در مفهوم کلی مال به بازاری گفته می‌شود که حداقل نزدیک به صد‌هزار مترمربع را دربرداشته باشد و در کنار مغازه‌های تجاری به ارایه بیشتر خدمات شهری و اداری بپردازد. مکانی که به تدریج توسعه پیدا کرد و امروزه شاهد گسترش روزافزون صنایع تفریحی و فرهنگی در این مجموعه‌ها هستیم. ریشه واژه انگلیسی مال به کلمه «یال- مال» برمی‌گردد و یک بازی در بریتانیا در قرن 17 و به معنای توپ – چوگان است. این واژه از زبان فرانسه وارد انگلیسی شده است و گفته می‌شود خاستگاهی ایرانی دارد.  تاریخچه فروشگاه‌های بزرگ یا اصطلاحات مال‌ها به ‌سال 1931 می‌رسد که در دالاس تگزاس تأسیس شده است و نخستین مال محسوب می‌شود. ایجاد مراکز خریدی با الگوی کشورهای غربی در‌ سال 1326 با ساخت پاساژ نادری در تهران پدیدار شد. پاساژهای شیروانی (1334)، پلاسکو (1340)، آلومینیوم (1330) و بهارستان و کویتی‌ها (دهه‌های 40 و 50) یکی پس از دیگری ساخته شد. اما واژه انگلیسی «مال» یک دهه پیش در ایران استفاده شد. این عنوان برای مراکز لوکسی که در نقاط مختلف تهران، همچنین در شهرهایی همچون اصفهان سربرآورده‌اند، به کار می‌رود. در سال‌های اخیر، مال‌ها که مجموعه‌ای از فروشگاه، رستوران، سینما و …  هستند، برخی برندهای بزرگ دنیا را به ایرانی‌ها معرفی کردند و از آنها استقبال شد. این مراکز خرید به سرعت جای خود را در زندگی ایرانیان باز کردند و به تدریج کارکردهای فرعی بر کارکرد اصلی مال‌ها فزونی گرفت و در برخی موارد، کارکرد اصلی آنها که تأمین کالاهای مورد نیاز مشتریان است، به حاشیه رانده شد. این روند، در عین حال تاثیرات اجتماعی و فرهنگی نیز در پی داشته است که اینجا به‌طور مختصر به آنها اشاره می‌شود.
پاتوقی برای جوانان: مال‌ها به‌عنوان فضایی عمومی در کنار ساختار مدرن آن و تنوع در ارایه خدمات به تدریج به پاتوقی برای جوانان تبدیل شده است و بسیاری از قرارها در آنها گذاشته می‌شود. در برخی موارد، این قرارها تبدیل به مسأله سیاسی شده است؛ چنانچه در خرداد 95 شاهد گردهمایی دهه هشتادی‌ها در مرکز خرید کوروش یکی از مال‌های بزرگ تهران بودیم.
مکانی برای گذران اوقات فراغت: محدودیت مکان‌های فراغتی در جامعه باعث‌شده مال‌ها به مکان‌هایی برای گذران اوقات فراغت تبدیل شوند، به گونه‌ای که در میان فعالیت‌های مختلف اوقات فراغت، «پاساژگردی» هم به‌عنوان یک فعالیت به چشم می‌خورد. خانواده‌های بسیاری نه برای خرید بلکه گذران اوقات فراغت، زمانی را در این مال‌ها سپری می‌کنند و البته در کنار آن به خریدهایی نه‌چندان ضروری هم می‌پردازند.
 مصرف‌گرایی: با گسترش مال‌ها فرهنگ خاصی وارد جامعه شد و ترویج یافت. اگر بخواهیم با نگاهی آسیب‌شناسانه به این پدیده نگاه کنیم، به جرأت می‌توان گفت نخستین تاثیری که وجود مال‌ها را به ذهن متبادر می‌کند، گسترش مصرف‌گرایی است. با نگاهی به سبد خرید مشتریان در این مال‌ها می‌توان تأثیر و  ردپای تبلیغات رسانه‌ها را در کالاهای خریداری‌شده دید؛ کالاهایی که حذف آنها از سبد خرید تاثیری در نیازهای خریدار نخواهد داشت. تبلیغات گسترده از یک سو و تغییرات سبک زندگی امروزی از سوی دیگر موجب شده شهروندان خرید «برخی کالاها» را نه براساس نیازشان بلکه به‌عنوان قطعه‌ای از پازل سبک زندگی‌شان انتخاب کنند. در هر صورت ایجاد این مال‌ها تبعات اجتماعی و فرهنگی را در جامعه به‌خصوص در فضای عمومی منطقه مورد نظر به دنبال دارد که لازم است مسئولان به این امر مهم توجه کنند.
