عكسهايي از كانون اصلاح و تربيت منتشر شده بود كه خالكوبي روي بدن جوانان و كودكان در آن ديده ميشد. اصولا خالكوبي در دارالتأديبها و زندانها از قديم نوعي نشانه مقاومت بوده، براي بعضيها هم نشانه عاشقي و حرمت عهد و پيمان! اما حالا در آرايشگاهها و در خفا خيليهاي ديگر نيز خالكوبي ميكنند. هرچند برچسبهاي تاتو نيز آمده است و برخي كه تاب درد خالكوبي را ندارند از برچسب استفاده ميكنند و خط در ميان آن را عوض ميكنند و تنوع ميبخشند! اما بهراستي زیر پوست فرهنگ خالکوبی چه میگذرد؟ کلمه «تاتو» در اصل از کلمه ساموآیی «Tatau» ریشه میگیرد که به معنی علامتگذاری است. خالکوبیکردن در میان بومیهای اقیانوس آرام، کشورهای آسیایی، خاورمیانه و قسمتهایی از آفریقا رایج است. کریس راینر (Chris Rainer)، یک عکاسخبری است که در ۲۰ سال اخیر فرهنگ خالکوبی را در جنگلها، کویرها و شهرهای متفاوت جهان مورد بررسی قرار داده است. او در کتاب خود Ancient Marks نشانههای کهن مینویسد که درمیان نژادهای مختلف، خالکوبی یک روش بیانهویت است. اما آيا اينك با خالكوبيهاي موجود در آرايشگاهها، كلاسها و زندانها، ما نشاني دقيق از علايق و هويت افراد مييابيم؟ آيا آنچه رسم و مد ميشود و حتي بعضيوقتها نقاشي خطهاي لاتين را با درك از معني آن روي تن خود يا ديگري خالكوبي ميكنيم؟
بله! خالکوبی برای هرکس معنايی ویژه دارد. البته خالكوبي در ايران هرچند از مرحله داشمشتيهاي قديم سر چهارراهي گذشته و به كلاسهاي درس دبستاني رسيده است اما هنوز مانند غرب محبوب نيست! بسياري از خانمها هم مرعوب روش نوين ديگري در تاتو شدهاند، آنها ابروهايشان را ليزر ميكنند و بعد ابروي تاتويي ميكارند... خالکوبی هیچگاه مانند امروز در کشورهای غربی محبوب نبوده است. بهگفته جامعهشناسان، خالکوبی در میان افرادی که بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ متولد شدهاند، بسیار رایج شده است. یکی از دلایل این محبوبیت آن است که بسیاری از افراد مشهور همانند جانی دپ، ریحانا، خواننده آمریکایی پینک و فوتبالیست معروف دیوید بکام دارای خالکوبی هستند، در ايران هم عكسهايي از بسكتباليستها و فوتباليستها دستبهدست ميچرخد كه نشان از آن دارد كه در ميان ورزشكاران ما نيز همچون برخي از اقشار اين پديده رايج است. در 10سال اخیر، خالکوبی در میان زنها نیز افزایش یافته است. براساس تحقیقی که توسط دانشگاه لایپزیک صورت گرفته، تعداد خانمهایی که بهسراغ خالکوبی رفتهاند در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ در تمام ردههای سنی دوبرابر شده است.
افزایش سریع تعداد طرفداران خالکوبی بدن باعث شده که توجه بیشتری به شرایط بهداشتی تهیه رنگهای مورد استفاده و کیفیت آنها شود. نتایج آزمایشها حاکی از وجود مواد مضر برای بدن در رنگهای خالکوبی است. در قدیم خالکوبی بدن تنها بین دریانوردان غربي و خلافکاران رایج بود. اما به مرور زمان این روش آرایش که برای یک عمر روی پوست باقی میماند از این محدوده خارج شده است. بسیاری از مواد خالکوبی که زیر پوست تزریق میشوند هرگز در آزمایشگاههای پزشکی مورد بررسی قرار نگرفتهاند. کارشناسان احتمال میدهند که این مواد برای سلامتی بدن مضر باشند. در بین طرفداران خالکوبی کمتر کسی به این موضوع اهمیت میدهد که موادی که زیر پوستش تزریق میشود چیست و تأثیرات آن بر سلامت او کداماند. برای خالکوبی، ذرات رنگ با سوزن در بافت زنده پوست تزریق میشوند. همین امر علت مخالفت و ابراز نگرانی کارشناسان بهداشت از پیامدهای احتمالی این عمل بر سلامتی افراد است.
