عطیه کریمی| سازمانهای مردم نهاد به مثابه تشکلهای یاریرسان، به واسطه برخورداری از ظرفیتهای گسترده نیروی انسانی میتوانند در مواقع بحران، دوشادوش دولت و نهادهایی چون هلالاحمر در مسیر خدمترسانی به جامعه گام بردارند. تشکلهای مردمی و خیریهها در هنگام وقوع بحرانها و حوادثی چون زلزله، سیل و دیگر مشکلات اجتماعی مانند فقر و محرومیت، میتوانند نقشی سازنده و کمکرسان داشته باشند. از این رو تقویت سمنها و هدایت هرچه بیشتر مردم به سمت مشارکتهای اجتماعی، اهمیت ویژهای دارد. نهادهای مردمی در مواقع بحران با استفاده از ظرفیت نیروی انسانی خود و خیرین، میتوانند به یاری متولیان اصلی در خدمترسانی بشتابند تا روند کمکرسانی به مردم آسیب دیده با سرعت بیشتری انجام شود. در این میان جمعیت هلال احمر بهعنوان قدیمیترین تشکل مردمی، تکلیف مهمی را برای خود در نظر گرفته است و آن همکاری و جذب خیرین و موسسات خیریه برای انجام پروژههای مشترک پیش از بحران و ارایه خدمات امدادی در مواقع بحران است به گونهای که در زلزله کرمانشاه و سیل اخیر، تشکلهای مردم نهاد در کنار سازمانهای دولتی و جمعیت هلال احمر، توانستند نقشی سازنده در امداد و نجات و رساندن مایحتاج معیشتی اولیه و سرپناه برای آسیب دیدگان داشته باشند. در همین راستا نخستین همایش ملی خیریهها و تشکلهای مردم نهاد همکار با جمعیت هلالاحمر با حضور رئیس جمعیت هلال احمر، نماینده ولی فقیه در جمعیت هلال احمر و نمایندگان ۳۸۰ موسسه خیریه و تشکلهای مردم نهاد به منظور بررسی بررسی شیوههای توسعه همکارهای مشترک و همچنین معرفی و تکریم تشکلهایی که بیشترین میزان همکاری با جمعیت هلالاحمر را در زمینه ارایه خدمات اجتماعی و اجرای پروژههای مشترک عامالمنفعه داشتهاند، صبح دیروز در کانون پرورشی فکری کودکان برگزار شد.
رئیس جمعیت هلالاحمر در همایش ملی خیریهها و تشکلهای مردمنهاد همکار با جمعیت هلالاحمر: سرمایه اجتماعی لازمه خدمت شایسته به مردم
ضربهزدن به سرمایه اجتماعی در هر نهادی ضدمنافع ملی و حاکمیت است
ارتباط و هماهنگی سمنها و تشکلهای مردمی با جمعیت هلالاحمر که به نوعی همکار و همسو هستند، نباید محدود به زمان حادثه شود. علیاصغر پیوندی، رئیس جمعیت هلالاحمر در همایش ملی خیریهها و تشکلهای مردمنهاد همکار با جمعیت هلالاحمر با بیان این نکته یادآور شد: «در شرایط فعلی حوادث بزرگی مثل سیل و زلزله را تجربه کردهایم و میدانیم اقلیم جذاب ما میتواند آبستن حوادث تلخی باشد، پس این هماهنگی نباید محدود به زمان بحران و حوادث باشد، بلکه در زمانهای دیگر هم باید ارتباط حفظ شود تا در زمان اضطرار همافزایی، مشارکت و خدمترسانی بهتر به مردم را به تصویر بکشیم.»