در این خصوص می‌توان به ایران‌مال اشاره داشت. ایران‌مال بنا به اظهارات مسئولان یکی از پنج مال بزرگ دنیاست که در شمال‌غربی تهران و در منطقه 22 قرار گرفته است. بازاری که عنوان لوکس‌ترین بازار ایران و حتی خاورمیانه را یدک می‌کشد. مجموعه‌ای که دارای 200 رستوران متنوع و 40 سالن سینما با قابلیت‌هایی همچون زمین تنیس هم‌تراز سالن تنیس دوبی، هتل پنج ستاره و مسجدی است که مسجد مجلل سلطان قابوس در مسقط عمان را به یاد می‌آورد. صدها آثار مجلل دیگر در این مجموعه تجاری وجود دارد که مشتریان خاص خود را می‌طلبد. 25 ورودی به این مجموعه از طریق اتوبان‌های اطراف نیز بیانگر وسعت این مجموعه فرهنگی-تجاری است. اما آنچه در مکان‌یابی و ایجاد این مجموعه در نظر گرفته نشده، ظرفیت محدود منطقه22 برای پوشش این مال عظیم است، به دلیل وجود مجموعه‌های تفریحی دیگر در آن حوالی، ازجمله پارک چیتگر، دریاچه خلیج‌فارس، مرکز خرید بام‌لند و مجموعه تفریحی آبشار، زندگی در این منطقه برای ساکنان دشوار شده است. با وجود اینکه این مجموعه عظیم هنوز به‌طور کامل افتتاح نشده، اما مراکز تفریحی یادشده تردد در منطقه را در روزهای تعطیل و حتی ساعات پایانی شب در بزرگراه‌های پیرامونی با مشکل مواجه می‌کند. بدیهی است با راه‌اندازی کامل این مجموعه بر حجم ترافیک منطقه افزوده خواهد شد.
افزون بر اینها، ساکنان منطقه 22 به لحاظ پایگاه اقتصادی–اجتماعی در سطح متوسط ارزیابی می‌شوند و وجود این مجموعه لاکچری در منطقه ساختار فرهنگی آن را دچار بحران می‌کند.
اکنون نیز می‌توان این شکاف گسترده فرهنگی و اقتصادی را میان مراجعه‌کنندگان در دو ضلع غربی و شرقی دریاچه احساس کرد که در دو سطح متفاوت اوقات فراغت خود را سپری می‌کنند.
ضرورت مکان‌یابی مال‌ها: انتخاب مکان مناسب با توجه به زیرساخت‌ها، امکانات و تجهیزات منطقه انجام می‌پذیرد. از لحاظ قانونی، ارزیابی تاثیرات اجتماعی-فرهنگی در قالب پیوست فرهنگی ‌باید برای همه پروژه‌های کلان کشور و حتی بعضی از پروژه‌های خرد انجام پذیرد. در این ارزیابی اجرای پروژه‌ها از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بررسی می‌شود. حتی توجه به نیاز اقشار مختلف؛ کودکان، زنان، سالمندان، توان‌یاب‌ها و تاثیرات آن بر محیط‌زیست و مولفه‌های آن همچون آب، هوا، بستر گیاهی و حیوانی از دیگر مواردی است که درباره آنها مطالعه‌می‌شود.
 صرف‌نظر از اینکه آیا برای این پروژه عظیم این پیوست فرهنگی انجام شده است یا خیر، به نظر می‌رسد تأسیس این مجموعه در منطقه 22 تبعات ناخواسته‌ای برای ساکنان و مسئولان به دنبال داشته باشد و جا دارد قبل از بروز هر گونه مشکل یا مسأله‌ای در منطقه و حتی در سطح جامعه مسائل آینده آن پیش‌بینی و پیشگیری شود.