راضیه زرگری| «با جوانان و برای جوانان در مسیر ترویج صلح و بشردوستی و مسئولیت اجتماعی کمک به همنوع»؛ این عبارت شاید خلاصه‌ترین توضیح درباره سازمانی باشد که امروز تولد هفتاد و دو سالگی‌اش را جشن می‌گیرد. بیشترین تمرکز این سازمان بر فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی متناسب با اهداف، برنامه‌ها و چشم‌اندازهای جمعیت هلال‌احمر است. سازمان جوانان هلال‌احمر مجموعه‌ای داوطلب‌محور و اصول‌مدار است. بدنه اصلی این سازمان را نوجوانان و جوانان زیر 29سال تشکیل می‌دهند؛ اعضایی که به‌واسطه روحیه نوعدوستی و فعالیت در مسیر بشردوستی پا به این عرصه گذاشته‌اند و با ترویج روحیه بشردوستی، ایثار، سازگاری اجتماعی و مسئولیت‌پذیری در میان جوانان، ظرفیت آنها را برای افزایش برخورداری تک‌تک افراد جامعه از کرامت، سلامت، محیط زیست سالم، صلح و احترام به یکدیگر به کار می‌گیرند.
پیدایش و تحولات سازمان جوانان
نخستین اساسنامه سازمان جوانان جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران در چهاردهم آبان‌ماه سال 1326 شمسی به تصویب رسید تا تشکیلاتی ایجاد کند برای فعالیت جوانان در «جمعیت». در آن سال‌ها این مجموعه با توجه به اهداف خدمت به همنوع، بالا بردن سطح بهداشت فردی و اجتماعی و ایجاد و توسعه دوستی و تفاهم بین‌المللی سازماندهی شد و محور فعالیت‌هایش بخش دانش‌آموزی بود .آشنایی با کمک‌های اولیه و اصول امدادگری از قدیمی‌ترین آموزش‌های این سازمان بوده است. اساسنامه اولیه سازمان در سال 1347 بازنگری شد و یک‌سال بعد، خانه‌های جوانان شیر و خورشید با تصویب آیین‌نامه‌ای تشکیل شد که هدف، گسترش فعالیت‌های جوانان به سطح جامعه و شکوفایی استعدادهای آنها در زمینه‌های فرهنگی و هنری بود .همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر نام جمعیت شیر و خورشید سرخ به جمعیت هلال‌احمر، فعالیت‌های سازمان جوانان هلال‌احمر در ایران با رویکردی جدید آغاز شد. سال 1360، اصلاحات لازم در اساسنامه اعمال شد و فعالیت‌های سازمان در قالب فعالیت‌های دانش‌آموزی ادامه یافت. سال 1361، خانه‌های جوانان سابق به مراکز پرورش اسلامی تغییر نام پیدا کرد و در کنار آموزش‌های امداد، فعالیت‌های مربوط به حرفه‌آموزی و فعالیت‌های هنری ـ ورزشی و اعتقادی را در دستور کار قرار داد .تحولات ریز و درشت این مجموعه ادامه داشت تا اواخر سال 1378، با ادغام دو حوزه فعالیت سازمان جوانان، یعنی معاونت فرهنگی و فعالیت‌های دانش‌آموزی، سازمانی مستقل با عنوان «سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر» با ساختار جدید تشکیل شد و فعالیت‌هایش را در سه محور جذب و سازماندهی، آموزشی ـ پژوهشی و فرهنگی ـ اجتماعی پیگیری کرد.
هفتاد و دومین سالروز تأسیس سازمان جوانان هلال‌احمر این روزها درحالی گرامی داشته می‌شود که ساختار تشکیلاتی فعلی این سازمان متشکل از سه معاونت دانشجويي و جوانان، پيش‌دبستاني و دانش‌آموزي فعالیت دارند. اعضاي سازمان برحسب سن و تحصيلات در تشکيلات «کانوني» سازماندهي مي‌شوند. تا بهار سال 1398 حدود 18هزار کانون در سطح کشور زيرمجموعه سازمان تشکيل شده است و فعاليت مي‌کنند که این روند با توجه به ماهیت فعالیت‌های داوطلبانه همچنان ادامه دارد. سازمان جوانان هلال‌احمر امروز یکی از بزرگترین و گسترده‌ترین تشکل‌های جامعه ـ در سطح ملی و بین‌المللی ـ در ارتباط با جوانان است.