نمره قبولی جمعیت هلالاحمر در سیل
پیوندی با اشاره به سیل امسال گفت: «در سیل ویرانگر که تبدیل به سیل مهربانی شد، شاهد همدلی همه تشکلها و کارهای داوطلبانه مردم به بهترین شکل بودهایم؛ سیل ماههای ابتدایی سال به واقع خسارتهای بسیاری برجای گذاشت که جبرانش سخت است. جمعیت هلالاحمر با همه بضاعت و توانمندی خود از نیروی انسانی گرفته تا تجهیزات لجستیکی توانست در خدمت مردم آسیبدیده باشد. به اذعان کارشناسان امر، مردم سیلزده و همه کسانی که از دور و نزدیک شاهد تلاشهای امدادگران و نجاتگران همه اعضای جمعیت هلالاحمر بودند، ما نمره قابل قبولی در این محک بزرگ گرفتهایم؛ با این حال، این بدین معنا نیست که کار به نحو احسن و اکمل انجام شد، راههای نرفته بسیار زیاد است که امیدواریم در همکاری با تشکلهای مردمنهاد بتوانیم در ادامه عملکرد بهتری داشته باشیم.» پیوندی با تاکید بر اینکه 320 سمن و تشکل مردمنهاد در کنار جمعیت هلالاحمر گردهم آمدهاند تا همبستگی و وحدت رویه و هدف خود در کار خیر و بشردوستی را نشان دهند، عنوان کرد: «ما به نوبه خود از این مشارکت گسترده و همکاری با جمعیت هلالاحمر تشکر میکنیم، ولی تشکر واقعی از سوی خداوند است که مزد جانفشانی و کار بشردوستی شما را به نحو احسن عطا میکند.» رئیس جمعیت هلالاحمر با اشاره به اینکه کار رسیدگی و کمکرسانی به سیلزدگان، به اتمام نرسیده، تاکید کرد: «جنس نیازها با گذشت زمان متفاوت میشود. نیازهای ابتدایی بعد از حادثه و نیازهای ماههای بعد بسیار متفاوت است. ما اینجا باید از خیرین و ملت عزیزمان و همه چهرههای مردمی که در کنار ما بودند، تشکر کنیم و از همینجا دست نیاز به سمت کسانی که جز برای دل خودشان کار خیری انجام نمیدهند، دراز کنیم؛ تا بتوانیم در یک همافزایی بیشتر و بهتر در جهت رفع نیازهای مردم چه در حوادث و بحرانها و چه در موقعیتهای دیگر گام برداریم. همانطور که میدانید بحرانهای دیگر مثل خشکسالی سیستانوبلوچستان، خراسانجنوبی و بخشهایی از استان کرمان در این ماهها به توجه و همت جمعی برای رسیدگی نیاز دارد.»
تجربه زلزله کرمانشاه برای رسیدن به انسجام و همدلی با تشکلهای مردمی و اجتماعی
پیوندی با اشاره به اینکه جمعیت هلالاحمر در زلزله کرمانشاه نیز خدمات بسیاری را از گروههای جهادی و سمنها و تشکلهای مردمنهاد شاهد بود، عنوان کرد: «با همه این تلاشها، آن رضایتمندی به واسطه انسجام و هماهمگی امور را در آن زمان شاهد نبودیم؛ شاید به این علت بود که شبکههای اجتماعی در نخستین حادثه تلخ بزرگ کشور خودشان را نشان دادند و آنگونه که باید برنامهریزی درستی برای استفاده از این امکانات نداشتیم. به هر صورت نیازهای مردم برطرف شد، با اینکه همدلی و رفاقت بروز بیرونی چندانی نبود. با این حال، در سیل امسال که تقریبا همه استانهای کشور را درگیر بحران کرد، درواقع شاهد همدلی و همافزایی به احسن کلمه در میان گروهها و افراد خیر و نوعدوست بودیم که بروز بیرونی نهتنها در داخل بلکه در خارج از کشور هم نمایان شد.»
به دنبال رفاقت هستیم، نه رقابت
رئیس جمعیت هلالاحمر با بیان اینکه ما میخواهیم در فعالیتهای بشردوستانه و کمک به مردم، به هنرمندان و چهرههای شناختهشده یا به اصطلاح سلبریتیها بهعنوان کانونهای اجتماعی توجه بیشتری داشته باشیم، عنوان کرد: «این توجه نباید ما را از توجه به گروههای مردمنهاد، خیرین و گروههای جهادی غافل کند. همواره باید نیمنگاهی به همه افراد علاقهمند به کمک به مردم داشته باشیم. دیده یا ندیده، شنیده یا نشنیده همه را باید مدنظر قرار دهیم. بحث دیگری که مطرح میشود، نوعی رقابت است که در صحنه کمک به نیازمندان و رسیدگی به آسیبدیدگان شگل گرفته؛ باید تاکید کنم که جمعیت هلالاحمر هیچگاه فضای رقابتی را نمیپسندد. همه گروههایی که دغدغه مردم دارند، در کنار هم هستند؛ در فضای رقابتی و موازیکاری اتفاقهای ناهنجاری روی میدهد که نه مردم دوست دارند و نه کسی که میخواهد خدمت کند. ما به دنبال شکلگیری نوعی رفاقت گسترده هستیم و در این میان میخواهیم به نوعی تصدیگری را رها کرده و کارها را به تشکلهای جهادی سمنها بسپاریم. این رفاقتها، رقابتها را کمرنگتر و در عین حال تاثیر و بروز خدمترسانی را دوچندان میکند.» به گفته پیوندی ارتباط و هماهنگی سمنها و تشکلهای مردمی با جمعیت هلالاحمر نباید محدود به زمان حادثه شود. «در شرایط فعلی ما حوادث بزرگی مثل سیل و زلزله را تجربه کردهایم و میدانیم اقلیم جذاب داریم که میتواند آبستن حوادث تلخی باشد. این هماهنگی نباید محدود به زمان بحران و حوادث باشد، بلکه در زمانهای دیگر هم باید ارتباط حفظ شود تا در زمان اضطرار همافزایی و مشارکت و خدمترسانی بهتر به مردم را به تصویر بکشیم.»
