شیده لالمی| موضوع آلودگی آب تهران که از چند هفته پیش آغاز شده بود همچنان ادامه دارد. وزارت بهداشت می‌گوید آب پایتخت آلودگی ندارد اما رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری تهران که خبر آلودگی آب تهران را اولین بار منتشر کرده حالا می‌گوید براساس گزارشی که به او رسیده آب 8 منطقه تهران آلوده بوده است. آنچه مسلم است این‌که این آلودگی مربوط به چند ماه پیش است.
حسن قاضی‌زاده که پنجشنبه (13آذر) در یازدهمین اجلاس عمومی شورایعالی استان‌ها شرکت کرده بود در حاشیه این اجلاس در جمع خبرنگاران درباره آلودگی آب تهران حرف‌هایی زد که نشان می‌داد آب تهران درحال حاضر مشکلی ندارد، اما چند ماه پیش یعنی زمانی که پایتخت روزهای کم‌آبی را پشت سر می‌گذاشت و ذخایر سدها به‌شدت کاهش پیدا کرده بودند کیفیت مطلوبی نداشته و اگر نه در همه مناطق اما در تعدادی از مناطق آلوده بوده است. وزیر بهداشت نوع این آلودگی را اعلام نکرد اما گفت: «آب تهران درحال حاضر آلودگی ندارد من گفته بودم آلودگی آب تهران خبر سوخته است و درست گفته بودم چون در گذشته مشکلاتی وجود داشت، اما خدا کمک کرد و آب سدها افزایش یافت و این مشکلات بر طرف شد.» گذشته‌ای که وزیر بهداشت به آن اشاره می‌کند خیلی دور نیست؛ همین چند ماه پیش یعنی تابستان سال 93 که خیلی‌ها می‌گفتند کیفیت آب تهران تغییر کرده است. رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران چند هفته پیش در یکی از جلسات شوراي اعلام کرد که نیترات آب تهران بالاست و از مردم خواست خودشان آب معدنی بخورند و به نوزادانشان هم آب لوله‌کشی تهران را ندهند. چرا که به گفته او مصرف آب با نیترات بالا برای نوزادان زیر 3 ماه می‌تواند خطرآفرین باشد. این حرف‌ها موجی از تکذیب‌ها را برانگیخت از استاندار تهران گرفته تا وزیر بهداشت و رئیس آبفای تهران هر کدام در سخنانی گفتند که آب تهران آلوده نیست. حافظی اما در روزهای بعد در مواجهه با این اظهار‌نظرها، حرف‌هایش را اصلاح کرد و گفت که آب کل تهران آلوده نبوده اما او گزارش‌هایی دارد که نشان می‌دهد آب تهران در تابستان امسال در تعدادی از مناطق آلوده بوده و میزان نیترات آن چند برابر حد مجاز گزارش شده است. او در حاشیه اجلاس عمومی شورایعالی استان‌ها هم گفت اسنادی که درباره آلودگی آب تهران داشته به نهادهای نظارتی داده و قرار است در دیداری با وزیر بهداشت این اسناد را به او هم ارایه کند.
حافظی از وزیر بهداشت خواست تا در مورد آلودگی آب تهران با مردم شفاف سخن بگوید و اسناد آلودگی آب تهران را منتشر کند. او از این‌که عده‌ای آلودگی آب تهران را تکذیب می‌کنند گلایه کرد و حرف‌هایش را این‌طور ادامه داد: «وزیر بهداشت باید این اسناد را منتشر کند. البته ایجاد آرامش و دادن اطمینان خاطر به مردم از وظایف وزیر بهداشت است. ولی شورا نیز به استناد ماده 100 و 103 قانون اساسی باید وظیفه نظارتی خود را اجرا کند.»
رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورا علاوه بر وزارت بهداشت خطاب به مسئولان آب و فاضلاب تهران هم گفت: «نظر اصلی را مسئولان اجرایی آب و فاضلاب باید اعلام کنند که مدعی هستند در بیش از 40 نقطه رصد و پایش نیترات آب را انجام می‌دهند و امیدوارم ادعایی که مسئولان اداره کل آب و فاضلاب استان تهران می‌کنند صحت داشته باشد. چرا که قبلا یک‌بار در شهریور ماه اعلام شد که آب آلودگی دارد و بعدا تکذیب کردند. درحال حاضر نیز اعلام می‌کنند که آب شهر تهران سالم است.»
