مهدی مالمیر روزنامه‌نگار

در این چند صباحی که از رویدادهای دی‌ماه می‌گذرد، رئیس‌جمهوری محترم به مناسبت‌های گوناگون سخنرانی داشته‌اند که در همه آنها چند نکته مشترک بود: محترم‌شمردن حق اعتراض شهروندان، اعتراف به مشکلات بزرگ معیشتی بخشِ بزرگی از مردم و ضرورت شنیدن صدای شهروندان ازجمله مطلع‌هایی بود که در سخنرانی‌های اخیر شیخ دیپلمات تجدید می‌شد. با این همه اما، انصاف باید داد که در سخنرانی‌ای که دکتر روحانی طبق روال سال‌های گذشته در مرقد بنیانگذار انقلاب ایراد داشتند، نکته تازه‌ای بود که سزاوار است روی آن درنگ بیشتری شود و آن هم این‌که: رئیس دولت تدبیر از شنیدن سخنان مردم و اصلاحات دم زدند پیش از آن‌که «دیر» شود... این روز‌ها با مخالف‌خوانی‌هایی از سوی برخی بانوان رودررو هستیم که بسیاری بی‌آنکه زحمت کنکاش به خود بدهند، جملگی آن را به رسانه‌های خارجی و فلان شومن تلویزیونی خارج‌نشین حواله می‌دهند و چشم را بر عوامل داخلی و رشد یابنده اعتراضات اخیر بسته‌اند. درحالی ‌که هیچ رهبر کاریزماتیک و گروه سیاسی قدر قدرتی از این توان برخوردار نیست که جامعه‌ای را با برنامه‌ریزی یا فراخوان به یکباره دستخوش التهاب کند. (شومن‌های تلویزیونی و رسانه‌های آن‌ور آبی که جای خود دارند) رادیکال‌شدن خواسته‌های مردم چه در دی‌ماه امسال و چه اعتراضات بانوان در برخی از شهر‌ها که امروز عکس‌ها و تصویر‌‌هایشان رسانه‌ها را درنوردیده است، حاصل تلنبارشدن خواسته‌های شهروندان در درازنای زمان است. به عبارت دقیق‌تر، زمانی که خواسته‌های صنفی، سندیکایی و فرهنگی قشر گسترده‌ای از مردم نادیده و نابوده انگاشته می‌شود و درهای اصلاحِ روندهای نامطلوب یک به یک روی کوشندگان سیاسی و اجتماعی بسته می‌شود، تازه آن هنگام است که گروه‌های سیاسی یا رهبران کاریزماتیک یا حتی فلان مجری تلویزیونی درجه چند رسانه‌های خارجی خودی نشان می‌دهد و می‌تواند از ناامیدی و خشم مردم بهره‌برداری کند و با کشیدن یک کبریت خرمن عصبانیت مردم به‌ویژه جوانان را به آتش بکشد. باری این‌که رئیس‌جمهوری محترم به این مسأله که «زمان این همه نیست» اشاره داشته‌اند، مایه خوشحالی است اما برای جلوگیری از رادیکال‌شدن مطالبات مردم باید هرچه زود‌تر دستی بجنبانند و به اصلاح ساختارهای فسادخیز همت گمارند. شنیدن صدای مردم، احترام به حق اعتراض و انتقاد، جملگی مطالبات مدرنی است که ابزار مدرن خود را می‌طلبد. از تکرار این نکته گریز و گزیری نیست که بدون به کارانداختن چرخ احزاب و اصناف و سندیکا‌ها و به‌طورکلی نهادهای مدنی صدای مردم در میدان سیاست امروز شنیده نمی‌شود. برای شنیدن صدای مردم پیش از آن‌که صحنه سیاست به خشونت آلوده شود، چنانچه رئیس‌جمهوری بر آن تأکید داشته‌اند، زمان درازی در اختیار نداریم و دست‌دست‌کردن و اکتفا به سخن‌درمانی گره‌ای از کلاف مشکلات ما نمی‌گشاید.