کتابخانه سیار مغولستان
اگر در مناطق کویری زندگی کنید و عاشق کتاب باشید چه می‌کنید؟ وضع شما بسیار ناخوشایند خواهد بود. اما برای داشدوندوگ جامبا این‌طور نیست. او زندگی خود را وقف نوشتن، ترجمه و انتشار کتاب‌هایی کرده است که در سراسر مغولستان با کتابخانه سیار خود برای کودکان می‌برد. جامبا می‌گوید: «گاهی با شتر به سفر ادامه می‌دهیم، بعضی وقت‌ها در کالسکه‌ای با اسب یا گاو اما اکنون دیگر سوار ون می‌شویم.» در طول 20سال گذشته، قبل از آنكه ون بخشی از این عملیات باشد، كتابخانه او 50هزار مایل را در مغولستان طی كرده است. دستیاران جامبا، همسر و پسرش هستند. آنها غالباً چند روز را در محلی می‌گذرانند تا به کودکان فرصت بیشتری برای خواندن کتاب‌های‌شان بدهند. جامبا می‌گوید: «اینجا با کتابخانه‌های دیگر کمی فرق دارد. دیوارهای سالن مطالعه آن از کوه‌هایی پوشیده از جنگل ساخته شده، سقفش آسمان آبی است، کف آن پوشیده از گل و چراغ مطالعه‌اش خورشید است.» تاکنون بسیاری از کتاب‌های جامبا جایزه بهترین کتاب مغولستان را به دست آورده‌اند. برخی از داستان‌های او به صورت آواز خوانده شده‌اند و فیلمی از آنها ساخته شده است. همچنین در‌سال 2006، كتابخانه سیار داشدوندوگ جامبا برنده ایبی- آساهی، جایزه معتبر جهانی در زمینه ترویج کتابخوانی شده است.
لیبریا
یکی از زیباترین کتاب‌فروشی‌های جهان بر اساس سایت‌های گردشگری، کتابفروشی است به نام «لیبریا» در بارسلونای اسپانیا. این کتابفروشی یکی از جاذبه‌های گردشگری در شهر بارسلونای اسپانیا محسوب می‌شود که سالانه گردشگران بسیاری برای تهیه کتاب‌های خود به زبان‌های اسپانیایی و پرتغالی به آنجا مراجعه می‌کنند. یکی از مشخصه‌های این کتابفروشی به گفته بسیاری از گردشگران سفر در زمان است. گردشگران می‌گویند وقتی در این مکان قرار می‌گیرید، میتوانید تاریخ را ورق بزنید. در یکی از اتاق‌های این کتابفروشی اسپانیایی، کتاب‌هایی درباره تاریخ ایران باستان، نقشه‌های قدیمی و کتاب‌هایی با جلدهای چرمی به چشم می‌خورد که از دیوار آویزان شده است. در قسمت دیگری از این اتاق نیز کتاب‌های تاریخی اروپا وجود دارد. اگر می‌‌خواهید تصاویری از نسخه‌های اولیه اکثر کتاب‌های مشهور مثل «دوزخ» نوشته دانته یا کارهای شکسپیر را ببینید، میتوانید به این کتابفروشی مراجعه کنید.
کتابخانه فرودگاه آمستردام
اگر مدام در سفر هستید، می‌دانید که این روزها اکثر فرودگاه‌ها بیشتر به مراکز خرید شباهت دارند اما فرودگاه اسخیپول آمستردام با افتتاح کتابخانه در یکی از شلوغ‌ترین سالن‌های انتظارش، هدف دیگری را دنبال می‌کند. سالانه بیش از 45میلیون مسافر بین‌المللی از اسخیپول عبور می‌کنند. دیک وان تولِ کتابدار به توسعه‌دهندگان اسخیپول ایده‌ای ارایه داد مبنی بر اینکه «اگر قرار است «شهر فرودگاهی» باشد، باید کتابخانه داشته باشند.» راهرویی طولانی که دو سالن انتظار اصلی مسافران را به هم متصل می‌کند و بلوار هلند نامیده می‌شود، به نظر عالی بود. ماریان بروور، از توسعه‌دهندگان اسخیپول می‌گوید: «در بلوار هلند، همه چیز روی احساس هلندی متمرکز شده است. اتاق نشیمنی به سبک هلندی با غذا و نوشیدنی هلندی وجود دارد. حتی موسیقی و رنگ‌ها همه چیز مربوط به هلند است.» «ویترین فرهنگ هلندی» حدود 1200 کتاب در حال حاضر برای خواندن مسافران ارایه داده است. بیشتر این کتاب‌ها را نویسندگان و شاعران هلندی تألیف کرده‌اند که تاکنون به 29 زبان مختلف ترجمه شده است. همچنین کتاب‌هایی درباره تاریخ، طراحی، هنر و معماری هلند وجود دارد. دیک ون تول می‌گوید: «می خواهیم ویترینی برای فرهنگ هلند باشیم. هدف این است منتظر نمانیم تا افراد به کتابخانه بیایند بلکه کتابخانه را کنار مردم ببریم. مهم‌ترین چیز همین است.»
کتابخانه تانک!
