[سجاد خداکرمی] سیل انتقادهای تند به وزارت ارتباطات و وزیر جوان آن کمی بعد از گران‌شدن قیمت بستههای اینترنت تلفن‌همراه بخش قابل توجهی از شبکه‌های اجتماعی را به تسخیر درآورد. اگرچه افزایش قیمت‌ها از روز چهارشنبه یازدهم تیر اعمال شده بود، اما نقطه اوج انتقادهای تند کاربران از عصر جمعه شروع شد و مسئولان وزارت ارتباطات را به اولین ساعات صبح شنبه به واکنش وادار کرد.
سرازیرشدن سیل اعتراض
از روز جمعه سیزدهم تیرماه موج اعتراض‌های مردمی در رابطه با افزایش حدوداً دوبرابری قیمت بستههای اینترنت تلفن‌همراه، بسته‌هایی که عمدتا از نظر حجم کاهش پیدا کرده بودند اما با همان قیمت قبلی به فروش می‌رسیدند، از سوی دو اپراتور همراه اول و ایرانسل در فضای مجازی به‌خصوص در شبکه اجتماعی توییتر بالا گرفت، هرچند که این افزایش قیمت‌ها از روز چهارشنبه یازدهم تیرماه صورت گرفته بود. این موضوع اما تا جایی پیش رفت که روز گذشته بسیاری از مقامات مرتبط با موضوع در وزارت ارتباطات در این رابطه موضع‌گیری کردند و این امر را غیرقانونی دانستند.اغلب کاربران فضای مجازی که به موضوع افزایش قیمت بستههای اینترنت تلفن‌همراه معترض بودند، نوک‌پیکان انتقادشان رشد ناگهانی و از پیش نامعلوم قیمت‌هاست و برای چاره‌اندیشی، جهرمی وزیر ارتباطات را در پیام‌های خود مخاطب قرار می‌دادند. کاربران در شبکه اجتماعی توییتر اعلام کردند که درکنار افزایش قیمت یک بسته، حجم آن بسته نیز نسبت به گذشته با کاهش همراه شده است. در همین زمینه کاربری در توییتر خود نوشته بود: «بسته ۱۵ گیگ ماهانه با قیمت ۳۷ تومان تبدیل به ۷/۵ گیگ ماهانه با قیمت ۳۷ تومان شده است.» یا کاربر دیگری نوشته بود: «اپراتورها تعرفه‌های خود را حدود ۲۵۰درصد گران کرده‌اند، به این صورت که ۸۰درصد حجم همه بسته‌ها را به اینترنت داخلی و ۲۰درصد را به خارجی اختصاص دادند.» اگر این گفته‌های کاربران را در کنار فهرست تعرفه اپراتورها قرار دهیم، اگر دست‌کم اینترنت غیرداخلی را درنظر بگیریم، افزایش قیمت در بعضی موارد به دوبرابر نیز می‌رسد.با آنکه آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات عمدتا مخاطب این پیام‌ها بود اما تا لحظه تنظیم این گزارش، وزیر جوان کابینه به این موضوع واکنشی نشان نداد اما اغلب مسئولان مرتبط با این افزایش قیمت‌ها در این وزارتخانه به موضوع واکنش نشان دادند، حتی کار به دادن اولتیماتوم رسید و مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس ارتباطی و فناوری ارتباطات گفت: «اپراتورها باید ظرف 24ساعت قیمت بستههای اینترنتی را به نرخ گذشته بازگردانند و درصورت عدم اجرای اپراتورهای متخلف با جریمه مواجه خواهند شد.» رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز گفت: «برخورد قانونی از صبح شنبه چهاردهم تیرماه با ارسال اخطار آغاز شد. قیمت‌ها باید به قبل برگردد.» همچنین معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز گفت: «کاربرانی که طی این مدت بسته اینترنت فعال کرده‌اند نیز، بستههای اینترنت آنها با مبالغ قبلی برایشان اصلاح شده و مبالغ به حساب‌شان عودت داده می‌شود.»
