علیرضا افشاری دبیر دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
منطقه بهرآسمان منطقه‌ای کوهستانی در شمالی‌ترین نقطه شهرستان جیرفت و یکی از بی‌نظیرترین پهنه‌های زیست‌محیطی چهارفصل در استان کویری کرمان است؛ استانی که در خشکسالی 17ساله گرفتار است و از این‌رو بیش از پیش، این منطقه به‌عنوان روزنه تنفسی محسوب می‌شود چرا که در تمام 6 ماه پاییز و زمستان به‌دلیل بارش برفِ سنگین مسدود است و ذخایر آبی رودخانه‌های پایین‌دستی نیز از همین یخچال‌های طبیعی تأمین می‌شوند. گفتنی است، منطقه بهرآسمان در شاهراه اتصال رودخانه هلیل‌رود و بالادست سد بتونی جیرفت قرار دارد که منشأ آب دست‌کم 5 شهرستان جنوبی استان است.
وجود گونه‌های بی‌نظیر گیاهی که بالغ بر70 نوع گیاه ویژه منطقه را شامل می‌شود و وجود انواع پرندگان زیبا و بی‌نظیر که ارزش زیست‌گونه‌ای آنها تأیید شده و وجود گونه‌های پرشمارِ جانوری که خرسِ تحتِ حفاظتِ «سیاه» شاخص آن به‌شمار می‌رود سبب شد در دهه 50 خورشیدی با ایجاد پاسگاهی حفاظتی در اسفندقه از این منطقه به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های طبیعی منحصربه‌فرد حفاظت شود، که البته این مهم طی مصوبه شماره ۳۲۹ شورایعالی محیط‌زیست (کمیسیون زیربنایی دولت) مورخ 22/۹/1389 صورت نهایی به خود گرفت و این منطقه با وسعتی نزدیک به 120هزار هکتار به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده بهرآسمان به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست پیوست.
در چنین منطقه‌ای وجود ذخایر معدنی نیز دور از انتظار نیست، اما آنچه باعث شده این منطقه حفاظت‌شده به‌تازگی محل تنش و بحران شود این است که در چند‌سال اخیر و با اخذ مجوزهای اکتشافِ قانونی و غیرقانونی توسط گروهی از معدن‌داران این محدوده در خطر چنین فعالیت‌هایی که به تهدید زیست‌بوم ارزشمندِ آن می‌انجامد، قرار گیرد. جدا از آن‌که چنین فعالیت‌هایی در درازمدت می‌توانند روی کاهش آب و کیفیت آب سفره‌های زیرزمینی تأثیر بگذارند که تأیید این مسأله در نامه مدیر آب منطقه کرمان به آب منطقه‌ای جیرفت اینچنین بازتاب یافته که «هرگونه عملیات بهره‌برداری و اکتشاف معدن در حوزه بالادست سد جیرفت می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری به آب سد جیرفت و منابع بالادستی آن در مناطق رودخانه‌ای رمون، بهرآسمان و دلفارد به‌جا بگذارد و با به‌هم زدن رژیم رودخانه‌ای سبب نابودی منابع آبی این منطقه شود.»
طبق مصوبه هیأت وزیران در سال‌های 88 و 89 و در جریان سفرهای استانی دولت این منطقه جزو مناطق تحت حفاظت محیط‌زیست محسوب شده که با این حساب، هرگونه اقدام معدنی و صنعتی باید با نظر شورایعالی محیط‌زیست کشور باشد. این شورا به ریاستِ رئیس‌جمهوری و با حضور وزیران کشاورزی، صنعت و معدن و تجارت، کشور، راه و شهرسازی، بهداشت و معاون بودجه رئیس‌جمهوری به همراه رئیس سازمان محیط‌زیست کشور تشکیل می‌شود، که در مورد مجوزهای معدن‌ها در بهرآسمان چنین تأییدی از شورای نامبرده گرفته نشده است.
