شماره ۱۸۸۷ | ۱۳۹۸ سه شنبه ۲۴ دي
صفحه را ببند
هالی، دنباله‌دار بدشگون

[شهروند] شروع رمان تاریخی «خواجه تاجدار» نوشته ژان گور- و ترجمه ماندگار ذبیح‌الله منصوری- با تولد آغامحمدخان قاجار در استرآباد (گرگان) همراه است. جیران، زن جوان محمدحسن‌خان قاجار درحال زایمان است و قابله‌ها به دلیل چرخیدن جنین در رحم از مردها می‌خواهند به روی بام رفته و اذان بگویند. در این احوال ظاهرشدن یک ستاره دنباله‌دار باعث حیرت افراد طایفه قاجار که در صحرا به انتظار تولد فرزند محمدحسن‌خان نشسته‌اند، می‌شود. از بین همه کسانی که با نگاه خود خط سیر این شیء نورانی را در آسمان دنبال می‌کنند، پیرترین عضو طایفه زبان به دشنام گشوده و از ستاره دنباله‌دار می‌خواهد هرچه زودتر گورش را از آنجا گم کند. پیرمرد به یاد می‌آورد ده‌ها‌ سال قبل وقتی کودکی بیش نبوده، ظاهرشدن این ستاره دنباله‌دار موجی از بیماری و بدبختی را برای مردم به ارمغان آورده است. اینکه ظهور ستاره دنباله‌دار درست در لحظه تولد آغامحمدخان حقیقت دارد یا زاده تخیل نویسنده است، حالا چندان اهمیتی ندارد، چه آنکه اکنون می‌دانیم منظور از این جرم آسمانی شوم همان «دنباله‌دار ‌هالی» است که هر 76‌سال یک‌بار با چشم غیرمسلح و از روی زمین قابل مشاهده است. نخستین تاریخ ثبت‌شده از مشاهده دنباله‌دار ‌هالی به 240 سال پیش از میلاد مسیح- 2260‌سال پیش- برمی‌گردد. ‌هالی آخرین‌بار در‌ سال 1986 میلادی مشاهده شده و این بدان معناست که برای دیدار مجددش باید تا ‌سال 2062 میلادی صبر کرد. دنباله‌دار‌ هالی از دوران باستان و در تمدن‌های مختلف به‌عنوان ستاره‌ای بد یُمن و عامل فجایع طبیعی، شیوع بیماری‌ها و وقوع جنگ‌ها شناخته شده و جالب اینکه هنوز هم برخی به صدق آن باور دارند. این ستاره دنباله‌دار نخستین‌بار توسط ستاره‌شناس انگلیسی ادموند‌ هالی رصد شد و چون تا آن زمان فاقد اسم و رسم بود، نام رصدکننده‌اش روی آن گذاشته شد. ادموند‌ هالی که 278‌سال پیش در چنین روزی، برابر چهاردهم ژانویه 1742 در 85سالگی درگذشت، این دنباله‌دار را در‌ سال 1705 میلادی رصد کرد. دنباله‌دارها در واقع توده‌ای متراکم از گازهای منجمد همراه با گردوغبار هستند که از سه بخش هسته، گیسو و دُم تشکیل شده‌اند. با عبور بخش هسته یا همان گازهای منجمد و متراکم ترکیب‌شده با گردوغبار از مقابل خورشید، یخ موجود در هسته تبخیر شده و ‌هاله‌ای را تشکیل می‌دهد که از آن با عنوان بخش گیسوی یک دنباله‌دار یاد می‌شود. رد به جامانده از این توده متراکم و درحال تبخیر نیز همان دُمی است که باعث می‌شود صفت «دنباله‌دار» به این شیء نورانی اطلاق شود.   


تعداد بازدید :  608