[پولاد امین] از همان دم که ابراهیم حاتمی‌کیا اعلام کرد جدیدترین ساخته‌اش خروج را در سامانه‌های وی‌او‌دی عرضه خواهد کرد، سینمای ایران بی‌صبرانه منتظر روز عرضه مجازی این فیلم بود. اکرانی که هم می‌توانست روزنه امیدی باشد برای سینمای ایران که در این روزهای کرونایی که سالن‌های سینما تعطیل‌اند و امکان اکران سینمایی فیلم‌ها وجود ندارد، امکان جدیدی برای ادامه چرخش مالی سینمای ایران ایجاد شود و هم اینکه اکران مجازی فیلم خروج سرمشقی باشد برای دیگر فیلم‌ها، شاید تغییری حتی جزئی در صف طویل اکران فیلم‌ها به وجود آید. اکران خروج اما حداقل در آغاز تمام امیدها را ناامید کرد. اول اینکه به اذعان غیررسمی فعالان حوزه نمایش خانگی استقبال چندانی از آن صورت نگرفت؛ و البته خبر بدتر اینکه ساعاتی بعد از آغاز نمایش این فیلم در دو سامانه فیلیمو و نماوا، نسخه قاچاق فیلم جدید حاتمی‌کیا در فضای مجازی منتشر شد. اتفاقی که می‌تواند سرنوشت نخستین تجربه سینمای ایران در زمینه اکران اینترنتی را با تهدید جدی مواجه کند. در این بین البته بسیاری کوشیدند انتشار نسخه غیرمجاز خروج را اتفاقی عادی و قابل پیش‌بینی عنوان کنند. ازجمله سید محمدمهدی طباطبایی‌نژاد، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و دبیرکل ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی گفت: «اساسا پخش آنلاین با ریسک انتشار غیرقانونی فیلم مواجه است و بزرگ‌ترین پلتفرم‌های پخش آنلاین جهان یا سامانه‌های ویدیو درخواستی دنیا از قبیل نتفلیکس و دیگران هم با این موضوع مواجه هستند و حداکثر عدم درز فیلم در آن پلتفرم‌های به شدت امنیتی کمتر از یک ساعت است. یعنی حتی نتفلیکس هم از فیلم‌ها کمتر از یک ساعت می‌تواند مراقبت کند و خروج اگر حتی در نتفلیکس هم پخش می‌شد، باز هم قاچاق می‌شد.» ادعایی که عکس‌العمل‌های زیادی هم به وجود آورد.
سعید رجبی فروتن، کارشناس عرصه نمایش خانگی و یکی از مدیران وزارت ارشاد نیز انتشار غیرقانونی فیلم خروج را اتفاقی قابل پیش‌بینی می‌داند: «ارایه غیرقانونی فیلم خروج به‌دلیل وجود یکسری نرم‌افزارهای موجود قابل پیش‌بینی بود. چون داریم می‌بینیم که حتی اپ‌های پیشرفته‌ای مانند نتفلیکس و آمازون‌پرایم هم به‌رغم برخورداری از قوی‌ترین تیم‌های برنامه‌نویس، شاهد استفاده غیرمجاز از آثارشان در کوتاه‌ترین زمان ممکن هستند. برای همین هم اتفاقی که برای فیلم خروج افتاده کاملا عادی است و اگر رخ نمی‌داد، جای تعجب داشت.» اما در این بین فراموش نباید کرد که آمازون و نتفلیکس و دیگر سایت‌ها و سامانه‌های جهانی به‌رغم تمام دانلودهای غیرمجاز، باز چرخش مالی شگفت‌انگیزی دارند؛ که می‌تواند چرخه اقتصادی سینما و در کل تولیدات نمایشی را سرپا نگه دارد. اما بنیه مالی سینما و حتی وی‌او‌دی‌های وطنی چنان است که شاید حتی در میان‌مدت هم تکرار دانلودهایی از نوع دانلود فیلم خروج را تاب نیاورند و سرنوشت اقتصادی‌شان دگرگون شود. سعید رجبی فروتن در این مورد به «شهروند» می‌گوید: «به هر حال موسساتی که در کشور ما کار می‌کنند، باید با اذعان به این واقعیت و این شرایط استراتژی‌شان را تبیین و مشخص کنند و مثلا با طراحی یکسری بازارهای جنبی مثل جلب و جذب آگهی و نظایر آن بتوانند به مزیت‌های دیگر هم دست پیدا کنند که بتواند خسارت‌هایی مانند دانلودهای غیرمجاز را جبران کند.» این مدیر فرهنگی در ادامه صحبت‌هایش مسئولیت مردم و مخاطبان فیلم‌های سینمایی را در مواجهه با شرایط نگران‌کننده‌ای که انتشار نسخه‌های