زنگخطر درباره این موضوع در سال ۲۰۱۰ به صدا درآمد. ۱۳رنگ خالکوبی مورد آزمایش قرار گرفتند. در یکسوم رنگهای مورد آزمایش قرار گرفته مواد تشکیلدهنده غیرمجاز کشف شد. نیمی از این مواد برای سلامتی مضر تشخیص داده شدند. نتیجه این آزمایشها نشان داد که گاه حتی از رنگهایی که برای مصارف دیگر تولید میشوند نیز در خالکوبی استفاده شده است. پزشکان محقق در پی آزمایشها به این نتیجه رسیدهاند که مواد تشکیلدهنده این رنگها در غدد لنفاوی انباشته میشوند. سیستم لنفاوی یکی از مهمترین سیستمهای بدن انسان است که در سمزدایی نیز نقش بسزایی ایفا میکند. حضور این مواد در این قسمت از بدن خود دلیلی بر خطرناک بودن آنهاست. محققان حتی استفاده از لیزر برای پاککردن خالکوبی را نیز قابلاعتماد نمیدانند. برای آنها هنوز تغییرات ناشی از بهکار بردن این روش برای نابودی ذرات رنگ روشن نیست. براساس گفته پزشکان، سندی هم مبنیبر سرطانزا بودن این مواد در دست نیست.
بزرگترین کشور محل تولید رنگهای خالکوبی درحالحاضر چین است. انجام آزمایشها برای اثبات بیضرر بودن مواد مختلف، وقت و هزینه زیادی میبرد. صنعت تولید مواد خالکوبی برخلاف مواد آرایشی، امکانات لازم برای انجام این آزمایشها را ندارد.
در آخرين نمونه برخورد با خالكوبي در كشورها ميتوان به كشور همسايه اشاره داشت. عالیترین نهاد مذهبی ترکیه با انتشار فتوایی از مسلمانان خواست خالکوبی تن خود را پاک کنند و اگر هم خالکوبی دیگر حذفشدنی نیست، توبه کنند. اردوغان هم تاتو را «غیراخلاقی» و برای سلامت جامعه «مضر» دانست. این اولینبار نیست که مقامات کشور ترکیه به جنگ تاتو میروند. پیش از این رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه به فوتبالیستهای تیمملی این کشور هشدار داده بود که خالکوبیهای روی تن خود را پاک کنند. در سپتامبر گذشته نیز تمام مدارس ترکیه موظف شدند با دانشآموزانی که تن خود را خالکوبی یا تاتو کردند، برخورد کنند. هرگونه ورود با آرایش دانشآموزان دختر به مدارس و همچنین اصلاح ریش صورت برای پسران محصل نیز ممنوع اعلام شد. تعداد جوانان ترک که به خالکوبی علاقه دارند رو به افزایش است و گزارشها حاکی از آن است که تعداد مغازهها و آرایشگاههایی که خدمات خالکوبی هم ارایه میکنند، نیز رو به گسترش است. كاش به همان ميزان كه در برخي كشورهاي غربي روي مواد رنگي خالكوبي و در كشور همسايه روي مفاهيم اخلاقي و ديني آن دست گذاشته شده است، در ايران نيز عكسالعملهايي جديتر را شاهد ميبوديم. هرچند اين مهم نيازمند بررسي و پژوهش است كه هويت استفادهكنندگان از تاتو چيست؟