نذر آب، نمونه بازر همدلی و رفاقت برای کمک به همنوع
پیوندی به طرح نذر آب که این هفتهها در دومین سال برگزاریاش هستیم، اشاره کرد و گفت: «در نذر آب شاهد نمونه بارزی از همدلی و رفاقت هستیم و حالا که این رفاقت شکل خوب و قشنگی به خود گرفته است، میخواهیم گسترشش دهیم و برای هر مشکلی که برای مردم اتفاق میافتد. نکته دیگری که برای عدهای جای سوال دارد این است که چرا در حادثه فقط دولتها کار نمیکنند، با اینکه بودجه در اختیار دولتهاست و پای مردم وسط کشیده میشود؛ دو پاسخ برای این سوال وجود دارد؛ نخست اینکه برخی حوادث به شکلی است که حتی چند دولت در کنار هم نمیتوانند در زمان محدود پاسخگوی نیازهای آسیبدیدگان باشند؛ زلزلهها لحظهای اتفاق میافتد و بسیار ناگهانی. بنابراین شاید در زمان مشخص یک دولت با اعتبارات و وظیفه ذاتی خود در رفع بحران و کمبودها، نتواند پاسخگو باشد و دست نیاز به سمت مردمی دراز میکند که علاقه ذاتی به کمککردن دارند. در ایران اسلامی ما نیز براساس اندیشه و فرهنگ دینی و ملی، مردمانی داریم علاقهمند به کارهای خیر و نوعدوستانه هستند. دست درازکردن به سوی مردم نهتنها ننگ نیست، بلکه افتخار است. کمک گرفتن از مردم علاقهمند برای نشاندادن علاقه و ابراز نوعدوستیشان و دادن پول و وقتشان در راه کمک به همنوعشان برای ما افتخار است.»
کمکگرفتن از مردم
برای تمرین در کنارهم بودن در روزهای سخت
به گفته رئیس جمعیت هلالاحمر دلیل دوم در این موضوع به تمرین روزهای سخت برمیگردد. تمرین و ممارستی که مردم باید در سختی داشته باشند. اگر مردم نتوانند در روزهای سخت کنار هم باشند و نسبت به یکدیگر احساس مسئولیت کنند، در حوادث نمیتوانیم انسجام خود را حفظ کنیم. چیزی که سرلوحه کار داوطلبانه است، کمککردن به دیگران فارغ از سلیقه، نژاد و قوم بوده و معیار ما در کار بشردوستانه همین ارزشهای بیطرفی و بیغرضی بوده و هست. فراخوان برای کمکهای مردمی در بحرانها هم در همین راستا تمرینی برای ملت است که اگر خدایی ناکرده روزهای سخت و بحرانی در پیش داشتیم، هموطنان خود را فارغ از رنگ و نژاد از خود بدانند و به آنها یاری برسانند. پیوندی بهعنوان نکته نهایی به تشکلهای مردمنهاد و هنرمندان و ورزشکاران بهعنوان کانونهای اجتماعی اشاره کرد و گفت: «همه افرادی که در جامعه نفوذی دارند، تلاش میکنند در راستای مسئولیت اجتماعی برای کمککردن به دیگران کاری انجام دهند. این کمک نوعی ابراز توانمندی فرد به نفر بعدی است که میتواند پول یا تجهیزات باشد یا دانشی که میتواند منتقل شود. تشکلها و انجمنهای مردمنهاد مثل جمعیت هلالاحمر هم باید براساس مسئولیت اجتماعی بتوانند سرمایه اجتماعی خود را افزایش دهند.»