قیمت‌ها باید به قبل بازگردد
حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی روز گذشته با انتشار پستی در شبکه اجتماعی توییتر از افزایش هزینه بستههای اینترنت تلفن‌همراه گله کرد و از پیگیری آن خبر داد. او در پست خود نوشت: «بالابردن قیمت در برخی اپراتورهای تلفن‌همراه، درحالی که مردم به دلیل شیوع کرونا وابستگی بیشتری به فضای مجازی پیدا کرده‌اند، غیرمنطقی و غیرمعقول است و سازمان تنظیم با آن مخالفت کرده است. برخورد قانونی با اپراتورهای متخلف از صبح (شنبه چهاردهم تیرماه) با ارسال اخطار آغاز شد. قیمت‌ها باید به قبل بازگردد.»همچنین سیدمحمد امامی، مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس ارتباطی و فناوری ارتباطات نیز صبح دیروز با اشاره به افزایش قیمت بستههای اینترنتی از سوی اپراتورها اظهار کرد: «افزایش قیمت بستههای اینترنت تلفن‌همراه از سوی اپراتورها برابر با مقررات نیست و باید به نرخ گذشته برگردد و این اقدام مطابق مصوبات ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقرارت تخلف محسوب می‌شود.» او ضمن اخطار به اپراتورها، تصریح کرد: «ظرف ۲۴ساعت آینده اپراتورها باید با هماهنگی سازمان تنظیم مقررات قیمت بستههای اینترنتی را به نرخ گذشته بازگردانند و درصورت عدم اجرای اپراتورهای متخلف با جریمه مواجه خواهند شد.»
مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس ارتباطی و فناوری ارتباطات افزود: «اپراتورها موظف هستند اضافه دریافت از مشترکانی که اقدام به خرید بستههای اینترنتی کرده‌اند که قیمت آن مورد تأیید سازمان قرار نگرفته است، به آنان عودت دهند و سازمان تنظیم مقرارت پیگیر این موضوع خواهد بود.» امامی عنوان کرد: «تعرفه ترافیک داخلی یک‌دوم و تعرفه پیام‌رسان‌ها یک‌سوم ترافیک خارجی در نظر گرفته شده است.» او افزود: «افزایش قیمت تعرفه بستههای اینترنتی باید در چارچوب قوانین سازمان تنظیم مقررات باشد و افزایش قیمت به دلیل تغییرات نرخ ارز یا هر دلیلی دیگر بدون اطلاع و اعلام سازمان تنظیم مقررات تخلف است.» به گفته امامی افزایش قیمت تعرفه بستههای اینترنتی از سوی دو اپراتور یکسان نبوده و تخلف آنها متفاوت از یکدیگر است. او همچنین خاطرنشان کرد: «درحال حاضر برنامه‌ای برای افزایش تعرفه بستههای اینترنتی وجود ندارد و اپراتورها نیز در صورت درخواست افزایش باید موضوع را در کمیسیون مربوطه اعلام کنند.»
«پکیج افزایشی» که باید اصلاح و مبالغ آنها عودت داده شود
از سوی دیگر مجید حقی، معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز درباره چگونگی این اقدام با بیان اینکه تغییر قیمت پکیج‌های اینترنت امری معمول بین اپراتورهاست که با توجه به تغییر حجم بسته‌ها اتفاق می‌افتد، افزود: «اما هم‌اکنون بحث این است که این تغییر قیمت‌ها مبتنی بر افزایش تعرفه بوده است و ما تغییر بسته اینترنت اپراتورهای موبایل را به «پکیج افزایشی» تعبیر می‌کنیم.» او با اشاره به اینکه تخلف افزایش قیمت تنها مربوط به اپراتورهای موبایل می‌شود، اضافه کرد: «از آنجا که این اپراتورها باید قبل از هرگونه تغییر قیمتی، تاییدیه رگولاتوری را دریافت کنند و این اتفاق هم‌اکنون نیفتاده است، این بسته‌ها باید اصلاح و نرخ‌ها به قبل بازگردد.» معاون رگولاتوری با تأکید بر اینکه هرگونه تغییر نرخ خدماتی باید به تأیید رگولاتوری برسد، افزود: «اپراتورهای موبایلی از روز چهارشنبه هفته گذشته (یازدهم تیرماه) بدون اطلاع رگولاتوری و اطلاع‌رسانی، این تغییرات را در بستههای مختلف اینترنت اعمال کرده‌اند و ما در بستههای مختلف شاهد افزایش قیمت هستیم.»