از طرح ایمنی «سالم برانیم»
تا اکیپ‌های گشت سحاب
سازمان جوانان هلال‌احمر مجموعه‌ای است که فعالیت‌ها و برنامه‌های بسیار متنوعی را در طول سال به فراخور نیاز و مناسبت‌ها اجرا می‌کند؛ فعالیت‌هایی که شاید از منظر دیگران، که هلال‌احمر را صرفا در امدادونجات مواقع بحران و حوادث می‌شناسند، کمتر شناخته شده باشد. از برنامه‌های ترویجی این مجموعه که 18سال است در تعطیلات ابتدای سال اجرا می‌شود، می‌توان به طرح ایمنی و سلامت برای کمک به سفری سالم و ایمن برای مسافران نوروزی و پیشگیری از وقوع حوادث جاده‌ای اشاره کرد که با شعار «بی‌گدار به جاده نزنیم، ظریف برانیم» در جاده‌های سراسر کشور با حضور جوانان عضو هلال‌احمر به مردم ارایه شده است. همسو با همین برنامه ترویجی، چند سالی است شاهد اجرای کمپین ملی بهرفت، با هدف حساس‌کردن مردم نسبت به خطرات پیش رو و تغییر رفتار در رانندگی با توزیع پیام‌های ایمنی و کارت‌های هشدار رانندگی با نمادهای کودکانه میان خودروهای جاده به همت سازمان جوانان، بوده‌ایم. اكيپ‌هاي گشت سيار سحاب (سامانه حرکت‌های امدادی و بشردوستانه) هم یکی دیگر از برنامه‌های جالب و ترویجی است كه در قالب تيم‌هاي دونفره پياده يا دوچرخه‌سوار با رويكرد پيشگيري و ايمن‌سازي در حوادث انسانی و زیست‌‌محیطی در ايام مسافرت هموطنان مثل تعطیلات آخر هفته و مناسبتی در مسیرهای پرتردد اجرا می‌شود و به مردم درباره مخاطرات پیش رو هشدار می‌دهند یا آنها را به حفظ محیط زیست دعوت می‌کنند.
تیم‌های سحر و تسکین رنج آسیب‌دیدگان از محرومیت و بلایا
تیم‌های سحر سازمان جوانان یکی از قوی‌ترین بازوهای حمایت روانی و فعالیت‌های اجتماعی بعد از بلایا و حوادث محسوب می‌شود؛ جوانانی که در کنار امدادگران و نجاتگران هلال‌احمری از نخستین دقایق بعد از حادثه در محل حاضر می‌شوند اما با وظیفه‌ای متفاوت. ارایه مشاوره‌های فردی و گروهی، حمایت‌های روانی ویژه کودکان و سالمندان و برگزاری کارگاه‌های حمایت روانی برای مادران و بازی‌درمانی برای کودکان تنها بخشی از فعالیت‌های جوانان تیم‌های سحر است. یک نمونه آماری از حمایت تیم‌های سحر از مردم آسیب‌دیده به زلزله دو سال پیش کرمانشاه برمی‌گردد که بیش از یک‌‌هزار و 100 نفر در قالب 117 تیم از 31 استان کشور ماه‌ها در شهرهای زلزله‌زده استان کرمانشاه حاضر بودند تا مرهمی بر درد بازماندگان باشند. یا در سیلی که بهار امسال مردم بسیاری از استان‌های کشور را غافلگیر کرد، صحنه‌های بسیار زیبایی از حضور پشتیبانی‌کننده تیم‌های جوانان سحر رقم خورد که تا مدت‌ها تصاویرش در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد.
«نذر آب» طرحی است که از سال گذشته براساس مسئولیت اجتماعی جمعیت هلال‌احمر در کمک به مردم محروم مناطق متاثر از خشکسالی، در ماه‌های گرم سال اجرا می‌شود، به‌طوری که پس از نیازسنجی و اولویت‌بندی مناطق بحرانی مورد نظر، با هماهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با توجه به نوع تخصص مورد نیاز و بیماری‌های شایع در مناطق مورد نظر استان‌ها به‌ویژه سیستان و بلوچستان، طرح ملی کاروان سلامت در قالب برنامه‌های درمانی، حمایتی و فرهنگی در مناطق بحرانی و پرفشار متاثر از خشکسالی اجرا می‌شود. اعضای تیم‌های سحر سازمان جوانان نیز برای نشاندن لبخند بر لب کودکان محروم این مناطق و ارایه آموزش در زمینه مهارت‌های زندگی و حمایت‌های روانی کاروان‌های سلامت را همراهی کردند.