از نامه‌هایی که بین محیط‌زیست کشور با استانداری و محیط‌زیست استان و همچنین معاون اول رئیس‌جمهوري، آب‌منطقه‌ای استان به آب جیرفت، محیط‌زیست کرمان به دادستانی جیرفت انجام شده تا ده‌ها مکاتبه دیگر، می‌توان دریافت که دقت‌ها برای حفاظت از منطقه یادشده بالاست هر چند عده‌ای تنها به استناد یکی دو دستورالعمل شتاب‌زده دولت دهم می‌خواهند به بهانه ایجاد اشتغال بر تمام اندوخته‌های زیست‌محیطی محدوده جنوب استان کرمان پا بگذارند؛ عده‌ای که به نظر می‌رسد از پشتیبانی برخی مراکز قدرت برخوردارند. با وجود آن‌که مردمی که در این مناطق زندگی می‌کنند زندگی و معیشتشان به کشاورزی و دامداری وابسته است، به درستی و مسئولانه، بر حفاظت از زیست‌بوم منطقه پای می‌فشرند که نمونه‌اش تشکیل انجمن‌های مردمی برای دفاع از این زیستگاه و برگزاری حلقه انسانی 5هزارنفری در اردیبهشت‌ماهی که گذشت بود.
از این‌رو شماری از انجمن‌های فعال در حوزه محیط‌زیست، که برخی از آنها در این حوزه از پیشینه در خوری برخوردارند، از رئیس‌جمهوری خواستار شدند بر پایه قوانین کشور و لزوم توجه به توسعه پایدار، که باید با پاسداشت زیست‌بوم همراه باشد، دستور رسیدگی فوری به این موضوع و لغو مجوزهای داده‌شده را بدهد.
امید که این حرکت، به‌ویژه در وانفسای بی‌توجهی دیگر قوای کشور به موضوع بسیار مهم محیط‌زیست، تأثیری مطلوب را بر جامعه بگذارد.
نامه 16 تشکل محیط‌زیستی به رئیس‌جمهوری
مجوز بهره‌برداری از معادن منطقه بهرآسمان را لغو کنید
شهروند| 16 تشکل محیط‌زیستی با فرستادن نامه‌ای به رئیس‌جمهوری خواستار لغو مجوزهای بهره‌برداری از معادن منطقه حفاظت‌شده بهرآسمان شدند.
در این نامه آمده است: «منطقه کوهستانی بهرآسمان در شمالی‌ترین نقطه شهرستان جیرفت، یکی از سرچشمه‌های اصلی رودخانه هلیل‌رود و از کم‌مانندترین پهنه‌های زیست‌محیطی استان کرمان است. تنوع زیستی چشمگیر و وجود گونه بسیار کمیاب و تحت حمایت «خرس سیاه» سبب شد که منطقه از دهه 1350 به‌عنوان یک زیستگاه باارزش مورد حفاظت قرار گیرد و از سال 1389 نیز با عنوان منطقه حفاظت‌شده در وسعت حدود 120هزار هکتار توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست مدیریت شود. متاسفانه در چند سال گذشته، نگرش‌های اقتصادی ناپایدار موجب شد که مجوز اکتشاف و بهره‌برداری معدن در این منطقه صادر شود که در صورت عملیاتی شدن می‌تواند به معیشت مردم و به باغ‌ها و کشتزارهای منطقه آسیب بسیار جدی وارد سازد. عملیات معدنی موجب تخریب رودخانه‌های رمون، دلفارد و بهرآسمان که سرشاخه‌های هلیل‌رود و تأمین‌کننده آب سد جیرفت هستند، خواهد شد و دشت حاصلخیز جیرفت مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت.» این تشکل‌های محیط زیستی از رئیس‌جمهوری درخواست کرده‌اند که با توجه به وضع بحرانی آب در استان کرمان، نگرانی شدید عشایر و دیگر اهالی منطقه و تمامی دوستداران محیط‌زیست کشور و با عنایت به نظر سازمان آب منطقه‌ای استان که بهره‌برداری معدنی را موجب آلوده شدن مخزن سد جیرفت دانسته، همچنین با توجه به مخالفت سازمان حفاظت محیط‌زیست و با در نظر داشتن اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که تخریب و آلوده‌سازی جبران‌ناپذیر محیط‌زیست را ممنوع دانسته است، مجوز بهره‌برداری از معادن بهرآسمان را لغو کند. این نامه را انجمن کوهنوردان ایران، کارگروه محیط‌زیست فدراسیون کوهنوردی، جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست، موسسه توسعه پایدار و محیط‌زیست، کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران، پایشگران محیط‌زیست ایران (پاما)، دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران، دیده‌بان کوهستان ایران، جمعیت همیاران استان سبز (گیلان)، انجمن محیط‌زیستی تسنیم (چهارمحال و بختیاری)، انجمن رفتگران طبیعت استان اردبیل، انجمن پیشگامان خورشید استهبان، انجمن حفظ محیط کوهستان، جمعیت پراو (کرمانشاه)، انجمن زیست‌بان(تهران) و کانون آرتاویل (اردبیل) امضا کرده‌اند.