|  فیروزه اصغری  |   عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم   |

اعضای هیأت علمی یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه و پیشرفت در کشور و از بازیگران اصلی ساختار نظام آموزش عالی هستند به‌نحوی که کارآمدی ساختار نظام آموزش عالی در پرتو توانمندی و اثربخشی اعضای هیأت علمی به‌عنوان اصلیترین منابع انسانی در این ساختار محقق می‌شود. تلاش در جهت بهبود و ارتقای وضع اعضای هیأت علمی موجب ارتقای آموزش عالی به‌عنوان یکی از ساختارهای موثر در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور خواهد شد. مطالعات انجام شده درباره رضایت شغلی اعضای هیأت علمی که اخیرا در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم انجام شده است، نشان‌ از کم‌توجهی سیاست‌گذاران به رفاه و سلامت اعضای هیأت علمی دارد. در حالی‌ که توجه به 2شاخص «رفاه اعضای هیأت علمی» و «سلامت اعضای هیأت علمی» منجر به رضایت خاطر و حفظ منزلت اجتماعی اعضای هیأت علمی شده و به ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در نظام علمی کشور می‌انجامد. از این‌رو انتظار می‌رود در آستانه‌ سال پایانی برنامه پنجم و حرکت به سوی نهایی‌کردن برنامه ششم، توجه ویژه به ارتقای وضع رفاه و سلامت اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز و موسسات پژوهشی در دستور کار سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار گیرد. در توجه به این موضوع و متناسب با نیازهای فعلی در حوزه سلامت و بهداشت اعضای هیأت علمی چند پیشنهاد قابل طرح است:  
۱- ایجاد بیمارستان ویژه اعضای هیأت علمی
در حال حاضر برخی از دستگاه‌ها تسهیلات ویژه درمانی برای کارکنان خود فراهم کرده‌اند. مراکز درمانی ویژه کارکنان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف ضمن بهره‌مند ساختن آنان از امکانات و خدمات متناسب با جایگاه اجتماعیشان در شرایط اضطراری اطمینان‌خاطری برای آنان است که از این خدمات به‌موقع بهره‌مند شوند اما وزارت علوم تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نداده و اعضای هیأت علمی همچنان در زمان بیماری، از تسهیلات درمانی مناسب و متناسب با موقعیت اجتماعی خود بهره‌مند نیستند. اختصاص مراکز درمانی ویژه اعضای هیأت علمی به منظور بهره‌مندی آنان از خدمات بهداشتی و درمانی لازم، یکی از کمترین تسهیلاتی است که ستاد رفاهی اعضای هیأت علمی می‌تواند در جهت تأمین آن اقدام کند. فراهم کردن مراکز درمانی و بیمارستانی ویژه اعضای هیأت علمی تلاش موثری در ایجاد احساس امنیت در دریافت خدمات بهداشتی و سلامت متناسب با منزلت اجتماعی‌شان است. ضمن آن‌که ایجاد آرامش روحی در میان اعضای هیأت علمی در شرایط بیماری، به‌طور غیرمستقیم بر افزایش کارایی عضو نیز تأثیر خواهد گذاشت.
۲-ایجاد شناسنامه سلامت برای اعضای هیأت علمی
داشتن شناسنامه سلامت به اعضای علمی کمک می‌کند تا در صورت بیماری، در تمامی شرایط، خصوصا در وضع اورژانس، چه در داخل و چه در خارج کشور روند درمان را با مطلوبیت و سرعت بیشتری دنبال کنند. شرایط باید به‌گونه‌ای فراهم شود که هر عضو هیأت علمی از طریق مراجعه به مراکز درمانی معرفی شده توسط دستگاه متبوع اقدام به انجام معاینات و آزمایش‌های لازم و درج آن در شناسنامه سلامت کند؛ به نحوی که این شناسنامه نشان‌دهنده وضع سلامت، نوع بیماری، داروهای مصرفی و... باشد. همراه داشتن این مشخصات سلامت عضو هیأت علمی یا‌‌ همان «شناسنامه سلامت» به اعضای هیأت علمی کمک خواهد کرد تا در جریان یک حادثه یا بیماری ناگهانی، پزشک معالج به‌سرعت در جریان وضع و تاریخچه پزشکی بیمار قرار گیرد و اقدامات درمانی را سریع‌تر آغاز کند. اطلاعات مندرج در شناسنامه سلامت، در صورت تأسیس مراکز درمانی ویژه اعضای هیأت علمی، می‌تواند قابل دستیابی و جست‌وجو در تمامی بیمارستان‌های تحت پوشش باشد. این اقدام ضمن تسهیل اقدامات پزشکی از اتلاف وقت و مشکلات بیشتر اعضای هیأت علمی جلوگیری می‌کند.
۳-ایجاد خانه سالمندان ویژه اعضای هیأت علمی
بازنشستگی، بیماری، کهولت سن و تنهایی، دلیل موجهی برای زندگی دسته جمعی اعضای هیأت علمی در محیطی امن برای آنان خواهد بود. قرار گرفتن افراد در گروه‌هایی که از جایگاه منزلتی یکسانی برخوردار هستند، فرصت تعامل و بهره‌مندی از وجود اعضای هیأت علمی حتی در دوران کهنسالی را بهتر فراهم می‌کند. به‌ویژه با در اختیار گذاشتن کتاب و امکانات مطالعه، بازدید‌ها و گفت‌و‌گوهای علمی ضمن این‌که از افسردگی‌های تنهایی و از کارافتادگی در میان اعضای هیأت علمی کهنسال می‌کاهد، می‌تواند به تقویت ارتباطات علمی میان نسل جوان هیأت علمی و این نسل   بینجامد.
بخشی از مسیر ارتقای آموزش عالی در ایران در گرو فراهم کردن خدمات اجتماعی مفید و متناسب با پایگاه اجتماعی کنشگران فضای علم در ایران است. مسئولیتی که پیگیری آن برعهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. فرصتی برای بازبینی و ارتقای سیاست‌های رفاهی اعضای هیأت علمی که امید می‌رود، دولت تدبیر و امید بتواند از طریق برنامه ششم توسعه آن را دنبال کند.