امیر‌ هاتفی‌نیا | استیکرها قرار است چسب ‌زخم شوند و به مناطق سیل‌زده بروند. برچسب‌هایی که شبانه روی دیوارهای شهر آرام می‌گرفتند، حالا فقط شهرهای سیل‌زده را نشانه گرفته‌اند تا مرهم کوچکی بر زخم‌های بزرگ سیل باشند. 32 گرافیتی‌کار از شهرهای اصفهان، مشهد، تبریز، تهران، اهواز، ارومیه، کرج، کاشان، گیلان و «آیسی‌سوت» برادران تبریزی‌ای که در نیویورک زندگی می‌کنند، کنار هم قرار گرفته‌اند تا قدمی برای سیل‌زدگان بردارند. سه گرافیتی‌کار اهل ترکیه هم خانواده گرافیتی ایران را در این مجموعه همراهی می‌کنند. گرافیتی‌کارهای ایرانی نشان داده‌اند که مسئولیت اجتماعی را می‌فهمند. آنها در بزنگاه‌های مختلف از سقوط هواپیمای سی-۱۳۰ تا زلزله کرمانشاه و آتش‌سوزی پلاسکو دست‌به‌اسپری شده‌اند و در خیابان‌ها با مردم همدردی کرده‌اند. این‌بار هم شاهد حرکتی جمعی در جامعه گرافیتی ایرانیم. آن هم درست در زمانی که بسیاری از چهره‌ها و گروه‌ها –همان‌طورکه پیش‌بینی می‌شد- سیل و سیل‌زده‌ها را فراموش کرده‌اند و دنبال سوژه‌های جدید برای واکنش‌اند! مجموعه ‌استیکر «مِگا فَمیلی» با تلاش «زنبور» و پشتیبانی گروه «ایستریت آرت» جمع‌آوری شده و تمامی عواید حاصل از فروش آن صرف کمک به سیل‌زدگان کشور خواهد شد. در ادامه با «زنبور» هم‌صحبت شده‌ایم تا از «خانواده بزرگ» و هدفش بدانیم.

  برای سوال اول در مورد «BEE» بگو.
«BEE» در اصل به‌معنای زنبوره. من اول اسمم «زنبور» بود. به‌خاطر این‌که اسم فارسیش خیلی بچگونه به‌نظر می‌اومد، از معادل انگلیسیش یعنی «BEE» استفاده کردم.
  از کِی گرافیتی رو شروع کردی؟
فکر می‌کنم بهار 96 بود، شاید هم 95.
  چرا «BEE»؟ چرا «زنبور» رو انتخاب کردی؟
زنبور فرمش قشنگه. زنبور صدا داره. یعنی وقتی آدم این اسم رو می‌شنوه، فورا یه صدا توی ذهنش میاد.
  اصلا چرا گرافیتی؟ هدفت از گرافیتی‌کارشدن چیه؟
گرافیتی خیلی کار جالبیه برام. مثل هنر تجسمی می‌مونه، ولی هنر تجسمی به حسابش نمیارن، اما به نظر من آرت هستش. گرافیتی هنر زیبا نداره. هنرهای زیبا توش کم استفاده می‌شه یا اصلا نمی‌شه. من به‌خاطر این‌که هنر خوندم، دوست داشتم که گرافیتی رو با هنر زیبا ترکیب کنم.
  یعنی تو گرافیتی رو صرفا یک هنر مثل نقاشی و مجسمه‌سازی نمی‌دونی؟
نه؛ جزو هنرهای این‌شکلی نمی‌دونمش. ولی توی گرافیتی باید از هنر تجسمی استفاده کرد. اگه نقاشی بلد باشی، می‌تونی گرافیتی‌کار بهتری باشی. اگه گرافیک حالیت باشه، بهتر می‌تونی مقیاس کار، توازن و وزن کار رو ردیف کنی.
  چه تعریفی از گرافیتی داری؟
از نظر من گرافیتی مثل اِلِمانی برای تخلیه مغز می‌مونه. یعنی مثل این می‌مونه که وقتی عصبانی میشی به جای این‌که صندلی رو خُرد کنی، بری و جاش گرافیتی بکشی. گرافیتی درواقع منو آروم می‌کنه. خیلی با این‌که گرافیتی بکشم و توی خیابون تگ و تروآپ بزنم، آروم میشم و واقعا دوستش دارم.
  «BEE»! از نظر تو گرافیتی زیرمجموعه هیپ‌هاپ قرار می‌گیره؟
آره؛ بخشی از هیپ‌هاپه؛ بخش قشنگی از هیپ‌هاپه.
