رضا تویسرکان‌منش کارشناس حوزه سلامت
پدیدار شدن ویروس کرونای جدید و بروز بیماری کووید-۱۹ همه موازنه‌های بهداشتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دنیا را برهم زد. بیشک آثار و نتایج این بلای عالمگیر تا سال‌ها با ما خواهد بود و منجر به تغییرات بنیادین در روابط اداری، تجاری و انسانی خواهد شد. بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، نظام سلامت در برگیرنده مجموعه افراد، سازمان‌ها و منابعی است که هدف اولیه آنها ارتقا، حفظ و بازیابی سلامت است. این بخش دربرگیرنده وزارتخانه‌های دولتی، بیمارستان‌ها و سایر خدمات سلامت، بیمه‌های سلامت، سازمان‌های داوطلب و خصوصی فعال در زمینه سلامت و همچنین شرکت‌های داروسازی و تجارت دارویی است. اینها باید با هم کار کنند تا کالایی به اسم سلامت تولید کنند.
کالای سلامت در همه‌جای دنیا منحصربه‌فرد و کالایی عمومی و راهبردی است. اگر به تعریف سلامت از نظر سازمان بهداشت جهانی نگاه کنید: برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا نقص عضو، به جامعیت و مرجعیت نظام سلامت در زندگی بشر پی می‌برید.
تأثیرپذیری نظام سلامت از نظامات بیرونی خیلی زیاد است. اگر خودرو خوب تولید نشود و هوا آلوده شود، شهرسازی و راهسازی درست نباشد، فرهنگسازی و تغذیه مردم درست نباشد، معضلات اقتصادی، فقر و اعتیاد زیاد شود، همه اینها باعث شیوع بیماری می‌شود و بار آن روی دوش نظام سلامت است. بنابراین از عهده سازمانی مثل وزارت بهداشت ایران یا هر کشور دیگری خارج است که به تنهایی آن را مدیریت کند. نظام سلامت برای ایفای موثر تعهدات خود نیاز به جلب اعتماد و همدلی همگانی دارد و نکته کلیدی که موجب تغییر رفتار مردم و مشارکت در خودمراقبتی و ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها می‌شود اعتماد عمومی به همه اجزای نظام سلامت از جمله کارکنان بهداشتی- درمانی و به‌ویژه
پزشکان است.
ارایه آمارهای نادرست و تعویض مکرر توصیه‌ها در بیماری کووید-۱۹ از سوی سازمان‌های ملی و بین‌المللی متولی سیاست‌گذاری سلامت، اعتماد به نهادهای سیاسی متولی سلامت ازجمله سازمان بهداشت جهانی را متزلزل کرد، ولی در این میان جالب توجه است که به نظر می‌رسد این بحران، اعتماد عمومی به کارکنان بهداشتی- درمانی را در همه کشورها افزایش داده است. در سال‌های اخیر با هجمه برخی رسانه‌ها علیه بخش درمان کشور و به‌خصوص پزشکان آغاز شده که به‌تدریج درحال تخریب رابطه پزشک- بیمار و سلب اعتماد به این گروه مرجع جامعه است. برنامه‌های هجو و هزل فراوان با مضمون به سخره گرفتن پزشکان و کادر درمان به همراه اخبار نادرست درباره حقوق‌های نجومی و فرار مالیاتی تخیلی، تصویری غیرانسانی و کاسب‌کارانه از حرفه پزشکی ارایه داده که نتیجه آن در پندار، گفتار و کردار مراجعان به مراکز درمانی کاملاً مشهود است.
فداکاری و جانفشانی کادر درمان در مبارزه با بیماری کووید-۱۹ که با حداقل امکانات و حداکثر توان به مقابله با این ویروس ناشناخته و کشنده رفتند و در این راه صدها شهید خدمت تقدیم کردند، افکار عمومی در ایران و جهان را تنظیم مجدد کرد و سبب شد که حتی منتقدان نشانه‌دار، در قبال این همه ایثار سر تعظیم فرود آورند و لااقل موقتاً دست از تخریب بردارند و سکوت کنند. نگارنده معتقد است از فرصت به دست آمده باید به نفع سلامت مردم استفاده و این شور و احساس به وجود آمده را به سمت ایجاد یک رابطه حرفه‌ای سالم و پایدار بین نظام سلامت و جامعه هدایت کرد، زیرا نه‌تنها به نظر می‌رسد تا مدت‌ها باید با ویروس کرونا زندگی کنیم بلکه بیم ظهور بیماری‌های نوپدید واگیردار نیاز به اعتماد به یک نظام سلامت قابل اتکا را دوچندان کرده است. به قول سعدی شیرازی:
چو به بودی طبیب از خود میازار
که بیماری توان بودن دگر بار
منه بر روشنایی دل به یک بار
چراغ از بهر تاریکی نگه‌دار