سعید اصغرزاده معاون سردبیر
این حقوق شهروندی و ابعاد مختلف آن و تخلفات ناشی از نبود و کمبود و کج‌فهمی و درست‌فهمی آن و این‌که بالاخره آسایش و امنیت را چگونه باید تعبیر کرد و خطوط قرمز قانونی تا کجا پیش می‌روند و این شهروندبودن کی به انجام می‌رسد، از موضوعات عمده‌ای است که ذهن هر شهروندی را به خود جلب می‌کند، مخصوصا با انتشار هر خبر و بحث و جدلی. چه در ابعاد مدنی، چه در حقوق سیاسی و چه در رفاه اجتماعی.
وقتی اخبار این روزها را مرور می‌کنیم، به گستردگی و حجم واقعی حقوق شهروندی بیشتر واقف می‌شویم و این‌که آن منشور حقوق شهروندی چه بود و چه شد و اگر آگاه بدان بودیم یا بودند، بعضی از جرایم اتفاق نمی‌افتاد و بعضی از رفتارها جرم نمی‌شد و مردم دغدغه‌های دیگری پیدا می‌کردند و به مسائل جدی‌تری در زندگی خود می‌پرداختند. همین اخبار چند روزه را با هم مرور کنیم: از منع دوچرخه‌سواری بانوان در اصفهان تا لغو منع و بعد از آن توبیخ تریبونی آن تا مقابله با دوردورهای شبانه و... از بستن صفحات نوازندگان خیابانی در اینستاگرام و دستگیری زن خواننده در ابیانه تا... می‌بینید خیلی ساده است. ما به حقوق شهروندی خود واقف نیستیم. نمی‌دانیم کدام کار جرم است و کدام نیست! نمی‌دانیم کدام کار تعریف مجرمانه دارد و کدام کار نه! نمی‌دانیم کدام شهر محدودیت‌هایش قانونی است و کدام شهر فراقانونی! نمی‌دانیم چه فعالیت‌هایی در فضای مجازی کار دستمان می‌دهد و چه فعالیت‌هایی نمی‌دهد! نمی‌دانیم امروز که از خواب بیدار می‌شویم، جرمی کرده‌ایم یا خواهیم کرد یا... پس برای روشن‌شدن اوضاع خوب است که متذکر شوم حقوق شهروندی چیزی نیست که از طرف حاکمیت به مردم اعطا شود. حقوق شهروندی در نزد شهروندان واقعی، ثابت و محفوظ است و یکی از ویژگی‌هایی است که شهروندی با دارابودن آن شکل می‌گیرد.
حقوق شهروندی را دولت ایجاد نمی‌کند، بلکه باید آن را رعایت کرده و از آن حمایت کند و حتی آن‌جا که خود، این حقوق را نقض کرده است، جبران کند.
سه نوع حق در ارتباط با رشد شهروندی وجود دارد:
اول- حقوق مدنی که به حقوق فردی در قانون اطلاق می‌شوند؛ شامل آزادی افراد برای زندگی در هرجایی که انتخاب می‌کنند، آزادی بیان و مذهب، حق مالکیت، حق دادرسی یکسان در برابر قانون و...
دوم- حقوق سیاسی: به‌ویژه حق شرکت در انتخابات و انتخاب‌شدن، انتخاب‌کردن و...
سوم- حقوق اجتماعی که به حق طبیعی فرد برای بهره‌مندشدن از یک حداقل استاندارد رفاه اقتصادی و امنیتی مربوط می‌شود؛ شامل مزایای بهداشتی و درمانی، تأمین اجتماعی درصورت بیکاری، تعیین حداقل سطح دستمزد و...
مصادیق حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی یا حقوق شهروندی گستره وسیعی در حوزه‌های مختلف زندگی اجتماعی و فردی شهروندان را در برمی‌گیرد و مسلما تحقق مجموعه آنها مستلزم پیش‌شرط‌هایی است که بدون آنها نمی‌توان به تحقق حقوق شهروندی امیدوار بود. خوب است رسانه‌ها و سایر نهادهای مربوطه در این خصوص به روشنگری‌هایی برای مردم بپردازند تا زین‌پس مجرمان کمتری را در این حوزه‌ها داشته باشیم.