رائول لمسوف، هنرمند آرژانتینی فورد فالکونِ 1979 را به «سلاح آموزش جمعی» تبدیل کرد. او ماشین را به سراسر کشور می‌برد، به مدارس، زاغه‌ها و مناطق روستایی و کتاب‌های اهدا شده را به علاقه‌مندان میرساند. این ماشین می‌تواند حداکثر 2500 جلد کتاب را در خود جای دهد. لمسوف همچنین در ایالات متحده و هلند ماشین‌های کتابی گوناگونی ساخته است. در طول دیکتاتوری نظامی آرژانتین در دهه 70 و 80، جوخه‌های مرگ برای ربودن شهروندان معمولاً از فالکون استفاده می‌کردند. به همین دلیل لمسوف فورد فالکون را به کتابخانه مسافرتی تبدیل کرده است. در جشن روز جهانی کتاب در پنجم مارس، رائول لمسوف با کتابخانه خود در سراسر آرژانتین به گشت و گذار می‌پردازد و پروژه‌ای که در طی چند‌سال اخیر برپا کرده است را به نمایش می‌گذارد. می‌بینید که فورد فالکون 1979 به وسیله نقلیه‌ای در سبک نظامی تبدیل شده و دارای اتاقک بالایی درحال چرخش است. اگرچه مخزن ممکن است لبریز از کتاب به نظر برسد، اما عملکردی بسیار عالی دارد. تورهای کتاب لمسوف به علاقه‌مندان، کتاب‌های رایگان هدیه می‌دهد؛ از حدود 900 جلد کتابی که در قفسه‌های داخلی اتومبیل، با مجموعه متنوعی از شعر، رمان و شرح حال جای گرفته است.
کتاب‌های مصور
در ایواکی سیتیِ ژاپن، کتابخانه‌ای خصوصی بیش از هزار کتاب مصور از سراسر جهان را معرفی کرده است. این کتابخانه به‌عنوان یکی از «مدرن‌ترین کتابخانه‌های جهان» شناخته می‌شود. در این کتابخانه خودِ کتاب‌ها دکوراسیون را تشکیل می‌دهند. این کتابخانه که ابتدا برای سه پیش‌دبستانی در منطقه طراحی شده بود، اکنون بازدیدکنندگان را از سراسر جهان به سوی خود جذب می‌کند تا از طراحی تادائو آندو، معمار ژاپنی و مجموعه کتاب‌های بین‌المللی کودکان لذت ببرند. تنها سه نوع مصالح در ساختمان استفاده شده است؛ بتون، شیشه و چوب. سادگی رنگ آن، مفهومی غربی از دکوراسیون کودکانه را ارایه‌می‌دهد. رنگ این كتابخانه تنها توسط الگوهاي روشن كتاب‌ها تامين مي‌شود. راهروها عمدا تاریک نگه داشته می‌شوند. آندو می‌گوید: «شما به خاطر تاریکی قادر خواهید بود نور را ببینید.» بازدیدكنندگان فریاد میزدند: «این موزه، معماری نور است و بسیار گرم»، «دیوارها ممکن است از بلوک‌های بتونی ساخته شده باشند، اما از داخل ساختمان احساس می‌کنید مواد اولیه آن هواست.» دانشجویان می‌گویند: «در اینجا بن‌بستی وجود ندارد و از هر جا که نگاه می‌کنید، منظره‌ای از اقیانوس آرام روبه‌روی شماست.»
کامیون‌های پنگوئن
سال گذشته قبل از نمایشگاه کتاب آمریکا موسوم به بوک اکسپو، انتشارات انگلیسی پنگوئن که در سال‌های اخیر بیشتر فعالیتش در آمریکا بود، اقدام جالبی در فروش کتاب‌های خود کرد. البته نظیر این اقدامات از سوی بعضی ناشران بزرگ جهان پیش از این هم انجام شده است، اما این نخستین بار بود که کامیون‌های فروش کتاب پنگوئن در اطراف نمایشگاه کتاب آمریکا رونمایی می‌شد و چنین ایده‌ای هنوز هم ادامه دارد. پیش از شیوع کرونا این کامیون‌ها در ابعاد مختلف اقدام به فروش کتاب در سطوح مختلف شهر می‌کردند و سهم زیادی در فروش کتاب‌های منتشرشده پنگوئن داشتند. باید دقت داشت تا پیش از این، انتشارات پنگوئن هیچ پروژه‌ای برای فروش کتاب در سطح شهر نداشت. اما دست‌اندرکاران انتشارات پنگوئن ترتیبی دادند که این کامیون‌های فروش کتاب در نیویورک و در معروف‌ترین مکان‌هایی که کتاب‌دوستان از آن بازدید می‌کنند، قرار گیرند؛ ازجمله این مکان‌ها، خانه تاریخی مارک تواین، نویسنده مشهور آمریکایی و مؤلف آثاری نظیر «شاهزاده و گدا»، «هاکلبری فین»، «تام سایر» و... در هارتفورت است. می‌گویند ایده اصلی این کامیون‌های کتاب را خود سوزان پترسون، رئیس انتشارات پنگوئن در آمریکا برای نخستین بار مطرح کرده بود.