داشتن اعتماد و امید به آینده اصلی اساسی است
پیوندی تاکید کرد: «اگر جمعیت هلالاحمر دارای اعتبار و نیروی انسانی قدرتمند باشد، اما سرمایه اجتماعی خوبی نداشته باشد، در خدمترسانی موفق نخواهد بود. لازم است همه کمک کنیم تا این سرمایه اجتماعی را که اساسش زنده نگهداشتن امید و نشاط در مردم است، افزایش دهیم. ضربهزدن به سرمایه اجتماعی در هر نهادی ضدمنافع ملی و حاکمیت است؛ هر کسی با رفتار، نوشتار و گفتار خود بر ضدسرمایه اجتماعی حرکت کند، حرکتی ضدملی را شکل داده و این بسیار برای کشور آسیبزاست. بنابراین همه در کنار هم با همه اختلاف سلیقهها باید تلاش کنیم اعتماد به یکدیگر را افزایش دهیم.» رئیس جمعیت هلالاحمر یادآور شد: «ما در جمعیت تلاش میکنیم مردم بیشتر ما را پذیرا باشند و خدمترسانی به مردم را بهتر و باکیفیتتر ادامه دهیم. همه جوانان، امدادگران، پرسنل و داوطلبان جمعیت هلالاحمر در گوشهگوشه کشور تلاش میکنند این اعتماد را زیاد کنند تا سرمایه اجتماعی خود را بهعنوان پشتوانه قوی حفظ و تقویت کنیم.» پیوندی تاکید کرد: «داشتن اعتماد و امید به آینده اصلی اساسی است که هم رهبر معظم انقلاب به آن تاکید دارند و هم دولت همواره بر آن تاکید میکند. نباید اجازه دهیم هیچ کاری در جهت از بین بردن این اعتماد بین مردم و حاکمیت، مردم و سمنها و مردم و جمعیت هلالاحمر انجام شود. این واقعیت را همه قبول داریم؛ همانطور که به مردم قول دادهایم، باید بهعنوان مرجع صادق گزارش عملکرد جمعیت هلالاحمر را ارایه دهیم؛ تا امروز 220میلیارد تومان کمک نقدی به سیلزدگان از سوی مردم داشتیم و 160میلیارد تومان کمکهای غیرنقدی مردم نوعدوست بوده است. این شفافسازی اعتماد اجتماعی را بیشتر میکند و همین میتواند سرمایه اجتماعی را ارتقا دهد و فضایی ایجاد کند تا بتوانیم خودمان را نقد کنیم و در اتفاقهای آتی آمادهتر حرکت کنیم.»
پیوندی به اقدامات جمعیت هلالاحمر در کمک به سیلزدگان اشاره کرد و گفت: «ما در مرحله نخست کالاهایی را برای خانوادهها براساس نیازسنجی تهیه و توزیع کردیم و در مرحله بعد میخواهیم مبلغی را برای بازسازی مناطق سیلزده اختصاص دهیم. بعد از تکمیلشدن تمام پروژه کمکرسانی به سیل، یک گزارش عملکرد شفاف با عدد و ارقام و محل هزینهکرد و اقدام صورتگرفته به مردم ارایه خواهیم داد. افتخار داریم در این بحران 3ونیممیلیون نفر به جمعیت هلالاحمر کمک کردهاند؛ این عدد بسیار ارزشمند است؛ دست تکتک شما را میبوسیم.»
رئیس جمعیت هلالاحمر در پایان به پیشنهادهای مطرحشده از سوی خیرین و روسای انجمنهای مردمنهاد در همایش اشاره کرد و گفت: «ایجاد شبکه منسجم گروههای جهادی و تشکلهای مردمنهاد، پیشنهاد بسیار خوبی است و ما با تمام توان خود در خدمت شما هستیم تا بتوانیم با برنامهریزی درست در حوادث احتمالی آینده، منسجمتر و در زمان کمتر و با اثربخشی بیشتر عمل کنیم و در یک فضای برخاسته از ارزشهای انسانی و اسلامی پاسخگوی نیاز نیازمندان باشیم. همانطور که ایران و ایرانی در طول تاریخ مشهور به نیکوکاری و نیکوسرشتی بوده است و همیشه این خصلت را نشان دادهایم و امیدواریم خدمتها شایسته مردم بزرگوار باشد و ما خدمتگذار کوچکی برای مردم شریفمان باشیم.»