سهیلا روزبان- شهروند| آگهی فروش عابربانک در سایت دیوار یکی از آن آگهی‌هایی است که توجه خیلی‌ها را به خود جلب می‌کند. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که در کانال‌های تلگرامی و کامنت‌های اینستاگرامی به تبلیغاتی برمی‌خورید که به شما می‌گوید تنها با 40میلیون تومان پول و بدون هیچ کاری ماهیانه 3 تا 5/4میلیون تومان درآمد داشته باشید. البته بعضی از آگهی‌ها هم اغراق می‌کنند و درباره درآمد تا 10میلیون تومان در ماه بلوف می‌زنند. این آگهی‌ها در واقع به شما می‌گویند که یک دستگاه ATM بخرید و در خانه بنشینید و درآمد داشته باشید. با این حال ماجرا به همین سادگی هم نیست.
عابر بانک چند؟
فروش عابربانک در سایت دیوار غیرقانونی نیست. این واکنش بانکی‌ها به آگهی‌های عجیب خرید و فروش دستگاه ATM است. البته آنها می‌گویند درحال حاضر که دلار جهش قیمت داشته، قیمت عابربانک بشدت بالا رفته و این درحالی است که درآمد آنها از تراکنش‌های بانکی ثابت مانده.
بانکی‌ها می‌گویند معمولا خرید هر دستگاه خودپرداز برای نظام بانکی بالای 100میلیون تومان آب می‌خورد، بنابراین نصب آن در مکان‌هایی که تراکنش‌های مالی و برداشت وجه در آن کم باشد به هیچ وجه برای بانک‌ها نمی‌صرفد.
عابربانک‌هایی که مالک شخصی دارند و در دیوار آگهی می‌شوند، معمولا عابربانک‌های دست دوم هستند. خودپردازهای دست دوم که معمولا در کشورهای هند و ترکیه تولید شده‌اند، قیمت‌های متفاوتی دارند. دستگاه NCR که تولید چین بود و در ایران فقط مدل بازسازی شده دارد، بین 20 تا 35میلیون تومان قیمت دارد. دستگاه LG قیمتی حدود 45میلیون تومان دارد و دستگاه هیوسانگ که کره‌ای است هم 55 تا 65میلیون تومان قیمت دارد. البته برخی از شرکت‌ها حاضر به فروش اقساطی دستگاه خودپرداز هستند، اما در این روش باید چند میلیونی بیشتر پول پرداخت کنید. اگر بخواهید صاحب یک خودپرداز نو شوید، باید سر کیسه را شل کنید و دست‌کم 30میلیون تومان بیشتر پول بدهید. درودگر که مسئول فروش شرکت عرضه‌کننده دستگاه‌های خودپرداز است، دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «خرید خودپردازهای نو به دلیل قیمت بالایی که دارند برای مردم عادی نمی‌صرفد و معمولا بانک‌ها که مشکل بودجه‌ای ندارند و تمامی کارمزد حاصل از تراکنش‌های بانکی به جیب آنها می‌رود، به سراغ این دستگاه‌های نو می‌روند.»
جالب است که هزینه تعمیر دستگاه‌های خودپرداز در ایران بسیار بالاست و صاحبان این دستگاه‌ها برای فرار از چنین هزینه‌هایی در همان ابتدای کار با هزینه‌ای بین 5 تا 7میلیون تومان عابربانک‌های خود را گارانتی می‌کنند.
چطور از بانک‌ها سوییچ بگیریم؟!
برای درآمد داشتن از عابربانک‌ها قدم دوم بعد از خرید دستگاه این است که نظر چند بانک را جلب کنید تا به عابربانک‌تان خدمات بدهند. آنها در ازای ایجاد یک سپرده بانکی، به عابربانک شما خدمات می‌دهند و البته سود خودشان را هم برمی‌دارند. به خدماتی که بانک‌ها به عابربانک‌تان می‌دهند، اصطلاحا «سوییچ کردن» می‌گویند.