  چقدر برای گرافیتی‌کار مسئولیت اجتماعی قائلی؟
گرافیتی‌کار باید مسئولیت اجتماعی سَرش بشه. من اسممو می‌نویسم توی خیابون: زنبور زنبور زنبور. این به خاطر اینه که دارم حال می‌کنم و میخوام استایل بیارم روی دیوار. اما به نظرم مسئولیت اجتماعی صرفا این نیست که برم پیست‌آپ یا استنسیل کنم و پیام برسونم. کاری مثل این استیکرپَک مسئولیت اجتماعیه و موثرتره.
  چطور؟
ببین، مثلا پیست‌آپ صرفا عکسی توی اینستاگرامه و یکی دو روز بعد از توی خیابون پاک میشه. الان بچه‌ها کمتر به مسئولیت اجتماعی اهمیت میدن، اما در اصل باید بیشتر باشه.
  به ماجرای استیکرها برسیم. این ایده از کجا اومد توی ذهنت؟
ایده مال من نبود. یه روز «Raya» بهم پیام داد که استیکرتو بفرست برام میخوام استیکرپَک کنم بفروشم برای سیل‌زده‌ها. من در ادامه یه‌خرده کار رو پرورش دادم و به خاطر این‌که بچه‌ها رو بیشتر می‌شناختم باهاشون ارتباط گرفتم و استیکرها رو جمع کردم. وسط کار «Raya» وِل کرد.  گفت من نیستم و خسته شدم. یک استوری هم در این مورد گذاشت. من هم گفتم باشه. ایده کار درواقع از «Raya» بود.
  دلیل جدایی چی بود؟ در یک فضای تفاهم‌آمیز جدا شدین؟
آره؛ در یک فضای تفاهم‌آمیز اتفاق افتاد و هیچ مشکلی با «Raya» ندارم. خیلی هم اوکی و ردیفه. با تگش هم حال کردم. فقط یه روز صبح پاشدم دیدم استوری گذاشته و گفته خسته شدم و نیستم. چون قرار بود استیکرها رو بُرش بزنه و بفرسته و بعضی‌ها براش فایل فرستاده بودن. شاید از این اتفاق خسته شده بود. فایل‌ها رو برام فرستاد و از کار کنار رفت.
  اصلا چرا برای کمک به افراد آسیب‌دیده از سیل «استیکرپَک» رو انتخاب کردی؟
خب، بچه‌های گرافیتی‌کار داشتن از استیکرپَک پول درمیاوردن. ما می‌تونستیم بوم هم تهیه کنیم که بچه‌ها روش تگ بزنن، اما خب، اون رو کسی سه‌میلیون نمی‌خرید. استیکرپَک چیزی بود که می‌شد به تعداد بالا و با قیمت مناسب در اختیار مخاطب‌ها قرار داد.
  نظرت به‌طور کلی در مورد «استیکر» چیه؟ این فرم چه تفاوت‌هایی با بقیه‌ فرم‌های گرافیتی داره؟
استیکر خیلی خفنه. اگه کسی استیکر خوب داشته باشه، یعنی تروآپ و تگِ خوب داره. اگه کسی استیکر خوب داشته باشه، یعنی کاربلده، چون استیکر بعد از همه این فرم‌ها درست میشه. استیکر از نظر من فرم قشنگیه. استیکرِ خوب ‌داشتن کار هر کسی نیست. من در مورد خودم اعتراف می‌کنم که هنوز استیکرهای خوبی ندارم.
  کمپینی که راه انداختی با چه تشویق‌ها و انتقادهایی روبه‌رو شد؟
واقعا همه موافق بودن؛ چه هیپ‌هاپیِ مِین‌استریم و چه زیرزمینی. همه نظر مثبتی در این مورد داشتن و بازخوردها خیلی خوب بوده تا حالا.
  گرافیتی‌کارها چقدر از این کار استقبال کردن؟
خیلی؛ واقعا ایول و دَم‌شون گرم.
  پیشنهاد خاصی هم داشتن؟
 آره. یه سری‌شون پیشنهاد داشتن و نظر دادن، اما الان دقیقا یادم نمیاد جزییاتش رو.
  برسیم به گرافیتی‌آرتیست‌هایی که در این ماجرا مشارکت کردن. تعدادشون چندتاس؟
32 گرافیتی‌کار.
  گویا سه گرافیتی‌کار اهل ترکیه هم در این مجموعه حضور داشتن. اون‌ها چطور با کمپین کمک به سیل‌زدگان همراه شدن؟
بله؛ سه گرافیتی‌کار اهل ترکیه به نام‌های «alpha»، «canavar» و «somonzom» با همراهی گروه «ایستریت‌آرت» مشارکت کردن و استیکرهاشون جمع‌آوری شد.
