شهروند| تشبیه زن به زمین از دیرباز وجود داشته و به‌طور سنتی ویژگی «زایش» و «پروراندن» زنان با طبیعت مقایسه شده؛ قیاسی که خیلی هم بی‌ربط نیست و به مسئولیت‌های سنتی زنان و دختران اشاره دارد، چون از ابتدای تاریخ زنان و دختران به‌عنوان پرورندگان غذا، جمع‌آوری‌کننده آب و سوخت و پرستار دیگران ایفای نقش کرده‌اند. زنان در گذر زمان به اهمیت محیط‌زیست در زندگی‌شان و حفظ آن پی برده‌اند، به‌گونه‌ای که در سال‌های اخیر شاهد تحولات زیادی در تغییر سبک زندگی‌شان بوده‌ایم و تحقیقات «سازمان همکاری‌های توسعه‌ای و اقتصادی» نشان می‌دهد زنانی که در کشورهای صنعتی زندگی می‌کنند، به استفاده از وسایلی که با محیط‌زیست سازگاری بیشتری دارند یا غذاهای ارگانیک تمایل بیشتری دارند. زنان بیشتر به بازیافت زباله‌ها اقدام می‌کنند و بیشتر به بهینه‌سازی انرژی علاقه‌مند‌ند. زنان نقش‌آفرینان عرصه تربیت هستند و از آنجایی که زنان نقش اول، تربیت نسل‌ها را به عهده دارند، بنابراین بالابردن اطلاعات زیست‌محیطی‌شان می‌تواند به تربیت نسل‌های دوستدار طبیعت کمک کند.
این گزارش نشان می‌دهد اگر زنان براي نظافت خانه، شست‌وشوي خودرو، تفكيك زباله در مبدأ و استفاده مجدد از زباله تر براي تهيه كود آلي و ده‌ها مورد ديگر، برنامه زيست‌محيطي مناسبي داشته باشند، بخش عظيمي از مشكلات زيست‌محيطي حل خواهد شد.
چطور زباله کمتری داشته باشیم
سال‌هاست اهمیت زباله و محیط‌زیست سبب شده جوامع هرکدام به دنبال راهکارهایی برای کاهش زباله و حفاظت از محیط‌زیست باشند و در این میان یکی از مسائل اصلی و تاثیرگذار، سبک زندگی شهروندان است که باید تغییراتی را به خود ببیند و نقش زنان در تغییر زندگی روزمره خانواده‌ها فاکتور مهمی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن رد شد. در ادامه به بعضی راهکارها اشاره می‌شود.
ظروف یک‌بار مصرف؛ تا جایی که می‌توانید آنها را وارد حریم آشپزخانه‌تان نکنید، حتی در سفرها هم می‌شود آنها را نادیده گرفت.
دستمال کاغذی‌ها؛ دستمال‌های پارچهای که به راحتی قابل شست‌وشو هستند، چه ایرادی دارند؟
دورریختنی‌ها؛ چرا روش دیگری را امتحان نمی‌کنید! می‌توان لوازم و پوشاکی غیرضروری را بخشید یا در حراج دست‌دوم‌ها فروخت، پس دور نریزید. حتی می‌شود از ظروف پلاستیکی گلدان ساخت و آن را به زباله‌ها اضافه نکرد.
جایگزین‌ها؛ باتری‌های شارژی را امتحان کنید یا به جای استفاده از اسپری آفت می‌شود از مخلوط آب و مقداری مایع ظرفشویی و کمی سرکه استفاده کنید.
تا حد امکان مصرف کنید؛ از لاستيک‌هاي بادوام و باکيفيت بالا براي خودرو، دوچرخه و... استفاده کنيد تا مجبور نباشيد در فواصل زماني کوتاه آنها را عوض کنيد. براي طول عمر بيشتر لاستيک‌ها، هر ماه باد آن را تنظيم کنيد. همین‌طور از محصولات بادوامي مثل پوشاک و وسايل منزل، به خوبي نگهداري و به‌موقع تعمير کنيد تا احتمال شکستن و فرسوده‌شدن و بي‌استفاده‌شدنشان کمتر شود، البته می‌شود قسمت‌هاي سفيد کاغذ و بريده‌هاي کاغذ را دوباره استفاده کنيد و قبل از فرستادن کاغذ براي بازيافت مطمئن شويد که از دوروي آن استفاده کرده‌ايد.
چندبار مصرفی‌ها؛ جعبه‌هاي کادويي و کاغذهاي کادو را براي بسته‌بندي‌هاي جديد استفاده کنيد و آنها را دور نيندازيد، حتی می‌شود باقيمانده پارچه‌ها را براي تکه‌دوزي، دوخت لباس‌هاي عروسک، نظافت منزل و طراحي روي لباس‌ها استفاده کرد. تعمیر کيف، کفش و چمدان‌ها هم به شما این اجازه را می‌دهد تا دوباره از آنها استفاده کنید.