در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها به سرمایه‌گذاران عابربانک سوییچ می‌دهند، اما بیشترعابر بانک‌های موجود در سطح شهر به بانک‌های انصار، شهر، کوثر و اقتصاد نوین سوییچ شده است. البته برای سوییچ گرفتن از برخی از بانک‌ها، هویت فردی که خواهان دریافت دستگاه است باید تأیید و فاقد سوءپیشینه باشد و البته ۵۰میلیون تومان ضمانت‌نامه در وجه بانکی که ارایه‌دهنده سوییچ است، صادر کند. ناگفته نماند که برخی از فروشندگان عابربانک برای جذب مشتری بیشتر، امور مربوط به گرفتن سوییچ را هم انجام می‌دهند و مشکلی از این بابت برای سرمایه‌گذار پیش نمی‌آید.
اجاره مکان برای نصب خودپرداز
ماجرا همین‌جا تمام نمی‌شود و قدم بعدی این است که جایی را برای عابربانک‌تان انتخاب کنید. اگر بخواهید این کار را در خیابان انجام دهید، حتما باید مجوز شهرداری داشته باشید که معمولا این مجوز به سادگی به اشخاص داده نمی‌شود. بنابراین باید فروشگاه یا ملک شخصی را متقاعد کنید که عابربانک را در قلمرو او نصب کنید.
تابستان پارسال بود که اخباری منتشر شد مبنی بر این‌که تعدادی از سارقان، دستگاه‌های خودپرداز را که در محیط فیزیکی نامناسبی قرار داشتند، به سرقت بردند. هرچند این سارقان خیلی زود پیدا شدند و اقدامات آنها نتیجه مطلوب نداشت، اما بدون تردید اگر در هنگام نصب خودپرداز موارد ایمنی را رعایت نکنید، سرمایه میلیونی‌تان در کسری از ثانیه به سرقت می‌رود.
برای این‌که از سرقت درامان بمانید و البته سود بیشتری به جیب بزنید، بهتر است که دستگاه‌های خودپرداز را در یک مغازه و فروشگاه نصب کنید. البته باید کرایه محل نصب عابربانک‌تان را هم بپردازید. به این ترتیب بخشی از سود ناشی از دریافت این خودپرداز را باید به صاحب ملک پرداخت کنید. البته معمولا صاحبان خودپرداز زیر بار این قضیه نرفته و ترجیح می‌دهند که به صاحب مغازه اجاره‌ای را به صورت ماهیانه پرداخت کنند. گشتی در بازار نشان می‌دهد که اجاره نصب دستگاه خودپرداز در تهران بسته به جای آن ماهانه بین 150 تا 300هزار تومان است.
چقدر پول نقد در دستگاه بگذاریم؟
صبر کنید هنوز کارتان تمام نشده است! برای عابربانک‌تان باید پول تأمین کنید تا مردمی که می‌خواهند پول نقد بگیرند، بتوانند این کار را انجام دهند. چیزی حدود 150میلیون تومان پول در روز لازم است که در دستگاه عابربانک‌تان بگذارید و البته این کار خطرات خاص خودش را دارد، پس حواس‌تان به دزدها باشد.
محمدی که به تازگی یکی از دو خودپرداز خود را برای فروش در سایت دیوار آگهی کرده است، به «شهروند» می‌گوید: «بسیاری از روزها ناچارم برای شارژکردن دستگاه اول صبح به بانک مراجعه کرده و پول نقد بگیرم تا بتوانم به اندازه مصرف روز در آن پول قرار دهم اما در روزهای تعطیل که بانک‌ها تعطیل هستند، برای شارژکردن به دردسر می‌افتم، زیرا در این روزها ناچار هستم دست به دامن پمپ بنزین‌ها و سوپرمارکت‌ها و هایپرمارکت‌های شلوغ شوم.»
بر اساس آن‌چه صاحبان دستگاه‌های خودپرداز می‌گویند میزان پولی که در دستگاه گذاشته می‌شود، متغیر است. این مقدار نیز بنا به سرمایه فرد و توان منطقه‌ای است که خودپرداز در آن قرار دارد اما سقف این مبلغ ۱۵۰میلیون تومان است و اگر کاست‌های جدیدی روی دستگاه نصب شود، این مبلغ به ۶۰۰میلیون تومان هم می‌رسد.
