«با من بخوان» طرحی برای خواندن، برای با هم خواندن. «با من بخوان» میخواهد همه بتوانند بخوانند؛ طرحی که موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان از سال۱۳۹۰ بر پایه شعار «همه کودکان حق دارند کتابهای باکیفیت بخوانند» بنا نهاد تا واقعا همه بتوانند کتاب بخوانند، کتاب باکیفیت و درست. «با من بخوان» میخواهد کودکان با هم بخوانند، بزرگترها برای کودکان بخوانند، با آنها همخوانی کنند، بلندخوانی کنند و آنها را به داستانها ببرند.
«کتاب را باز کردم و شروع کردیم به تصویرخوانی کتاب. از کودکان پرسیدم: چه جانورانی در تصویر کتاب میبینید؟ بچهها یکییکی جانوران را نام بردند؛ قورباغه، اردک، ماهی، گربه! پرسیدم: اسم گربه داستان ما چه بود؟ همه با هم گفتند: سیبیلک!» این بخشی از گزارش بلندخوانی در خانه توانمندسازی منطقه قلعهمرغی تهران است. مربیان «با من بخوان» به مراکز و مناطق مختلف میروند و با بچهها میخوانند. از آنها میخواهند در خواندن شریک شوند. به آنها آواها را آموزش میدهند. آنها را به مشارکت دعوت میکنند و در نهایت آنها نهتنها داستان را میشنوند، بلکه در کنارش بازی کردهاند و آموزش دیدهاند. باید گفت یکی از کارهای مهمی که در سالهای اخیر در حوزه کتاب و ادبیات کودک و نوجوان انجام شده، برنامه ترویج کتابخوانی است. ترویج کتابخوانی تنها این نیست که کودکان را به کتابخواندن دعوت کنیم. آنها نیاز به کتاب دارند؛ نیاز به کسی که پرسشهایشان را پاسخ دهد، به آنها بیاموزد و با آنها همراهی کند. دایر کردن کتابخانه و آموزش کتابخوانی در فرهنگسازی کتابخوانی تاثیرگذار است و کودکان و نوجوانان را از سن کم با کتاب و کتابخواندن آشنا میکند، اما همراهی آنها موضوع مهم دیگری است که شاید برخی از مروجان کتابخوانی آن را فراموش کردهاند. در برنامه «با من بخوان» کتابهای مناسب به دست گروهی از کودکان میرسد که در شرایط معمول زندگی به اینگونه کتابها دسترسی ندارند، اما این تنها کاری نیست که «با من بخوان» انجام میدهد.
هورزاد عطاری، هماهنگکننده پروژهها در طرح «با من بخوان» از شروع کار و گسترش آن و حضور در جایزههای بینالمللی به «شهروند» گفت: «طرح با من بخوان ابتدا از سال 89 در کورهپزخانه محمودآباد شروع شد و بعد از آن با همکاری آموزش و پرورش استان خراسان جنوبی در پیشدبستانیها و دبستانهای مناطق مختلف استان گسترش یافت. بعد از گذشت حدود دوسال مناطق دیگر مثل استانهای سیستان و بلوچستان، لرستان و ... نیز تحت پوشش طرح با من بخوان قرار گرفتند تا امروز که به 21 استان رسیده و طرح در آنها اجرا میشود.»
برنامه «با من بخوان» میکوشد نوجوانان داوطلب را تشویق کند تا بخشی از مسئولیتهای کتابخانهها را برعهده بگیرند. مشارکت کودکان و نوجوانان در اداره امور کتابخانهای که متعلق به خودشان است، فرصت تصمیمگیری، همکاری و استقلال را برایشان فراهم و احساس مسئولیت آنان را تقویت میکند.
طرح «با من بخوان» طرحی کلی است و درون آن طرحهای بزرگ دیگری مانند تقویت سواد پایه، ساخت کتابخانه برای کودکان و ... وجود دارد که هر کدام از آنها تاثیرگذاری خود را داشتند. عطاری درباره این طرحها توضیح داد: «کارهایی که در مدارس انجام شده معمولا تقویت سواد پایه بوده است. این برنامه در مناطقی که کودکان دو زبانه هستند، به آنها در یادگیری سواد پایه، حروف الفبا، واژهها و خواندن و نوشتن کمک کرده است. علاوه بر آن با توجه به تاکیدی که طرح «با من بخوان» بر کتاب باکیفیت دارد، رویکرد دیگر طرح بلندخوانی کتابهای باکیفیت است که برای مناطق مختلف با توجه به برنامهای که داریم، کتاب میفرستیم. به اینصورت نیست که تنها کارگاهی برگزار شود یا برای منطقهای بستهای ارسال شود. معمولا دورهها بلندمدت و شامل ارسال کتاب، بستههای آموزشی و آموزش برای آموزگاران، کتابداران، داوطلبان و هر کسی که با کودکان کار میکند، است. بعد از برگزاری دورهها و انجام طرحها، پیگیری و بازدید نیز از روند کار انجام میشود. کتابخانههای متعددی هم داریم که انواع مختلفی دارند. طرح وارد هر مدرسهای که میشود، نخستین اتفاقی که میافتد کتابخانههای کلاسی را دایر میکنیم و کتابهای آن با توجه به سطح و ردهبندی سنی کلاس، تحصیلی و نیازهای مربوط به منطقه انتخاب میشود. دیگر کتابخانههای طرح، کتابخانههای آموزشگاهی و محلهای است که با توجه به شرایط و امکاناتی که در هر منطقه فراهم میشود، دایر میشوند. علاوه بر آن، یکی دیگر از برنامههای مهم طرح «با من بخوان» برنامه نوزاد و نوپاست که مخاطبان آن مادرها و پدرها هستند و برای نوزادان صفر تا دو سال برگزار میشود تا آثاری که خواندن کتاب بر ذهن و رشد بچه میگذارد از همان بدو تولد صورت بگیرد.»
عطاری درباره انتخاب کتابهای باکیفیت نیز گفت :«شعار اصلی طرح با من بخوان «کتاب باکیفیت برای همه کودکان» است. کتابهای باکیفیت در طرح با من بخوان را یک گروه کتابشناسی انتخاب میکنند. این گروه کتابهایی را که منتشر میشود، بررسی میکنند و براساس موضوع، رده سنی و شرایط منطقه ردهبندی میشوند و برای ارسال کتابها تصمیمگیری میشود.»
امسال هم مانند سه سال گذشته برنامه «با من بخوان» از سوی شورای کتاب کودک و در عرصه جهانی از سوی سه سازمان انجمن بینالمللی سوادآموزی (ILA) و شاخههای ملی IBBY در سوییس و بلژیک (فلاندرز) بهعنوان نامزد دریافت جایزه یادبود آسترید لیندگرن ۲۰۱۹ معرفی شد. سال 2016 نیز طرح «با من بخوان» برنده جایزه ترویج کتابخوانی ایبی – آساهی شده است. جایزه ترویج کتابخوانی ایبی – آساهی برجستهترین و معتبرترین جایزه ترویج کتابخوانی در جهان است اکنون برنامه «با من بخوان» در ۱۹ استان ایران برگزار میشود و در راستای تحقق شعار «همه کودکان حق دارند کتابهای باکیفیت بخوانند» از مرزهای ایران فراتر رفته است و با همکاری بنیاد کودک افغانستان در مزارشریف نیز اجرا شده است.