تفکیک زباله؛ شاید در نظر اول، تفکیک زباله کار سختی به نظر بیاید اما وقتی بدانیم این کار چه تأثیر بزرگی در بازیافت و حفاظت محیط‌زیست دارد، می‌تواند جزو عادات روزانه‌مان شود.
در انرژی سوخت صرفه‌جویی کنیم
منابع دسترسی به انرژی یکی از دغدغه‌های جوامع امروزی است و در این میان ایران به منابع وسیعی از انرژی دسترسی دارد؛ اگر چه همین منابع هم با عدم مدیریت مصرف روزی به پایان خواهند رسید البته جدا از پایان‌یافتن این منابع مصرف نادرست آنها محیط زیست را به خطر می‌اندازد و انواع آلودگی‌ها را به دنبال دارد. در این بخش به برخی اقدامات جزیی که می‌توان به کمک آنها در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرد، اشاره شده است.
بيشترين ميزان انرژي كه در خانه مصرف مي‌شود در جهت تامين حرارت است و تهيه آب گرم مورد نياز در منزل بيشترين سهم از انرژي را به خود اختصاص مي‌دهد. به همين دليل آبگرمكن‌ها بايد هر سال تعمير يا سرويس شوند تا از اتلاف انرژي جلوگيري شود.
اگر قطعات بزرگي از مقوا را با لايه‌اي از ورقه‌هاي آلومينيوم بپوشانيم و آن را در پشت رادياتورهاي شوفاژ قرار دهيم مقدار زيادي حرارت كه قبلا جذب ديوار شده و به هدر مي‌رفت با اين ابتكار ساده به داخل اتاق منعكس مي‌شود.
اگر براي پنجره‌ها و درها از نوار درزگير استفاده شود، نه‌تنها مبادله حرارتي با هواي بيرون كمتر صورت مي‌گيرد بلكه از آلودگي صوتي هم در امان خواهيم بود.
بهتر است گرماي خانه در زمستان آن‌قدر نباشد كه ما به صورت تابستاني لباس بپوشيم. پوشيدن يك ژاكت در منزل به صرفه‌جويي در سوخت كمك مي‌كند.
زنان خانه‌دار، حواس‌تان به اینها باشد
وقتی صحبت از آلودگی هوا به میان می‌آید، بیشتر ما اگزوز خودروها و تهویه کارخانه و... را به یاد می‌آوریم و شاید کمتر کسی به یاد آشپزخانه‌ها بیفتد؛ آشپزخانه‌ای که به اعتقاد صاحبنظران استفاده غیراصولی از وسایل آن می‌تواند زنان خانه‌دار را به‌عنوان یکی از متهمان آلودگی هوا معرفی کند!
شاید باورتان نشود اما رنگ شعله‌تان اهمیت دارد؛ اگر شعله‌ای نارنجی و زرد دارید، چند عامل را درنظر بگیرید؛ اول احتمال ناخالصی در گاز شهری، دوم انباشته‌شدن مواد به‌جا مانده از پخت‌وپزهای قبلی.
هودها را دست‌کم نگیرید؛ آیا می‌دانید نشانه‌های هود خوب چیست؛ این‌که قدرت مکش بالایش کمک کند ذرات چربی و مواد زیان‌آور از محیط آشپزخانه خارج شوند. دوم این‌که قدرت فن بالا داشته باشد، البته فیلترهای هود هم اهمیت دارند.
شوینده‌های مقصر؛ مواد شوینده معمولا ترکیبات شیمیایی دارند و علاوه بر تأثیر منفی بر محیط بر پوست‌تان هم تأثیر منفی می‌گذارند. آثار مضر در مواد شوینده غیراستاندارد فزونی می‌گیرد. فراموش نکنید که هنگام استفاده از مواد شوینده علاوه بر متصاعدکردن گاز، این مواد فضای اطراف را هم تحت تاثیر بوی نامطبوع خود قرار می‌دهند که این امر موجب آلودگی فضای اطراف می‌شود. برای جلوگیری از آلوده‌شدن هوا هنگام استفاده از این مواد باید از فن استفاده شود یا در و پنجره مکان مورد نظر باز گذاشته شود تا جریان هوا غلظت این مواد را پایین آورد و برای مصرف‌کننده مضر نباشد.
چطور می‌شود در مصرف آب و برق صرفه‌جویی کرد؟
«لامپ اضافی خاموش» توصیه‌ای است که اغلب ما آن را با «بابا برقی» به یاد می‌آوریم. اگرچه تیزرهای قطره را هم جسته‌گریخته به یاد داریم. البته طی سال‌های اخیر هشدارهایی مبنی بر خشکسالی و درخطربودن محیط‌زیست برایمان آشنا بوده‌اند اما به‌واقع برای به صدا درنیامدن زنگ خطر محیط‌زیست چه کاری از دست ما برمی‌آید.
قراردادن غذای گرم در یخچال را از امروز ممنوع کنید.