توسعه اهداف بشردوستانه و چشم‌اندازها
در سایه تحولات کاربردی
مواردی که به آن اشاره شد در تناسب با کل فعالیت سازمان جوانان هلال‌احمر، قطره‌ای از دریاست. در تمامی برنامه‌ها و طرح‌های ملی سازمان جوانان همه تشکل‌های کانونی از کانون‌های دانش‌آموزی و دانشجویی گرفته تا کانون‌های روستایی و طلاب، براساس نیازمندی، مهارت و تخصص نیروهای عضو فعال هستند و برنامه‌های ترویجی بشردوستی خود را پیگیری می‌کنند. برگزاری جشنواره‌ها و المپیادهای علمی و ورزشی با شعار و رویکرد صلح و بشردوستی جزو برنامه‌های همیشگی این سازمان محسوب می‌شود که می‌توان از طرح دادرس (دانش آموز آماده در روزهای سخت) و طرح ماه‌نشان (آشنایی بیشتر دانش‌آموزان عضو هلال‌احمر با اصول، اهداف و فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر) نام برد. سازمان جوانان به تازگی تغییر مدیریت را تجربه کرده است و به گفته سرپرست فعلی سازمان قرار است تحولی اساسی در فعالیت‌های تشکل‌هایش ایجاد شود. گنج کریمی سمن‌های خیریه‌ای را شرکای کاری سازمان جوانان هلال‌احمر معرفی و بر ارتقای حمایت‌های روانشناختی در برنامه‌های این مجموعه و نگاهی تخصصی‌تر به اهداف و اصول هفتگانه هلال‌احمر تأکید می‌کند. سرپرست جدید سازمان جوانان هلال‌احمر چشم‌انداز و ماموریت سازمان جوانان هلال‌احمر را ایجاد روحیه دفاع از صلح در ذهن انسان‌ها، گسترش دوستی، احترام، حفظ و توسعه سلامت، ارایه کمک داوطلبانه به افراد آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده، تأمین و تسهیل فرآیند رشد انسان‌ها و ساختن جهانی پر از صلح و آرامش توصیف و بر فرهنگ‌سازی و آماده‌سازی نسل امروز برای داشتن جامعه‌ای آماده در مقابل انواع مخاطرات نیز تأکید دارد.
72سال رشد و بالندگی با جوانان عزیز داوطلب
علی گنج‌کریمی سرپرست سازمان جوانان
با گذشت بیش از 150سال از تشکیل نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در جهان به دلیل وجود اصول و ارزش‌های انسانی آن، همچنان اقبال انسان‌ها خصوصا جوانان به این نهضت روزافزون است. ایجاد روحیه دفاع از صلح در اذهان انسان‌ها، گسترش دوستی و احترام، حفظ و توسعه سلامت، تفاهم متقابل، تعامل هم‌افزا، کمک داوطلبانه به افراد آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده، تامین و تسهیل فرآیند رشد انسان‌ها و ساختن جهانی پر از صلح و آرامش، مبنای اصلی‌ترین و پرتلاش‌ترین اقدام‌های جمعیت و سازمان‌های تابعه هستند.در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، بیانیه گام دوم انقلاب، استراتژی 2020 و استراتژی تعامل با جوانان نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر، سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر، سازمانی است داوطلب‌محور، اصول‌مدار و دارای تعامل سازنده با جامعه جوان که با ترویج دیپلماسی بشردوستانه و ارتقای فرهنگ صلح و عاری از خشونت و همچنین تقویت روحیه ایثار، تعاون، سازگاری اجتماعی و مسئولیت‌پذیری در بین جوانان، ظرفیت آنها را برای افزایش برخورداری انسان‌ها از کرامت، سلامت، محیط‌زیست سالم، صلح پایدار و جامعه تاب‌آور و ایمن به‌کارمی‌گیرد.سازمان جوانان با امعان نظر به چشم‌انداز و برنامه‌های راهبردی 10 ساله جمعیت هلال‌احمر، حوزه‌های اولویتی و اهداف راهبردی خود را با توجه به منابع و ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه مشخص کرده که برای شبکه عظیم نوجوانان و جوانان با بیش از یک‌میلیون عضو داوطلب، برنامه‌های گسترده و متنوعی را در سطوح کانون‌های پیش‌دبستانی (غنچه‌های هلال) دانش‌آموزی، جوانان و دانشجویی، طلاب، روستایی و عشایری تدوین کرده است و به عنوان معین دولت و فارغ از تمامی جریانات و جناح‌بندی‌های سیاسی و با حفظ استقلال و لحاظ‌شدن کرامت انسانی برنامه‌ها و فعالیت‌های ارزشمندی را در عرصه خدمات بشردوستانه و امدادی در شرایط عادی و بحرانی اجرا می‌کند.
