| منبع: استراتفور |
در سال 2010 استراتفور پیش‌بینی کرد آمریکا و ایران، با وجود چند دهه دشمنی و رویارویی، به توافقی پیرامون منافع مشترک دست خواهند یافت. آن زمان پیش‌بینی ما با تردیدهای زیادی مواجه شد. پذیرفتن چنین چیزی بسیار مشکل بود. مدت کوتاهی پس از انتخاب شدن حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران در ژوئن 2013، ما ارزیابی‌های خود را به‌روز کردیم و نشان دادیم موقعیت مناسبی برای دو طرف پیش آمده است تا به سوی نوعی آشتی حرکت کنند.
3 ماه بعد شاهد یک توافق اولیه پیرامون مسأله هسته‌ای ایران بودیم. اکنون به نظر می‌رسد، دوطرف مهلت مذاکرات را تمدید کرده‌اند تا به گفت‌وگو برای رسیدن به یک توافق دایمی ادامه بدهند، اما تمدید مهلت مذاکرات به معنای این نیست که روند گفت‌وگوهای دوطرف با مشکلی مواجه است. برعکس، انتظار می‌رود مذاکره‌کنندگان از این فرصت استفاده کنند و گام‌های زیادی برای حرکت رو به جلو وجود دارد.
تصور کردن تصور نشدنی: توافقی میان ایران و آمریکا
اول مارس 2010: ایالات متحده به وضوح به نقطه‌ای رسیده است که یا باید بپذیرد ایران اگر بخواهد می‌تواند سلاح هسته‌ای تولید کند، یا این‌که باید با اقدام نظامی جلوی این کار را بگیرد. اما استراتژی سومی هم وجود دارد: واشنگتن می‌تواند مسأله ایران را به نوعی دیگر طرح کند. با توجه به این‌که هیچ تصوری از اندیشه‌های رهبران دوطرف نداریم، بررسی این موضوع می‌تواند تمرینی در نظریه جغرافیای
سیاسی باشد.
چرا آمریکا و ایران مذاکره خواهند کرد؟
دوم آگوست 2013: پس از آن‌که رئیس‌جمهوری جدید ایران روز چهارم آگوست، رسما سمت ریاست‌جمهوری ایران را به دست بگیرد، روابط دیپلماتیک واشنگتن و تهران بهبود پیدا خواهد کرد و بگومگوهای چندین ماهه درمورد این‌که آیا ایران و آمریکا می‌توانند به توافقی هسته‌ای دست پیدا کنند یا نه، پایان خواهد یافت.
درواقع، در هفته‌های اخیر هر دو طرف ابراز تمایل کرده‌اند که گفت‌وگوهای دوجانبه هسته‌ای از سر گرفته شود. این گفت‌وگوها هرگز به راحتی برگزار نشده است، چراکه ایران هیچ نمی‌خواسته در این گفت‌وگوها شرکت کند. اقتصاد ایران، با وجود تحریم‌ها در شرایط مناسبی قرار داشته است، جایگاه ژئوپلیتیک منطقه‌ای این کشور تضمین‌شده بوده و فضای سیاست داخلی ایران نیز یکپارچه نبوده. اما اکنون اوضاع تغییر کرده است.
گام بعدی توافق ایران و آمریکا
25 نوامبر 2013: چیزی که سال‌ها برای بسیاری تصورکردنی نبود، در نخستین ساعات روز 24 نوامبر در ژنو اتفاق افتاد: آمریکا و جمهوری اسلامی ایران به توافق دست پیدا کردند. پس از یک‌دهه کش و قوس، 2 کشور درمورد صلح‌آمیز ماندن برنامه هسته‌ای ایران به توافق رسیدند. این یک توافق اولیه است و دوطرف چند ماه آینده را باید به آرام کردن مخالفان داخلی، ایجاد مکانیسمی برای تضمین مصالحه و برداشتن تحریم‌های پیچیده بین‌المللی صرف کنند.
بازداشت‌شدگان به‌عنوان وجه‌مصالحه مذاکرات ایران و آمریکا
19 دسامبر 2013: مرور رسانه‌های ایران و آمریکا درمورد رابرت لوینسون، شهروند مفقود آمریکایی، تصویر کوچکی از گرم شدن روابط واشنگتن و تهران به دست می‌دهد. مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در کنفرانسی در روز 17 دسامبر موضع ایران را مبنی بر این‌که لوینسون دیگر در خاک ایران نیست، تکرار کرد. افخم در ادامه به ایرانیان بازداشت‌شده در آمریکا اشاره کرد. نشانه‌ای که تهران تمایل دارد معاوضه زندانیان بخشی از یک مذاکره گسترده‌تر باشد.
