شهروند| دیروز اخبار ضدونقیض درباره وخامت حال آیتالله شاهرودی بسیار زیاد بود و بازار شایعه نیز همانطور. در ساعات اولیه انتشار این اخبار، یک رسانه حامی اصولگرایان خبر از فوت او داد. در ادامه خانواده او این موضوع را تایید نکرد و گفته میشد که او همچنان در کماست. از طرفی، شبکه خبر صداوسیما هم در بخش خبری زنده با تایید خبر درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که آیتالله هاشمیشاهرودی در یکی از بیمارستانهای تهران درگذشته است و در ادامه این شبکه نیز به تکذیبیه خبر خود روی آورد و اعلام کرد که حال ایشان بشدت وخیم است. موضوع بیماری رئیس سابق دستگاه قضائی و البته اخبار ضدونقیض در مورد رحلت یا عدمرحلت نیز مسبوق به سابقه بوده و در ماههای گذشته این اتفاق روی داده بود. به همین بهانه مروری اجمالی به کارنامه 10 ساله آیتالله هاشمیشاهرودی بر ریاست قوه قضائیه داشتهایم که از نظر میگذرد.
اقدامات مثبت قاضیالقضات
یک عضو جامعه روحانیت مبارز در مورد اقدامات مثبت دوران 10سالهای که آیتالله شاهرودی بر دستگاه قضا نشسته بود، به «شهروند» گفت: «قوه قضائیه بازوی قضائی جمهوری اسلامی است که قبل از آیتالله شاهرودی مشکلات عدیدهای داشت و هزاران پرونده حقوقی و کیفری سالها در نوبت رسیدگی قرار داشت. همه این مشکلات در دوران هاشمیشاهرودی سامان گرفت.» سیدرضا اکرمی «احیای دادسراها، تصویب آیین دادرسی مدنی، توسعه قضائی، ایجاد شوراهای حل اختلاف، ایجاد مرکز مشاوران و کارشناسان حقوقی و اصلاح قانون دادگاههای عمومی» را از مهمترین اقدامات آیتالله هاشمیشاهرودی در دوران ریاست او بر قوه قضائیه میداند.
رسانهها و دستگاه قضا
رسانهها و برخی از روزنامهنگاران جریان تجددخواه از دستگاه قضائی به دلیل توقیف مطبوعات و زندان رفتن خبرنگاران و ... گلهداشتند. در دوران ریاست آیتالله شاهرودی این امر تا حدود زیادی سامان پیدا کرد. اکرمی معتقد است که «در آن 10سال شاهرودی و همکاران نـزدیـک او تلاش گسترده برای بهبود تعامل قوه قضائیه با رسانهها از خود نشان دادند و با دو دولت اصلاحطلب و اصولگرا و رسانههای حامی این دو دولت به نحو مطلوبی همکاری داشتند.»
اقدامات جدید و خلقالساعه
این نماینده ادوار مجلس میگوید: «شاهرودی در این مدت بسیاری از ناسزاها را تحمل کرد، تا قوه قضائیه به اداره تابعه بعضی از سیاستمداران تبدیل نشود. وی حتی تاوان اقدامات خود را در کاهش بودجه و امکانات قوه قضائیه مشاهده کرد.» سیدرضا اکرمی میگوید: «شناسایی و برخورد با کارچاقکنها بهعنوان یکی از موثرترین اقدمات در قوه قضائیه در دوران ریاست 10 ساله او انجام شد. بخشنامه حقوق شهروندی و اختصاص شعبه ویژه در دادگستری در این خصوص، انتقادات صریح و بیپرده از اقدامات خلاف قانون و شرع ضابطان دادگستری، انتقاد از دادسرا و نحوه عملکرد آن، انتقاد از آرای متفاوت قضات در موضوع واحد، تشکیل مجموعه توسعه قضائی، عدمجذب قضات با درجه کمتر از فوقلیسانس، دستور خرابکردن بازداشتگاههای انفرادی و دهها مورد دیگر از مهمترین اقدامات هاشمیشاهرودی است که کارنامه او را پربار کرده است.»
مخالفت با سنگسار
آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی که پیش از تصدی ریاست قوه قضائیه از فقهای شورای نگهبان بود طی 10 سال گذشته به رغم مسائل بسیاری که در عرصه سیاسی ایران گذشت از خود رفتاری نشان داده که رئیسی متفاوت محسوب میشود. در این زمینه میتوان به خویشتنداری و آرامش آیت الله شاهرودی در سخنرانی ها و اعلام مواضع و نیز خودداری از موضعگیریهای سیاسی و جناحی اشاره داشت.همچنین میتوان به یک نمونه روشن یعنی مخالفت صریح آقای شاهرودی با اجرای یک فقره حکم سنگسار در استان قزوین اشاره کرد که از مهمترین دستاوردهای دوران شاهرودی است.
حلقه وصل جریانها و جناحهای سیاسی
در روزگاری که کمتر میتوان سراغی از سیاستمدارانی گرفت که مورد قبول همه جریانات سیاسی باشند، هاشمی شاهرودی چهرهای متفاوت محسوب میشد. او که بهدلیل همین ویژگی، در نبود آیتالله هاشمی رفسنجانی برجای او در مجمع تشخیص مصلحت نظام تکیه زد، به حلقه ارتباطی بین جریانهای سیاسی موافق و مخالف تبدیل شده است. حالا در آستانه دومین سالگرد ارتحال آیتالله هاشمی، شائبهها و شایعههای زیادی در مورد رحلت یا عدم رحلت او انتشار پیدا کرد. آیتالله هاشمی شاهرودی، ازجمله سیاستمداران متولد نجف است و دوران تحصیل را در همانجا گذرانده است. زیست آیتالله محمود هاشمی شاهرودی در عراق به دوران تحصیل محدود نمیشود؛ او ریاست مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و عضویت در حزب الدعوه عراق را نیز در کارنامه خود دارد. هاشمی شاهرودی در ایران، اما چهره تاثیرگذارتری نسبت به عراق است؛ رئیس پیشین قوه قضا بوده و عضویت در جمع فقیهان شورای نگهبان در کارنامهاش به چشم میخورد. در دوره پیشین مجلس خبرگان او نایبرئیس اول بود و در جایگاه عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، به فعالیت سیاسی مشغول بوده است. هاشمی شاهرودی افزون بر فعالیتهای حاکمیتی، رئیس موسسه «دایرةالمعارف فقه اسلامی بر طبق مذهب اهل بیت» است که جایگاه علمی مهمی محسوب میشود. او بسیاری از حکمهای خود را از مقام معظم رهبری گرفته است. در دهه هفتاد بهعنوان گزینه قائممقام رهبری از هاشمی شاهرودی یاد میشد؛ سمتی که البته پس از عزل منتظری هیچگاه در نظام سیاسی ایران احیا نشد، البته در دهه هشتاد او بهعنوان رئیس هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سهگانه منصوب شد؛ هیأتی که زیر نظر مستقیم رهبری کار میکند.