در خرید وسایل برقی میزان مصرف انرژی‌اش را نادیده نگیرید.
براي اتو‌كشي لباس‌ها صبر كنيم تا مقدار آنها به اندازه كافي برسد.
فراموش نکنید لامپ‌های کم‌مصرف 8برابر و مصرف آنها 5برابر کمتر از لامپ‌های معمولی است.
قبل از روشن‌كردن جاروبرقي لوله‌هاي آن را كنترل كنيد تا گرفتگي نداشته و باعث هدررفتن انرژی نشود.
دور تند کولر را فراموش کنید، به‌خصوص در ساعات اوج مصرف.
از استفاده مكرر از توستر و مايكروفر تنها براي گرم‌كردن حجم بسيار كم موادغذايي خودداري كنيم.
پرده‌ها را كنار بزنيم تا صبح خود را با تابش زيباي آفتاب آغاز کنیم.
شاید باورش سخت باشد اگر بدانیم وقتی یک لوله آب را تعمیر و از نشتی آن جلوگیری می‌کنیم، به صورت میانگین از هدررفت حدود ۴۰هزار لیتر آب در سال جلوگیری کردیم! پس بهتر است که کوتاهی نکنیم.
باور کنید کار سختی نیست! همیشه کیسه پارچهای همراه‌تان باشد.
راه‌حل‌های مادرانه
طبیعت، کوه‌ها و دشت‌ها باارزش‌ترین منابعی هستند که بی‌هیچ هزینه‌ای در اختیار ما گذاشته شده‌اند و بی‌شک آیندگان انتظار دارند این منابع را برای آنها به ارمغان بگذاریم؛ بنابراین به فرزندان‌مان بیاموزیم چطور با طبیعت رفتار کنند.
لازم است همیشه یک کیسه همراه خود داشته باشیم و زباله‌های تجزیه‌نشدنی (مواد پلاستیکی، نایلون، شیشه، قوطی) را در آن بریزیم و به محله جمع‌آوری زباله در شهر برسانیم.
زباله‌های تجزیه‌شدنی را مانند پسمانده غذایی و پوست میوه‌ها را اگر در مسیرهای عمومی است، دفن کنیم و اگر در مسیرهای کم رفت‌وآمد است دور از چشم دیگران در دسترس پرندگان و چرندگان قرار دهیم و خلاصه از ریخت و پاش آنها در طبیعت خودداری کنیم.
هنگام بلایای طبیعی از قبیل: خشکسالی (که در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم) به گیاهان و جانوران مناطق کوهستانی یاری برسانیم و از شکار آنها جداً پرهیز کنیم و دیگران را هم منع کنیم.
سعی کنیم برای گرم‌کردن غذا و تهیه چای از گاز کوچک سفری استفاده کنیم و اگر ملزم به روشنکردن آتش شدیم در مکان‌های جدید و نو آتش روشن نکنیم؛ زیرا پوشش گیاهی آن قسمت از بین می‌رود.
از بیراهه رفتن و میانبرزدن در مسیرهای عمومی خودداری کنیم تا کمترین آسیب به دامنه وارد شود.
با متجاوزان به محیط‌های طبیعی برخورد کنیم و در نگهداری و احیای بقایای طبیعی کشور بکوشیم.
از نوشتن یادگاری روی سنگ‌ها و دیوار پناهگاه‌ها و نازیبا کردن کوهستان خودداری کنیم.
دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی هم برای سلامت‌مان مفید است هم طبیعت، بنابراین این کار را تکرار کنیم.
وسایل نقلیه عمومی بهترین راه‌حل برای فرار از ترافیک‌های طولانی و وارونگی هوا هستند.
برای یادداشت‌برداشتن از گوشی‌تان هم می‌توانید استفاده کنید؛ کاغذ کمتری مصرف می‌شود.
به جای خرید بطری آب‌معدنی از بطری‌های خانه استفاده کنیم.
حواس‌مان به حیوانات باشد آنها بخشی از محیط‌زیست‌مان هستند.
اگر بتوانیم غذاهای خود را به صورت سنتی آماده کنیم، به مقدار زیادی در پاکشدن محیط زیست تأثیر خواهیم داشت. در باغچه کوچک‌مان کمی گیاه خوراکی و مفید بکاریم تا هم غذایی ارگانیک داشته باشیم و هم از مصرف مواد شیمیایی و سموم مختلف در امان باشیم.
درِ یخچال را كمتر باز كنیم و از آب گرم برای مصارفی كه حتما نیازمند به آب گرم است، استفاده كنیم.
درخت بکاریم، درخت‌ها آلودگی هوا را کاهش می‌دهند. درختان می‌توانند به مرور زمان مقادیر زیادی گاز دی‌اکسید کربن (گاز اصلی اثرات گلخانه‌ای) را از اتمسفر خارج کنند. به همین دلیل کاشتن درخت‌های بیشتر راهی موثر برای مبارزه با اثرات گلخانه‌ای است.