چند روز پیش تعدادی از نماینده‌های مجلس خواهان کلید‌خوردن تحقیق و تفحص از قراردادهای ارزش افزوده صداوسیما شدند؛ حالا اگر طرح نماینده‌ها را کنار توییت دیروز محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات بگذاریم، می‌فهمیم که آش رابطه مالی «ستاره مربعی‌ها» با صدا و سیما آنقدر شور شده که بین بخش‌های مختلف مدیریت کشور در مورد آن احساس مسئولیت به وجود آمده است.
وزیر جوان ارتباطات که به نظر می‌رسد هفته‌اش بدون آب ریختن در لانه زنبورها سر نمی‌آید، دیروز در صفحه توییترش نوشت: «از ابتدای دولت دوازدهم به دو نماینده دولت -از پنج عضو- در هیأت مدیره همراه اول اعلام کرده‌ایم که قرارداد تجاری شرکت توسکا با صداوسیما با مدل فعلی برای کسب‌وکارهای نوپا مضر و به لحاظ اقتصادی تماما به ضرر همراه اول است و خاتمه یابد. در مورد حق‌الناس کوتاه نمی‌آیم.»
شرکت توسکا یا همان شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا که در ادامه بیشتر درباره‌اش حرف خواهیم زد، در واکنش به توییت بیانیه‌ای منتشر کرد و طوری که کاملا مشخص شود صداوسیما و بقیه ارکان کشور باید منت‌دار توسکا هم باشند، نوشت: «در شرایطی که مردم عزیز نیازمند توجه بیشتر هستند، شرکت توسکا با همکاری سازمان صداوسیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه بر‌می‌گردیم، عصر جدید، تب تاب، جام جهانی، ماه عسل، ستاره‌ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و... درمجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخگویی به نیاز مخاطبان برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب نماید.»
بیانیه توسکا نه تنها شوری را که در شبکه‌های اجتماعی علیه این شرکت به وجود آمده بود، آرام نکرد بلکه بر آتش آن دمید. برای خیلی از کاربران دیدن بیانیه توسکا و فهرست برنامه‌هایی که این شرکت مدعی پرداخت هزینه‌های ساخت آنها است، سوال‌های زیادی را به وجود آورد؛ مثلا اینکه اگر سهم سرمایه‌گذار و اسپانسر در ساخت برنامه‌های صداوسیما تا این حد زیاد است پس بودجه کلان سازمان صرف چه کاری می‌شود اما سوال مهمتر که باب گفت‌وگوهای زیادی را در شبکه‌های اجتماعی باز کرد، این بود که چطور هزینه ساخت و البته تبلیغات این همه برنامه تلویزیونی به این شرکت رسیده است؟ سازوکار واگذاری چنین سهمی به توسکا چه بوده و بقیه شرکت‌ها کجا هستند؟ این دقیقا همان موضوعی است که وزیر ارتباطات هم روی آن دست گذاشته است؛ یعنی انحصار!
توسکا از کجا آمد؟
اگر چه توییت آذری جهرمی و بعد هم بیانیه توسکا باعث شد که کاربران کمترآشنا به فضای برنامه‌سازی در صدا و سیما درباره این ماجرا حساس شوند اما قبل از همه اینها عده‌ای به صورت جسته و گریخته به وضعیت همکاری این شرکت و صداوسیما اشاره کرده بودند؛ مثلا چند وقت پیش خبر رسید که این شرکت طی یک قرارداد پنج ساله به مبلغ 5 هزار میلیارد تومان انحصار تمام تبلیغات ارزش افزوده صداوسیما را مال خود کرده است، البته یک خبر دیگر هم شنیده شد که زمان قرارداد 3 سال است و مبلغش هم سه هزار میلیارد تومان که چندان تغییری در اصل موضوع ایجاد نمی‌کند. جالب اینکه این شرکت از جای خیلی دوری هم نیامده و یکی از زیرمجموعه های همراه اول است. اگر توسکا را به شماره ثبت 516584 در سایت روزنامه رسمی جست‌وجو کنید خواهید دید سهامداران آن سه شرکت هستند. بزرگترین‌شان «شرکت ارتباطات سیار» است و دو تای دیگر زیرمجموعه‌های «شرکت ارتباطات سیار» یا همان همراه اول هستند! خود توسکا هم زیرمجموعه‌هایی دارد که مخاطبان تلویزیون ملی نامشان را بارها و بارها در طول شبانه‌روز از رسانه ملی شنیده‌اند؛ یعنی روبیکا و ٭3#. انحصاری که قرارداد توسکا با صداوسیما ایجاد کرده، کاری می‌کند که هر «ستاره مربعی» دیگری که خواست وارد برنامه‌های تلویزیون شود، از فیلتر این شرکت بگذرد و حق و حساب آن را پرداخت کند اما از آنجا که خود توسکا به اندازه کافی زیرمجموعه برای تبلیغ در صداوسیما دارد، نوبت چندانی به غریبه‌ترها نمی‌رسد. از آن طرف توسکا در مورد سایر تبلیغاتی که در رسانه ملی انجام می‌شود هم صاحب حق تصمیم‌گیری است و متقاضیان برای ارایه تبلیغ‌شان اول باید سراغ این شرکت بروند.