حقی گفت: «البته سه برابر شدن قیمت بستههای اینترنت اپراتورها را تأیید نمی‌کنیم، اما شواهد نشان می‌دهد که در بستههای پیشنهادی اپراتورها تغییرات زیاد و معناداری اعمال شده است.» او اضافه کرد: «به اپراتورها مهلت داده شده است که تا روز شنبه و هرچه سریع‌تر این تغییرات را اصلاح و بسته‌ها را به حالت قبل بازگردانند.» معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خاطرنشان کرد: «کاربرانی که طی این مدت بسته اینترنت فعال کرده‌اند نیز بستههای اینترنت آنان با مبالغ قبلی برایشان اصلاح شده است و مبالغ به حساب‌شان عودت داده می‌شود.» او در مورد نحوه نظارت رگولاتوری گفت: «اپراتورها باید در این زمینه گزارش خود را به رگولاتوری ارایه دهند، همچنین سامانه ۱۹۵ نیز آمادگی این را دارد که اگر مواردی از سوی کاربران اعلام شود، آن را پیگیری و اصلاح کند.» حقی با تأکید بر اینکه کاربرانی که طی روزهای گذشته مبادرت به خرید بستههای اینترنت با نرخ گران‌تر از قبل کرده‌اند، حداکثر تا روز یکشنبه منتظر باشند که بستههای خریداری‌شده آنها اصلاح شود، در غیر این صورت موضوع را از طریق سامانه ۱۹۵ گزارش و مطالبه کنند، گفت: «تخلف افزایش قیمت تنها در اپراتورهای موبایل اتفاق افتاده است و ما گزارشی مبنی بر گرانی اینترنت ثابت دریافت نکرده‌ایم.»
واکنش متفاوت دو اپراتور
افزایش قیمت بسته اینترنت اپراتورهای تلفن همراه درحالی اتفاق می‌افتد که این اپراتورها پیش از این بارها اعلام کرده‌اند که طبق قیمت کف و سقف تعیین‌شده در مصوبه تعرفه اینترنت از سمت رگولاتوری اقدام به تغییر قیمت بستههای خود می‌کنند. همچنین تا لحظه تنظیم این گزارش، ایرانسل که یکی از این دو اپراتور است، در توضیحی کوتاه و مبهم اعلام کرد که عرضه همه بستههای اینترنت با قیمت سابق ادامه خواهد داشت؛ هرچند با مراجعه به اپلیکیشن و کدهای دستوری این اپراتور قیمت‌های جدید اصلاح نشده بود. همراه اول دیگر اپراتوری که مبادرت به افزایش یک‌باره قیمت بستههای اینترنتی خود کرده است، همین میزان از توضیح را هم برای مشترکانش نداشت و موضعی در این‌باره اتخاذ نکرد.با تمام این اوصاف، حال دو گزینه محتمل وجود دارد؛ یا اپراتورها از قیمت‌های جدید تا حدودی و نه به‌طور کامل عقب‌نشینی می‌کنند و احتمال اینکه وزارت ارتباطات و رگولاتوری با توجه به هزینه‌های دلاری اپراتورها و درآمد ریالی آنها اجازه افزایش قیمت نسبی را برای اینترنت موبایل بدهد، کم نیست، یا احتمال دوم این است که وزارت ارتباطات روی بازگشت قیمت‌ها به پیش از این افزایش پافشاری کند که در این صورت محتمل است با توجه به اینکه اپراتورها هم راه‌هایی برای اعمال نظر خودشان دارند، شاهد افزایش بیش از پیش سهم ترافیک داخلی در مقایسه با ترافیک بین‌المللی در بستههای اینترنت آنها برای مشترکان‌شان باشیم. حال توپ در زمین اپراتورهاست و باید دید حرکت بعدی این دو شرکت که اتفاقا بخش قابل توجهی از درآمدشان نیز از محل دیتاست و در یک‌سال اخیر تعرفه‌های دیتای بسیار نزدیک به هم داشته‌اند، چه خواهد بود.