هنگام اکران فیلم «300» در سال 2006 میلادی، با وجود استقبال مخاطبان جهانی، مضمون فیلم مورد انتقاد شدید ایرانی‌ها قرار گرفت زیرا با درآمیختن راست و دروغ، چهره‌ای نه چندان موجه از ایرانیان باستان به نمایش گذاشته بود. همان زمان بسیاری گمان بردند شاید اعتراض ایرانی‌ها به نمایش استیصال ارتش میلیونی خشایارشا در برابر نیروی چند صد نفری لئونیداس پادشاه اسپارت‌هاست و این‌که چطور نیرویی اندک از یونانی‌ها، پیشروی سپاهی عظیم از ایرانی‌ها را برای مدتی مدید مختل کردند. اما به واقع چنین نبود زیرا «300» نهایتا روایتی سینمایی بود از نبرد مشهور «ترموپیل» که مستندات تاریخی از وقوع آن در حدود 2500سال پیش - 480 پیش از میلاد - حکایت دارد و البته که باز همه می‌دانند پیروز نهایی آن نبرد با وجود مقاومت لئونیداس و اسپارت‌ها، ارتش خشایارشا بود.
چنگ‌زدن غرب به میراث یونانی
مشکل این‌جا بود که «300» یونانی‌ها را در جبهه خیر و ارتش خشایارشا را در سمت شر ماجرا قرار داده بود و همین یک‌سونگری دلخوری و اعتراض ایرانی‌ها در سراسر جهان را برانگیخت. البته این‌که جهان غرب به‌عنوان میراث‌دار تمدن یونان، به ترموپیل و حتی ماراتن به‌عنوان یک دستاورد می‌نگرد جای گلایه ندارد. درخصوص جنگ ترموپیل که با شکست قطعی یونانی‌ها به پایان رسید، غربی‌ها بارها مقاومت لئونیداس و 300 اسپارتی مقابل ارتشی میلیونی را در بوق‌وکرنای رمان‌ها، کتاب‌های مصور و فیلم‌های خود کرده‌اند، غافل از این‌که در همین تاریخ باستان و در نبردی مشابه، ایرانی‌ها نیز ژنرال آریو برزن را دارند که با نیروی اندک مانع پیشروی ارتش اسکندر شد. ظهور آریو برزن در دورانی است که امپراتوری هخامنشی در ضعف مفرط به سر می‌بُرد، اما او با مقاومتی جانانه و به کمک تعداد اندکی از سربازان ایرانی جلوی پیشروی ارتش متجاوز یونان به سوی پایتخت یعنی تخت جمشید را گرفت؛ واقعه‌ای که در تاریخ از آن با عنوان نبرد دربند پارس یاد شده است.
توقف مقابل هنگ 1200 نفری
دو هزار و 349 سال پیش در چنین روزی، برابر 13 آگوست 330 پیش از میلاد، براساس یادداشت‌های کالیستنس، تاریخ‌نگار اسکندر مقدونی، سپاه یونان در منطقه دربند پارس با مقاومت یک هنگ 1200 نفری از ارتش ایران به فرماندهی ژنرال آریو برزن مواجه و حرکت آن به کل متوقف شد. اسکندر که تا پیش از این چندبار سپاهیان داریوش سوم هخامنشی را در طول لشکرکشی خود به ایران شکست داده بود، حالا برای نخستین‌بار با نیرویی جنگنده مواجه می‌شد که با بستن تنگه دربند پارس قصد داشت مانع حرکت سپاه او شود. این نیروی قلیل ایرانی برای چند روز جلوی پیشروی ارتش اسکندر را گرفت اما نهایتا مغلوب نفرات و حملات بی‌شمار یونانی‌ها شد و همگی آنها کشته شدند. کالیستنس، مورخ مخصوص اسکندر بعدها درباره نبرد دربند پارس نوشت: «اگر داریوش سوم این افراد را در نبرد گوگمل (شرق موصل) مقابل ما به میدان فرستاده بود، شکست‌‌مان قطعی بود»!