قاچاقی خروج بر سینمای ایران حاکم کرده، نقشی مهم و محوری می‌داند: «به هر حال این اتفاق قابل پیش‌بینی رخ داده و نسخه‌های غیرمجاز این فیلم بیرون آمده‌اند. حالا دیگر از این به بعد نوبت به مردم می‌رسد که با رفتار متمدنانه خودشان مانع از تضییع حقوق مولف و صاحب اثر شوند. یک بار دیگر تکرار می‌کنم که رفتار مردم و رسانه‌ها در این زمینه می‌تواند تعیین‌کننده باشد و کمک کند که سرمایه‌گذاری‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود و مثلا کار ابتکاری سازمان رسانه‌ای اوج مورد غفلت قرار نگیرد و این‌گونه ناجوانمردانه مورد دستبرد و سرقت واقع نشود.» سخنانی که عکس‌العمل محمدرضا مصباح تهیه‌کننده سینما را موجب می‌شود که در روزهای اخیر اعلام کرده بود قصد دارد بعد از فیلم خروج، یکی از فیلم‌هایش به نام دابلند را در فضای مجازی اکران کند. او می‌گوید: «اینکه باری به سنگینی جلوگیری از عرضه غیرمجاز یک محصول فرهنگی را تنها و تنها باید بر دوش مردم بگذاریم و آن را در حد یک توصیه اخلاقی و وجدانی تقلیل دهیم، چیزی جز یک شوخی نیست. بله، از نظر تکنولوژی می‌توان فیلم نتفلیکس را هم کپی کرد، اما وقتی پشتوانه قانونی برای برخورد محکم قانونی با دزد و قاچاقچی وجود داشته باشد، کمتر کسی خودش را دچار ریسک این کار خواهد کرد. مشکل ما این است نه اخلاق یا بی‌اخلاقی مخاطبان.»
سعید رجبی فروتن در انتشار نسخه‌های غیرمجاز خروج صداوسیما را هم بی‌تقصیر نمی‌داند: «به‌طور مشخص در مورد فیلم خروج که تهیه‌کننده‌اش یکی از نهادهای شناخته‌شده کشور است، حق بود که مثلا صداوسیما یک هفته قبل از اکران این فیلم در وی‌او‌دی، درباره این فیلم تبلیغات لازم را انجام دهد، تیزرهای این اقدام ابتکاری را در سطح گسترده‌ای در شبکه‌های مختلف پخش کند و درواقع کاری کند که مردم از این فیلم استقبال کرده و آن را قانونی و به‌صورت استریم به تماشا بنشینند و دست ردی بزنند به سینه کسانی که از قبل برای بهره‌برداری از این اثر کمین کرده بودند.»
انتشار نسخه‌های غیرمجاز خروج از منظر دیگری نیز برای سینمای ایران اتفاق نگران‌کننده‌ای است. درواقع بسیاری از اهالی سینما که بعد از تصمیم ابراهیم حاتمی‌کیا برای اکران فیلمش در وی‌او‌دی امیدوارانه فرجام این اقدام را انتظار می‌کشیدند و این امیدواری در دل‌شان ایجاد شده بود که اکران فیلم‌ها در وی‌او‌دی می‌تواند امکانی دیگر برای بازگشت سرمایه فیلم‌ها ایجاد کند و روزنه امیدی باشد برای سینماگران و به‌خصوص سینماگران مستقل که بخشی از هزینه‌های فیلم را از این طریق جبران کنند؛ حالا با دانلود غیرقانونی خروج این روزنه امید را برای امکان اضافه‌شدن امکانی دیگر برای چرخش مالی سینمای ایران مسدود می‌بینند.
محمدرضا مصباح، تهیه‌کننده دابلند، اما در پاسخ به این پرسش که «با اتفاقی که برای خروج افتاد و نسخه غیرمجاز آن خیلی زود بیرون آمد، آیا تهیه‌کنندگانی که قصد اکران مجازی فیلم‌شان را داشتند، درگیر تردید نمی‌شوند؟» می‌گوید: «در این بین دو بحث وجود دارد؛ یکی اینکه به هر حال فیلمی مثل خروج که به وسیله ارگان‌ها تهیه شده، شاید میزان فروش اهمیت و معنای چندانی برایش نداشته باشد و درواقع سازندگان فیلم بیشتر برایشان بیننده و مخاطب مهم باشد تا فروش. پس شاید این اتفاق برای فیلمی مثل خروج اتفاق چندان بغرنجی هم نباشد، کما اینکه دانلودهای غیرقانونی پیش‌بینی‌پذیر هم بود و خود من هم به رسانه‌ها گفته بودم که بی‌تردید در زمانی کمتر از بیست‌وچهار ساعت این امر رخ خواهد داد.»
