«شهروندانی که دچار حمله سگ‌های ولگرد شده‌اند، از ما دیه طلب کرده‌اند.» بهانه جمع‌آوری سگ‌ها این‌طور که حمید تحصیلی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران گفته بود، همین بود. اواخر اردیبهشت گروهی از حامیان حیوانات نگران از جمع‌آوری و کشتار سگ‌ها، مقابل شهرداری تهران تجمع کردند. آنها دلیل اجرای طرح تازه شهرداری را نامه دانشگاه علوم پزشکی به شهرداری در مورد ابتلای دو شهروند به بیماری هاری می‌دانستند. تحصیلی هم همان وقت در توییترش درباره گزارش دامپزشکی از 6 مورد حمله شدید سگ به شهروندان و تشخیص هاری در دو سگ نوشته بود. اعتراضات اما باعث شد شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، مرکز کنترل سگ‌های بلاصاحب در تهران را ساماندهی کند؛ جایی در آرادکوه تهران که 217 سگ در قفس‌هایش جای گرفته‌اند.
در بازدید اول خبرنگاران پیداست که تازه سمپاشی شده، سایه بان‌هایش نو هستند و اوضاع تحت کنترل به نظر می‌رسد. وضع نقاهتگاه آرادکوه به عکس آن‌چه در سایت تل سیاه بر حیوانات می‌گذرد- زمینی بزرگ بدون هیچ‌گونه امکانات که سگ‌های آن به ناچار به سایه باریک زیر حصار پناه می‌برند- خوب به نظر می‌رسد. هرچند از پشت میله‌های قفس‌ها، استخوان‌های بیرون‌زده سگ‌ها، بدن‌های لاغر و گوش‌های بریده‌شان پیداست. بوی مرکز دپوی زباله آرادکوه تا اقامتگاه سگ‌ها می‌آید. این‌جا پر است از صدای زوزه سگ‌هایی که زیر آفتاب لم داده‌اند و پشه‌ها را می‌پرانند.
کار جمع‌آوری سگ‌ها این‌طور انجام می‌شود: در هر نقطه از تهران که باشند، آنها را با دارت و دارو بیهوش می‌کنند و به مرکز می‌آورند. سگ‌های تازه‌وارد در قفس قرنطینه به هوش می‌آیند. چند روزی آن‌جا می‌مانند و معاینه می‌شوند تا معلوم شود بیمارند یا سالم. بعد بیماران را می‌برند به کلینیک تا درمانشان آغاز شود و درمان که شد، عقیم می‌شوند و پلاک کوبی. این روند 15-10روز طول می‌کشد تا سگ‌های دیگری به مجموعه وارد شوند.
تحصیلی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران به «شهروند» می‌گوید: «هرگز سگی را از چرخه حذف نمی‌کنیم. کشتار نداریم مگر حیوانی که به تشخیص پزشکی قابل درمان نباشد. در ماه حدود 1000 ورودی داریم و به همین تعداد خروجی. همه بعد از نصب پلاک، رهاسازی می‌شوند در اطراف تهران؛ جنگل‌های تلو، سرخه‌حصار و...» او اما درباره بودجه این مرکز چیزی نمی‌گوید.
شهرداری بعد از اعتراض حامیان حسابی برای این کار برنامه ریخته است؛ هر متقاضی که سگ بخواهد، می‌تواند این‌جا رایگان تحویل بگیرد، هرکسی از «سگی ولگرد» نگهداری می‌کند، می‌تواند در این مرکز به رایگان عقیمش کند، به زودی در مناطقی که این سگ‌ها رهاسازی می‌شوند، تابلوهایی برای فرهنگ‌سازی خوش‌رفتاری با حیوانات نصب خواهد شد.