محور کلیدی برنامه‌ها، جامعه عظیم جوانان و نوجوانان عضو داوطلب به عنوان رهبران، داوطلبان و بهره‌مندان است که سازمان برای تحقق چشم‌انداز برنامه و ماموریت خود به خوبی توانسته است براساس اقدامات تواناساز و عناصر بنیادین ذیل به این مهم جامه عمل بپوشاند.
- توجه به توانمندسازی اعضا، ترویج مشارکت اجتماعی و خدمات داوطلبانه و تقویت نقش جوانان، ارتقای ایمنی و تاب‌آوری
- رویکرد سازمان؛ کارآمدی، آینده‌نگری با تکیه بر دانش و مهارت و تعامل سازنده با دیگر ذینفعان و شرکای اجتماعی
- آشناسازی جوانان عضو با اصول و اهداف و ارزش‌های جمعیت هلال‌احمر در قالب برنامه‌های متنوع آموزشی، فرهنگی، اردویی و...
- ظرفیت‌سازی برای مشارکت و نقش‌آفرینی جوانان در انجام فعالیت‌های بشردوستانه و عام‌المنفعه برای ارتقای سرمایه اجتماعی
- آموزش کیفی مستمر و به‌روز برای مخاطبان عضو و آموزش روش‌های گفت‌وگو و مهارت‌های برقراری ارتباط موثر و فرا موثر به اعضا در تمامی کانون‌های سازمان
- زمینه‌سازی برای شناخت و افزایش آگاهی جوانان از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی
- تمرکز بر توسعه مسئولیت اجتماعی و افزایش معنی‌دار مداخله جوانان داوطلب در اجرای برنامه‌هایی که عموما ایجابی بوده و به توانمندسازی اعضا برای وری در برابر آسیب‌های اجتماعی کمک شایانی می‌کند.
- تمامی موارد فوق‌الذکر طی تحقیق و پژوهش‌های استاندارد و علمی انجام شده بر روی نمونه هزار نفری از اعضای داوطلب که بیش از دو‌سال عضو سازمان بوده‌اند، مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است و روایی آن تایید شده است.
در نهایت آنچه در تسهیلگری و اجرای موثر این برنامه‌ها به سازمان جوانان در طی سال‌ها فعالیت، کمک شایانی کرده است، بی‌تردید اعتقاد، عزم راسخ و باور و تلاش مستمر تمامی کسانی است که در کسوت مدیران عالی و میانی، کارشناسان صف و ستاد و اعضای داوطلب در مجموعه بزرگ خانواده جمعیت هلال‌احمر فعال هستند. همچنین اعتماد و روحیه مشارکت‌پذیری و عِرق ملی تمامی شرکای بیرونی از وزارتخانه-ها و سازمان‌ها، سمن‌ها و جوامع محلی بیرون از جمعیت که با کمک‌های مادی و معنوی خود در انجام رسالت مقدس این نهاد مردمی، هم‌پا و همگام در رکاب سازمان جوانان 72سال ارزشمند، پرفروغ و تاثیرگذار را رقم زده‌اند.
در پایان لازم می‌‌دانم توجه همگان در هفتادمین سالگرد تاسیس سازمان جوانان را به بیانیه مهم گام دوم انقلاب جلب کنم که رهبر معظم انقلاب جوانان را محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی قلمداد کرده و فرمودند: «من انتظار دارم مسأله جوانان و پرداختن به جوانان و برنامه‌ریزی برای هدایت درست و باز کردن راه تعالی و تکامل در مقابل جوانان، به یک مسأله ملی و حقیقی تبدیل شود و همه باید احساس مسئولیت کنند.» لذا از تمامی مسئولان، آحاد مردم، جامعه جوانان عزیز کشور، نهادها و دستگاه‌های ذیربط تقاضا دارم با حمایت و همراهی همیشگی و ارزشمندشان این سازمان را در تحقق اهداف بشردوستانه، عام‌المنفعه و امدادی یاری کنند.