  بچه‌های «ایستریت‌آرت» از کجا به میدون اومدن و چه کمکی کردن؟
از همون روزهای اول که از تصمیمم باخبر شدن، باهام صحبت کردن و توی جمع‌کردن استیکرِ آرتیست‌هایی که لِوِل بالایی داشتن و خارج از ایران بودن بهم کمک کردن؛ گرافیتی‌آرتیست‌هایی مثل «Ill»، «IcySot»، «Mad» و سه گرافیتی‌کار ترکیه‌ای.
  و اسم گرافیتی کارهای ایرانی که در کمپین حضور دارن؟
Akvan از اصفهان، Ame از تهران، BamBam از تهران، Bomb از مشهد، Cmorgh از اصفهان، Farjam از اصفهان، Frz از تبریز،  Gorbeاز مشهد، IcySot از نیویورک، Ill از تبریز، Joqd از تهران، KilluminatiNation از تهران، Mad از تبریز، Metz از تهران، Nafir از تهران، Nahan از اهواز، Noor از تهران، Niaz از تهران، Payamone از ارومیه، Ravi از تهران، Run از کرج، RezaRioter از کاشان، Serror از تهران، Schiism از گیلان، Wizwalut از گیلان، Xamoosh از تهران، Pcartoon از تهران و خودِ من Bee از تهران.
  هر کدوم از گرافیتی‌کارها چند کار فرستادن؟
میانگین یک یا دوتا، اما من خودم در این کار پنج استیکر دارم.
  و مجموع استیکرها؟
43
  این استیکرپَک محتوای یکدستی داره؟ یعنی برای ارسال استیکرها شرایط فرمی و محتوایی خاصی در نظر گرفته بودی؟
برای محتوای استیکرها هیچ چیزی تعریف نکردیم، یعنی صرفا یه یادگاریه. من خودم چند تگ هَنداستایل توش گذاشتم. یعنی دوتا «هِلو مای‌نِیم‌ایز» بود که با دست روش تگ زده بودم و چندتا هم تگ دیجیتال بود که گذاشتم؛ قطع و اندازه تعریف‌شده اما داشتن؛ از 10سانتی‌متر نباید بیشتر می‌شد. بزرگترین استیکرها مال «BamBam» و «IcySot» بود:  10 در 10. از هر آرتیست حداقل یه کار در مجموعه هست؛ مثلا «Pcartoon» دستی درست کرده. یعنی تروآپ تگ زده بود؛ ولی توی همه پَک‌ها ازش یه دونه کار هست.
  مهمترین ویژگی این استیکرپَک؟
این همه آرتیست کنار هم جمع شدن و یه استیکرپَکِ بزرگ درست شده.
  قیمت‌گذاریش چطور انجام شد؟
استیکرپَک‌های بچه‌ها معمولا از 15 تا 30تومن بود. خب ما اومدیم و گفتیم این همه آرتیست توی این مجموعه که برای هموطنای سیل‌زده‌مونه حاضر شدن، پس 30تومن می‌ارزه. 10تومن هم برای هزینه پُست گذاشتیم که شد 45هزار تومن.
  قبل از این همچین کاری توی جامعه‌ گرافیتی ایران انجام شده بود؟
نه؛ نمونه این‌شکلی نداشتیم.
  تا الان چندنفر کمک کردن و چقدر جمع شده؟
در همین روزهای اول نزدیک 100 نفر استیکرپَک خریدن و فعلا 5میلیون جمع شده. 100یورو هم که از خارج خریداری کردن و جُدا از این رقمه.
  چنددرصد از پول‌های جمع‌آوری‌شده به یاری سیل‌زدگان اختصاص داده می‌شه؟
همه پولی که به غیر از پول پُسته. یعنی 100 ضربدر 35هزارتومن به علاوه 100یورو.
  از نیازهای مردم مناطق سیل‌زده باخبری؟
بله؛ آنالیزهایی از طرف فعالان اجتماعی داشتیم. می‌خوایم پول‌های جمع‌آوری شده رو به دست آسیب‌دیده‌ها از سیل برسونیم.
  این اقدام رو میشه یه کار گروهی موفق در جامعه هیپ‌هاپ و هنرمندان خیابانی دونست. به‌نظرت گرافیتی ایران چقدر به این فعالیت‌ها احتیاج داره؟ این‌که همه برای یه هدف درست کنار هم قرار بگیرن.