رجبی فروتن اما می‌گوید: «ما که در جریان جزئیات قرارداد تهیه‌کننده این اثر با سامانه‌ها قرار نداریم که بتوانیم با قاطعیت در مورد تبعات این اتفاق قضاوت کنیم. اصلا شاید هم تا همین الان فیلم خروج به سودآوری رسیده باشد؛ چون تا آنجا که خبر دارم و البته پیش‌بینی‌پذیر هم هست، این است که حقوق نمایش خانگی این اثر پیشاپیش به این سامانه‌ها واگذار شده که در آن صورت حتی این امر نیز محتمل است که تهیه‌کننده فیلم به سود معقولی هم رسیده باشد که در این صورت تبعات دانلودهای غیرمجاز بیش از اینکه به سینماگران آسیب برساند، دامنگیر سامانه‌های وی‌او‌دی می‌شود که این کار پرمخاطره و پرریسک را انجام داده‌اند.»
اما اینکه بسیاری از هنرمندان و کارشناسان و حتی مدیران دانلودهای غیرمجاز فیلمی مانند خروج را پیش‌بینی‌پذیر می‌دانستند، شاید به خلأهای قانونی فعالیت‌های فرهنگی ربط داشته باشد. در حقیقت موضوعی که اکثریت کارشناسان در مواجهه با شرایط موجود بر آن تأکید دارند، ضعف یا خلأ قانونی و به عبارت بهتر سکوت قانون در مقابل حق مولف است. محمدرضا مصباح این مطالبه را با تأکید بیشتری بر زبان می‌آورد: «ما در زمینه کپی‌رایت ضعف و خلأ قانونی داریم و فکر می‌کنم این روزها بهترین زمان برای حل این مشکل است؛ چون از شرایط پیداست که حداقل تا یک سال دیگر اوضاع دنیا و کشور و سینما و سالن‌ها عادی نخواهد شد و سینماها دایر نخواهند شد زیرا کسی جرأت نمی‌کند تعداد زیادی از مردم را با وجود خطراتی که وجود دارد، زیر یک سقف جمع کند. پس در اوضاعی که ادامه اکران مجازی آثار تنها راه موجود برای ادامه چرخش مالی سینماست، باید فکری اساسی در این زمینه کرد تا امنیت مالی آثار تأمین شود. حالا بهترین فرصت است برای اینکه نمایندگان در قالب یک طرح دو فوریتی یا حتی سه فوریتی طرحی را درباره قانون کپی‌رایت اجرایی کنند که کار دشواری هم نیست و شدنی است و فقط همت می‌خواهد. به هر حال آسیب این وضع برای بخش خصوصی بسیار زیاد است، اما با در دستور کار قرار‌دادن قانون کپی‌رایت می‌توان امنیت سرمایه‌گذاری را برای این بخش هم ایجاد کرد. کما اینکه این امر در تمام دنیا اتفاق افتاده است. قانونی که محکم و متقن و صریح در زمان بسیار کوتاهی جلوی قاچاق فیلم را بگیرد، دور از دسترس نیست و نمایندگان این امنیت خاطر را به مولفان و تولیدکنندگان فرهنگی بدهکارند.»
اما آیا باید تجربه اکران مجازی فیلم خروج را تجربه‌ای شکست‌خورده دانست؟ سعید رجبی فروتن می‌گوید: «هنوز امکان دسترسی مردم به فیلم خروج وجود دارد و بعید نیست که استقبال واقعی اتفاق بیفتد. نکته‌ای که نباید ناگفته بماند این است که قضاوت درباره موفقیت یا ناموفق‌بودن یک اقدام، تنها در بیست‌وچهار ساعت و بدون اینکه آمار و اطلاعات کافی در اختیار داشته باشیم، شدنی نیست. باید ببینیم در بازه زمانی ده- دوازده روزهای که برای نمایش این فیلم تعیین شده، چه اتفاقی رخ خواهد داد و فیلم با چه میزان استقبالی از جانب مردم روبه‌رو خواهد شد.»