توسکا مال ما نیست
این‌طور که به نظر می‌رسد، حالا که وزیر ارتباطات باب بحث درباره قرارداد عجیب‌وغریب این شرکت با صداوسیما را باز کرده، همه سعی می‌کنند از زیر بار مسئولیت شرکتی با گردش مالی هزاران میلیاردی فرار کنند ماجرا حتی رنگ و بوی سیاسی هم پیدا کرده است؛ مثلا منتقدان دولت از همان ساعت‌های اولی که توییت آذری جهرمی منتشر شد، شروع کردند به راه انداختن موجی در شبکه‌های اجتماعی با هدف اینکه توپ را به زمین دولت و وزارت ارتباطات برگردانند مثلا پای پست خود وزیر، توییت‌های یک‌شکلی دیده می‌شد با این مضمون که دولت مالک مخابرات و همراه اول است پس چطور می‌تواند درباره قرارداد یکی از شرکت‌های متعلق به همراه اول با صداوسیما شاکی باشد. آذری جهرمی هم با صبر و حوصله جواب خیلی‌ها را داد و نوشت: «دولت سهامدار اصلی و غالب مخابرات و همراه اول نیست؛ 50درصد بعلاوه یک سهم در اختیار یک سهامدار است و در اختیار دولت نیست.»
بعد از دولت انگشت خیلی‌ها به سمت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) رفت. ستاد بلافاصله با انتشار بیانیه‌ای مسئولیت این شرکت را از سر خودش باز کرد و نوشت: «شرکت توسکا با توجه به سهام حداقلی ستاد در شرکت مخابرات ایران و بالتبع همراه اول به هیچ وجه جزو شرکت‌های تحت مدیریت و کنترل ستاد نمی‌باشد.» اما بد نیست نگاهی به سهم «حداقلی» ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در مالکیت این شرکت داشته باشیم. طبق آخرین نشست مجمع عمومی صاحبان سهام مخابرات در بهمن ۹۷ شرکت«توسعه اعتماد مبین» وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام(ره) صاحب ۵۰.۰۱درصد سهام مخابرات است ضمن اینکه از ۵ عضو هیأت مدیره مخابرات ایران ۳ عضو (اعتمادمبین، مهراقتصادمبین و گسترش الکترونیک‌مبین) از طرف ستاد اجرایی فرمان امام(ره) هستند. در مورد خود همراه اول باید گفت که طبق آخرین جلسه مجمع هیأت مدیره، ۸۴درصد سهام این شرکت برای مخابرات است و همان ۳عضوی که از طرف شرکت‌های وابسته به ستاد اجرایی در هیأت مدیره مخابرات هستند در هیأت مدیره همراه اول هم دیده می‌شوند.
شفاف کنید
بعد از گذشت چند ساعت از توییت آذری جهرمی و بیانیه‌هایی که از همه طرف به سمت رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی وارد شد به نظر می رسد که کم کم کاربران این شبکه‌ها در مورد یک مطالبه به توافق رسیده‌اند و آن شفاف‌شدن تمام جزییات قرارداد صداوسیما با توسکا و قراردادهای مشابه است. مطالبه‌ای که بعید است از سوی صداوسیما جدی گرفته شود اما ممکن است با پافشاری نماینده‌های مجلس بر تحقیق و تفحص این شفافیت از کانال دیگری محقق شود.