در واقع باید بگم خیلی بیشتر از این‌که بخوایم یه استیکرپَک درست کنیم. یعنی بچه‌ها به جای این‌که تک‌رو باشن، باید با هم باشن و کنار هم بایستن. چون ما واقعا تعدادمون زیاد نیست. نهایتا 80 تا 90 گرافیتی‌کار توی ایران داریم که دارن کار می‌کنن. البته این عدد دقیق نیست و تخمینیه که من می‌زنم. خیلی بیشتر از اینها به اتحاد نیاز داریم.
  به نظرت این کارهای مشترک چه نتایجی داره؟
خب، هم به مردم آسیب‌دیده وطنمون کمک می‌کنیم، هم گرافیتی رو به شکل درستش معرفی می‌کنیم؛ مثلا کسی که هیچ آشنایی با گرافیتی نداره، با دیدن و شنیدن اسم «استیکرپَک» کنجکاو میشه و همین زمینه‌ساز آشناییه. مثلا کسی رو داشتیم که اصلا با این فضا آشنا نبود؛ اصلا ندیده بوده که کسی جلوش اسپری کنه؛ استیکرپَک هم از ما نخواست، اما 200هزار برای ما ریخت و گفت دَم‌تون گرم و از این کارها بیشتر انجام بدین. خب، اینها قشنگن واقعا.
  عده‌ای از بچه‌های فعال در هیپ‌هاپ راه دیگه‌ای رو برای معرفی این فرهنگ در نظر گرفتن. اون‌ها با شرکت در برنامه «عصر جدید» مُدعی‌ان که قصد ترویج این جنبش رو دارن. «BEE»! تو چه نظری در این مورد داری؟
این‌که بچه‌ها میرن توی تلویزیون بریک‌دنس می‌کنن، اوکیه. اما اون گرافیتی آرتیستی که توی «عصر جدید» گرافیتی کشید رو نیستم؛ که البته گرافیتی هم نبود، تروآپ هم نبود، فقط خط‌خطی کرد و ژانگولر درآورد. این کار رو برای گرافیتی نمی‌پسندم. مردم دارن کم‌کم بریک‌دنس رو میشناسن. مردم تهران رَپ رو شناختن. بابابزرگِ من هم میدونه که رَپ چیه. ولی هنوز خیلیا به گرافیتی میگن خط‌خطی‌ای که رَپرا می‌کنن. یعنی فکر می‌کنن همون رَپرهایی که میشناسن اسپری دست‌شون می‌گیرن و خط‌خطی می‌کنن. یعنی هنوز مادر من پس ذهنش همچین چیزیه. یا مثلا کسی که توی ظهیرالاسلام کاغذ میفروشه از نظرش گرافیتی یه چیزیه که فقط خط‌خطی میکنن و خیابون رو کثیف می‌کنن. مثلا مدیر یه شرکت بزرگ اقتصادی که به میلیون‌دلار داره توی ایران درآمد کسب می‌کنه و من باهاش صحبت کردم، نظرش این بود که گرافیتی خیابونارو کثیف می‌کنه، اما کم‌کم به جایی رسید که دوست داشت گرافیتی توی اتاق خواب بچه‌اش باشه. اونایی که بریک‌دنس کردن اما کارشون درسته و من در موردشون حرف نمی‌زنم. گرافیتی باید با فعالیت و کار و استایل‌زدن روی دیوار و تگ و تروآپ‌هایی که از نظر فرمی قشنگن معرفی بشه. ترویج گرافیتی باید از راه خیابون باشه، نه تلویزیون و «عصر جدید».
  راستی Mega Family رو چطور انتخاب کردی؟
یه شب داشتیم با «Gorbe» درباره انتخاب اسم حرف می‌زدیم. اول نظر من این بود که اسمش «اولترا استیکرپَک» باشه؛ استیکرپَکِ خیلی بزرگ. اما «Gorbe» گفت این چیزی که تو میگی یعنی درواقع چیزی هست و این از اون بزرگتره. ولی چون نبوده تا حالا مجبور شدیم کلمه «مِگا» رو انتخاب کنیم. خواستیم بزنیم «مِگا استیکرپَک» که دیدیم معنای خیلی خوبی نداره. بعد اون رو «مِگا فمیلی استیکرپَک» کردیم که یعنی خانواده بزرگ. این خانواده بزرگ همون خانواده ایران‌گرافیتی میشن که جمع‌شدن و استیکرپَکی رو درست کردن.
  فکر و ایده دیگه‌ای هم توی ذهنت هست که این‌جورکارها ادامه داشته باشه؟
آره؛ با قاطعیت میگم آره. استیکرپَک قطعا آخریش نخواهد بود.
  سوالی هست که نپرسیده باشم؟ چیزی هست که بخوای اضافه کنی؟
نمی‌دونم.