او با بیان این‌که وقتی خودپردازی را می‌خرید، دیگر ساعت کار برایت معنی و مفهومی ندارد، ادامه داد: «ممکن است در وسط روز که شما سر کار هستید، دستگاه خراب شود یا کارت فردی در آن گیر کند. در این حالت باید کار خود را رها کرده و برای حل مشکل به محل نصب دستگاه عابربانک بروید یا خودتان مشکل را برطرف کنید یا به تعمیرکار خبر بدهید.»
6 برابر سود بانکی درآمد داشته باشید
تمام این کارها را که انجام دادید، حالا می‌رسید به درآمدزایی... با یک سرمایه 40میلیونی 6برابر سود بانکی، درآمد کسب کنید. این نکته‌ای است که تبلیغات به شما می‌گویند و البته حرفشان چندان هم بیراه نیست ولی برایتان گفتیم که کارتان با 40میلیون تومان راه نمی‌افتد و باید روزانه حداقل 150میلیون تومان گردش مالی مشتریان را تأمین کنید. با این حال براساس ابلاغیه بانک مرکزی، بانک‌ها مجاز به پرداخت 15درصد سود هستند. به عبارتی اگر شما 40میلیون تومان (میانگین هزینه لازم برای خرید و نگهداری دستگاه‌های خودپرداز) پول در بانک سپرده‌گذاری کنید، در ماه چیزی حدود 600هزار تومان سود عایدتان می‌شود. این درحالی است که با همین سرمایه می‌توانید در ماه چیزی حدود 2.5 تا 3میلیون تومان درآمد داشته باشید.
آن‌گونه که صاحبان دستگاه‌های خودپرداز می‌گویند؛ اگر از یک دستگاه خودپرداز روزی 15میلیون تومان برداشت شود، در انتهای ماه دست‌کم 3میلیون تومان درآمد خواهید داشت، البته در گذشته که تعداد سرمایه‌گذاران در این بخش کمتر بود. طبق گفته‌های محمدی از یک دستگاه خودپرداز ماهی تا 4.5میلیون تومان هم می‌توانستید پول به جیب بزنید.
چه خدماتی درآمد بیشتری دارد؟
بانکی‌ها می‌گویند بیشترین درآمد کارمزدی از عابربانک‌ها مربوط به پرداخت و نقل و انتقال پول است. درحال حاضر به‌طور متوسط کارمزد حاصل از انتقال وجه برای سرمایه‌گذار چیزی حدود 150 تومان، خرید شارژ 10 تومان و اعلام مانده حساب فقط 50 تومان است.
با این حال سرمایه‌گذاران می‌گویند هنوز خرید عابربانک در ایران می‌تواند درآمدزا باشد. براساس گزارش بانک مرکزی، به ازای هر یک‌هزار و 549 نفر، یک دستگاه عابربانک در ایران وجود دارد. طبق آخرین آمار منتشرشده از بانک مرکزی، که مربوط به شهریور پارسال است، درمجموع حدود 52هزار و 282 دستگاه خودپرداز در کشور درحال ارایه سرویس به مردم هستند. اگر قرار باشد تعداد عابربانک‌های کشور را نسبت به جمعیت بزرگسال کشور محاسبه کنیم، شرایط برای نظام بانکی بهتر می‌شود. براساس آخرین سرشماری مرکز آمار 55درصد جمعیت ایران در رده سنی 14سال به بالا قرار دارند. در واقع اگر جمعیت بزرگسال کشور را 44میلیون و 550هزار نفر درنظر بگیریم، می‌توان ادعا کرد که به ازای هر 100هزار نفر در ایران 117 دستگاه خودپرداز وجود دارد؛ این درحالی است که این رقم در کشوری همچون کانادا تقریبا دوبرابر ایران است. براساس آخرین آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۷، کشور کانادا با ۲۲۷.۸ دستگاه به ازای هر 100هزار نفر بزرگسال، بیشترین دستگاه خودپرداز را دارد و کشورهای سن‌مارینو ۱۸۲.۹ دستگاه، پرتغال ۱۶۸ دستگاه و فدراسیون روسیه ۱۶۳.۹ دستگاه از این منظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این آمار به خوبی نشان می‌دهد که این کسب‌وکار جای خالی زیادی برای کارکردن دارد.