حامیان حیوانات می‌گویند، منتظرند نواقص مرکز کم‌کم رفع شود و وضع حیوانات بهبود پیدا کند. شهرداری آنها را به مرکز دعوت کرده و نظرشان را پرسیده. آنها می‌گویند اجرای مداوم این طرح در آرادکوه، ثبات جمعیت سگ‌ها را به دنبال خواهد داشت، به شرطی که مرکز را به حال خود رها نکنند.
سگ‌ها هنوز امکانات واکسیناسیون ندارند
در کلینیک درمان، سگی روی برانکارد بی‌حال افتاده؛ با چشم‌های نیمه‌باز و سرمی توی دست. «ضعف دارد، لاغر شده. باید سرپا شود تا حال عمومی‌اش را ببینیم.»
رامبد راد، کارشناس درمان کلینیک برای سگ سرم زده و منتظر ایستاده تا حالش خوب شود. سگ‌هایی که از بیرون می‌آیند، در گرمای تابستان، حالشان بهتر از این نیست. او یک‌سال است در مرکز آرادکوه کار می‌کند، از آمار مرگ‌ومیر و زاد و ولد با خبر نیست و معتقد است وضع از قبل بهتر شده است.
تحصیلی درباره روش‌های یوتانایز در این سامانه می‌گوید: «اگر اعلام کنند سگی قابل درمان نیست، طبق پروتکل جهانی و دستورالعمل وزارت کشور حذفش می‌کنیم. آن هم روش دارد، اول بیهوشش می‌کنند و بعد در خواب عمیق با آمپول در قلبش از چرخه حذف می‌شود.» او هم از آمار مرگ‌ومیر خبر ندارد.
در هر قفس 6-5 سگ نگهداری می‌شود و تازه‌واردها بیماری پوستی دارند، بدنشان زخم است و برای این بیماری‌ها و شکستگی دست و پا و فک و بیماری تنفسی می‌روند به کلینیک مهیار منصوری، دامپزشک مرکز می‌گوید با همه داشته‌ها، این‌جا هنوز امکانات واکسیناسیون ندارد. این نقص کار را سخت‌تر می‌کند و احتمال بیمارشدن سگ‌های دیگر را بالا می‌برد.
او یک‌ماهی است کار با مرکز آرادکوه را شروع کرده و معتقد است؛ اعتراض به وضع پیشین، باعث شده شهرداری برای مهیاکردن امکانات جدید، نرم‌تر شود: «در دوهفته وضع مرکز بهبود پیدا کرده است. توانستیم برای سگ‌ها سایبان تهیه کنیم. اجازه دادند تعدادی از سگ‌های بیمار را خارج کنیم و خودمان درمانشان کنیم. اجازه دادند نظارت بیشتری بر روند عقیم‌سازی و ریکاوری‌شان داشته باشیم. قبلا اتاق ریکاوری نداشتند اما درخواست کردیم و مهیا کردند. طبق صحبتی که کرده‌ایم، قرار شده بخشی را برای مادر و کودک جداگانه درست کنند تا بتوانیم تا روزی که مسأله واکسیناسیون حل شود، از انتقال بیماری‌ها و تلفات جلوگیری کنیم.»
به گفته او، از سال 87 که بخشنامه وزارت کشور آمد، پیگیری برای راه‌اندازی مرکزی شبیه این، آغاز شده و بالاخره عملی شده است اما برای رسیدن به نتیجه تداوم کار با همکاری ارگان‌های مختلف (شهرداری، استانداری، بخشداری، دامپزشکی و جهاد کشاورزی) ضروری است. درِ مرکز نگهداری سگ‌های بی‌پناه تهران یا آن‌طور که شهرداری نامش را گذاشته «سامانه کنترل سگ‌های بلاصاحب» به روی سگ‌ها باز است، حتی سگ‌های گرانقیمت خانگی که با صاحبانشان برای دوردور بیرون بوده‌اند و با حکم قاضی پایشان به آرادکوه باز شده و حالا میان سگ‌های ولگرد غریبه‌اند.