ماجرای هدف قرار گرفتن هواپیمای بدون سرنشین و پیشرفته گلوبالهاوک توسط پدافند هوایی ایران هنوز موضوع بحث رسانههای جهان بوده و به دلیل خارق عادت بودنش - چه آنکه هر روز کسی یک هواپیمای آمریکایی را با موشک نمیزند! - تحلیلهای فنی، سیاسی و حتی تاریخی بسیاری را به دنبال داشته است. این میان با مروری کوتاه در آرشیو اخبار مربوط به منطقه متوجه میشویم اتفاق فوق نخستین از نوع خود نبوده و نیروهای مسلح ایران در بخش پدافند طی سالهای گذشته بارها و بارها نسبت به تجاوز هواپیماهای آمریکایی به مرزهای آبی و خاکی کشور از خود عکسالعمل نشان دادهاند. در واقع همه موارد منجر به نقض حریم هوایی ایران با واکنش به موقع پدافند ایران مواجه شده و اگر در این مدت اتفاقی از نوع گلوبالهاوک را شاهد نبودیم به خاطر این بوده است که آمریکاییها بر خلاف اتفاقی که اخیرا رخ داد هشدارهای پدافندی را جدی گرفته و پرنده خود را سریعا از مرزهای ایران دور میکردند.
پرندههای جاسوس و پیشرفت تکنولوژی
پیشرفت تکنولوژی پرندههای هدایت پذیر از دور (پهپادها) دست کشورهایی که در این فناوری صاحب قدرت هستند را برای بکارگیری آنها در عرصههای مختلف تا حد بسیار زیادی باز گذاشته است. این میان استفاده از پهپادها در مقاصد نظامی و جاسوسی بیش از دیگر قابلیتهای این پرنده مورد توجه قرار داشته و در مناطقی که احتمال برخورد و از دست رفتن خلبان بالاست، پهپادها جور هواپیماهای جاسوسی فوق پیشرفته و مدرنی چون آواکس و یو-2 را میکشند. هرچند که به لحاظ کیفیت و خروجی کار، پهپادی چون نورثروپ گرومن آر کیو-۴ یا همان گلوبالهاوک هیچ کم از آواکس و یو-2 نداشته و حتی بعضا کارایی بیشتری را نیز میتواند از خود ارایه دهد. درواقع پهپادهایی چون آر.کیو 170، اسکن ایگل، ام.کیو پرداتور و همین گلوبالهاوک را باید نقطه اوج کارزار ساخت هواپیماهای جاسوسی که از بعد از پایان جنگ جهانی دوم به راه افتاد ارزیابی کرد. یعنی درست زمانی که قدرتهای جهانی فهمیدند دیگر نمیشود به زیر بمبافکنها دوربین بست و آنها را روانه خاک دشمن کرد!
سقوط پیدرپی در شوروی، چین و کوبا
نخستین نسل از هواپیماهای جاسوسی طبیعتا از توانایی رادارگریزی برخوردار نبودند و باید این نقص را با قابلیتهای دیگری ازجمله سرعت بیشتر و پرواز در ارتفاع بالا جبران میکردند. در این عرصه «یو-2» دقیقا همان چیزی بود که باید باشد و آمریکاییها خیلی به وجودش افتخار میکردند چون میتوانست در دهه 50 میلادی خیلی راحت در فضای اتحاد جماهیر شوروی چرخ زده، فیلمهایش را ضبط کرده و بدون آنکه کوچکترین آسیبی ببیند به پایگاهش برگردد، درست مثل گلوبالهاوک! اما وقتی «یو-2»ها یکی یکی توسط سیستمهای پدافندی شوروی، چین و کوبا سرنگون شدند واشینگتن فهمید دیگر کشورها نیز بیکار ننشستهاند. هدف قرار گرفتن یکی از همین «یو-2»ها درسال 1960 و بر فراز خاک شوروی باعث به وجود آمدن بحرانی بزرگ بین دو ابرقدرت شرق و غرب شد که نهایتا با مبادله فرانسیس گری پاورز (خلبان آمریکایی یو-2) و یک جاسوس ک.گ.ب که در آمریکا دستگیر شده بود غائله آرام گرفت.