبرسانی به روستا را می‌دهند. اهالی یکی‌یکی دور هم جمع می‌شوند، باورشان نمی‌شود قرار است بعد از 30سال طی مسیرهای طولانی میان چاه آب و خانه ،آب در یک‌قدمی خانه‌شان بیاید. کابل‌های سیاه برق و لوله‌های آب روی تن تکیده از گرمای زمین کشیده می‌شوند. پیکر خشک و پیر نخل‌ها تکیه‌گاه کابل‌های برق می‌شود و بساط انتقال آب از چاه به روستا با همراهی مردم روستا و داوطلبان پهن می‌شود. «ادریس احمدی» داوطلب تأسیساتی است. او فعالیت‌های داوطلبانه‌اش در جمعیت هلال‌احمر ارومیه را از سال 95 شروع کرده است و حالا همراه دوستش «خالص خادم» کار انتقال آب به روستاهای محروم مهرستان را انجام می‌دهد: «کار در گرمای شدید این منطقه خیلی سخت است اما وقتی در نهایت منجر به خوشحالی مردم و کودکان‌شان می‌شود، تمام خستگی از تنمان می‌رود. لبخندی که بر چهره زجرکشیده زنان و کودکان سیاه چرده با لب‌های ترکیده می‌نشیند، همه انگیزه ما برای کار سخت در قالب طرح نذرآب 4 است.»
او و همکارانش همه تلاششان را می‌کنند تا کار با کیفیت بالا اجرا شود: «شناورهایی که در این روستاها کار گذاشتیم، قابلیت انتقال آب با سرعت و حجم قابل قبول را در هزار متر فاصله هم دارد، حتی به دلیل استقرار مخاذن بزرگ اهالی روستا می‌توانند نسبت به لوله‌کشی آب از مخزن تا خانه هم اقدام کنند.»
خالص خادم حرف‌های دوستش را ادامه می‌دهد: «اولین‌بار است به منطقه سیستان‌وبلوچستان سفر می‌کنم اما باورم نمی‌شد در این منطقه با روستاهای محروم این‌چنینی روبه‌رو شویم. روستاهایی که تا چشم کار می‌کند، سنگلاخ است اما به محض ورود آب به روستا شادی وصف‌ناپذیری تمام روستا را در برمی‌گیرد.»
در هر روستا سکویی برای استقرار مخاذن 6 هزار لیتری تعبیه‌شده مخاذن روی آن قرار می‌گیرد و در چشم به هم‌زدنی مخزن به این بزرگی پر می‌شود. آب از طریق شیلنگ‌های بزرگ از مخزن منقل می‌شود و قطره‌های بارانی‌شکل تن تب‌دار بچه‌ها و اهالی روستا را خیس می‌کند.
لبخند بر لب مهرستانی‌ها نشست
در سایه مهربانی خیرینی چون میرزاده طرح نذرآب 4 در مناطق محروم شهرستان مهرستان استان سیستان‌وبلوچستان درحال اجراست. «محمدرضا تقی‌زاده»، معاون داوطلبان جمعیت هلال‌احمر استان آذربایجان‌غربی که همراه با تیم اعزامی از استان در مناطق حاضرند، می‌گوید: «مهم‌ترین طرح اجرایی استان آذربایجان‌غربی در قالب نذرآب 4 تأمین آب شرب پایدار در 14 روستای شهرستان مهرستان است.»
او با اشاره به مدارس اهدایی پیش‌ساخته به شهرستان مهرستان از سوی خیرین ادامه می‌دهد: «ارزش هرکدام از این مدارس ویژه که متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و مجهز به وسایل و امکانات لازم بوده، 550 میلیارد ریال است. با استقرار این مدارس دانش‌آموزان 5 روستای مهرستان می‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند.»
توزیع 200 بسته اقلام معیشتی و مواد غذایی، توزیغ پکیج تحصیلی برای 200 دانش‌آموز، توزیع 3هزار گان و لباس ایزوله برای بیمارستان‌های شهرستان مهرستان و مخازن 2 تا 5 هزار لیتری آب در روستاها از دیگر خدماتی است که جمعیت هلال‌احمر آذربایجان‌غربی در قالب طرح نذرآب 4 به مردم مناطق محروم شهرستان مهرستان ارایه می‌کند.