این حرف‌های حافظی البته از سوی وزیر بهداشت هم بی‌پاسخ نماند. قاضی‌زاده هاشمی در پاسخ به حافظی گفت: حوزه بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و همچنین وزارت نیرو دو تریبون اصلی هستند که در این‌خصوص می‌توانند اظهارنظر کنند و هیچ دلیلی ندارد اگر اشکالی وجود دارد از مردم مخفی شود چرا که دوره مسئولیت‌ها کوتاه است و ما بنا نداریم که دینمان را به دنیا بفروشیم.
چند ماه پیش و مشخصا در تابستان امسال که کم‌آبی به مساله‌ای جدی در پایتخت و همچنین دیگر شهرهای کشور تبدیل شده بود برخی کارشناسان از تغییر کیفیت آب تهران می‌گفتند. البته بررسی کارشناسی آنها درباره کیفیت آب تهران به این نکته اشاره داشت که با توجه به فرسودگی لوله‌های انتقال آب در تهران و شکستگی بسیاری از آنها زمانی که فشار آب در تهران کم می‌شود کیفیت آب به‌طور محسوسی کاهش پیدا می‌کند. به گفته آنها زمانی که آب تهران پرفشار است آب از این شکستگی‌ها بیرون می‌زند و در نتیجه آلودگی‌ها وارد شبکه آب شرب تهران نمی‌شود اما با کم فشار شدن آب آلودگی‌ها از این شکستگی‌ها وارد شبکه آب شرب شده و کیفیت آب را تغییر می‌دهد و آن را آلوده می‌کنند. بخشی از این آلودگی‌ها می‌تواند آلودگی آب به فاضلاب مناطقی باشد که در آنها فاضلاب به صورت سنتی دفع می‌شود.
آنچه این روزها و در هفته‌های اخیر درباره آلودگی آب تهران مطرح شده درباره بالا بودن نیترات آب است. با توجه به مطالعات به عمل آمده توسط سازمان بهداشت جهانی در مورد نیترات، این سازمان، حداکثر مجاز 50 میلی‌گرم در لیتر (برحسب نیترات) را اعلام کرده است. استاندارد ملی ایران هم برای نیترات همین مقدار است اگر مقدار نیترات وارد شده به آب های زیرزمینی بیش از این باشد، آب آلوده خواهد بود. رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورا که اطلاعاتی درباره آلودگی آب تهران در ماه‌های گذشته منتشر کرده درباره این‌که نیترات در مناطق آلوده چند برابر حد مجاز بوده توضیحی نمی‌دهد و تنها به این جمله اکتفا می‌کند که چند برابر استانداردها بوده است. به گفته او گزارشی که مورد استناد او برای اعلام آلودگی آب تهران بوده را یکی از دستگاه‌های دولتی تهیه کرده است.
آنچه اکنون از اظهار نظرهای ضد و نقیض مسئولان می‌توان جمع‌بندی کرد این است که آلودگی آب تعدادی از مناطق تهران به نیترات در ماه‌های گذشته صحت دارد چرا که وزیر بهداشت هم در حاشیه اجلاس عمومی شورایعالی استان‌ها زمانی که از سوی خبرنگاران برای گفتن واقعیت‌ها تحت فشار قرار گرفت گفت که «در ماه‌های اخیر چند حلقه چاه که میزان نیترات آنها بالا بود شناسایی شد و با دستور وزیر نیرو بهره‌برداری از آنها متوقف شد.» وزیر بهداشت تعداد این چاه‌ها را 4 حلقه اعلام کرده است. اگرچه مسئولان چه در شورای شهر و چه در وزارت بهداشت ترجیح می‌دهند از اعلام اسامی دقیق مناطقی که آب آنها در تابستان امسال آلودگی نیتراتی بالا داشته خودداری کنند اما در شورای شهر تهران شنیده و گفته می‌شود که این آلودگی آبی بیشتر در مناطق جنوبی تهران بوده است.
دفع نادرست فاضلاب‌های شهری از طریق چاه‌های جذبی، مصرف بی‌رویه مواد شوینده و پاک‌کننده بهداشتی که از طریق چاه‌های جذبی فاضلاب به اعماق زمین نفوذ کرده و سفره‌های آب زیرزمینی را آلوده می‌کنند، استفاده از کودهای شیمیایی و حیوانی، استفاده از آفت‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها و ... ازجمله دلایل اصلی آلودگی آب هستند. به گفته متخصصان، اثرات منفی نیترات بر سلامتی انسان آنی نیست و سال‌ها بعد آشکار می‌شود. نیترات یکی از آلاینده‌هایی است که می‌تواند موجب کاهش رشد، نقص در تولد و ایجاد معلولیت در جنین شود و هچنین اثرات آن در ارتباط با ابتلا به سرطان اثبات شده است.