بازگشت استراتژیک: آمریکا، ایران و خاورمیانه
5 ژانویه 2014: تلاش ایران و آمریکا برای رسیدن به توافقی جامع، از مهم‌ترین موضوع‌های سال 2014 خواهد بود. جرج فریدمن، بنیانگذار و مدیر استراتفور، این موضوع را در فصل سوم کتابش با عنوان «دهه آینده» که در سال 2011 منتشر شد، پیش‌بینی کرده بود.
آیا آشتی ایران و آمریکا، ایران را تغییر خواهد داد؟
23 ژانویه 2014: توافق اولیه ژنو درمورد برنامه هسته‌ای ایران، به‌زودی اجرایی خواهد شد. اما در تمام آنچه که درمورد تأثیر این توافق بر بهبود روابط دوجانبه گفته شده، به تأثیر این توافق بر خود این کشورها اشاره‌ای نشده است. از ماه سپتامبر تاکنون، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، چند بار اشاره کرده است که می‌خواهد روابط با آمریکا را بهبود ببخشد. دلیل این موضوع این است که اگر روابط تهران و واشنگتن عادی شود، تغییر بنیادینی به‌شمار خواهد آمد.
معنای گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران
29 ژانویه 2014: گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران 2 معنا دارد. برای آنانی که نسبت به روند مذاکرات به شدت مشکوک‌اند، این گفت‌وگوها باید درباره سلاح هسته‌ای باشد و جلوگیری از دست یافتن ایران به چنین سلاحی. برای دولت اوباما که مستقیما درگیر گفت‌وگوهاست، مسأله هسته‌ای تنها یک بهانه است. مسیری که برای یک درک مشترک استراتژیک با ایران، باید پیموده شود.
مذاکرات هسته‌ای و مقاومت ایران
در برابر خواسته‌های روسیه
2 جولای 2014: دیپلمات‌های خارجی روز دوم جولای وارد وین می‌شوند تا دور ششم مذاکرات ایران و 1+5 را برگزار کنند، اما اختلاف بر سر مسائل کلیدی همچنان باقی است. مهم‌ترین موضوع‌ها، آینده برنامه غنی‌سازی ایران، مسأله رآکتور آب سنگین اراک و شیوه برداشته شدن تحریم‌هاست. 1+5 شامل کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان است، اما این روسیه است که نقشی کلیدی در روند گفت‌وگوها دارد. مسکو می‌خواهد روابطش با ایران را بهبود ببخشد تا در بالانس قدرت جدید در خاورمیانه نقش بیشتری داشته باشد. بالانس قدرتی که منابع آمریکا را آزاد خواهد کرد تا بتواند روی نفوذ روسیه در منطقه متمرکز شود. در شرایطی که رویکرد اخیر روسیه نسبت به ایران نمی‌تواند جلوی توافق تهران و واشنگتن را بگیرد، ایران به بهره‌برداری از اختلاف‌های روسیه و آمریکا ادامه خواهد داد تا موقعیت خود را در مذاکره با آمریکا تقویت کند.
پیش‌بینی استراتفور برای سه‌ماهه سوم
8 جولای 2014: ایران و قدرت‌های غربی به پایان مهلت مذاکرات نزدیک می‌شوند یا باید به توافقی درمورد برنامه هسته‌ای ایران برسند، یا این‌که مهلت مذاکرات را تمدید کنند. انتظار نداریم ایران و 1+5 بتوانند تا پایان مهلت توافق اولیه ژنو بتوانند به توافق‌نهایی دست پیدا کنند، اما دو طرف به اندازه‌ای پیشرفت نشان خواهند داد که بتوانند کار را برای رسیدن به یک توافق جامع ادامه دهند. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، روی اختیارات اجرایی خود تکیه خواهد کرد تا بتواند فشار تحریم‌ها علیه ایران را کم کند تا تیم مذاکره‌کننده تهران، فضای کافی برای ادامه دادن به مذاکرات را داشته باشد. صادرات انرژی ایران می‌تواند تا پایان سه‌ماهه سوم رفته‌رفته افزایش یابد تا ایران و خریداران بزرگ آسیایی ایران از تخفیف تحریم‌ها سودمند شوند. اما همچنان انتظار نداریم که تمام تحریم‌های مربوط به صادرات نفت ایران و سرمایه‌گذاری شرکت‌های غربی در بخش انرژی این کشور برداشته شود.
ادامه مذاکرات پس از پایان مهلت
20 جولای 2014: در ششمین و آخرین دور مذاکرات وین برای رسیدن به توافق هسته‌ای نهایی و در هفته پیش از پایان یافتن مهلت مذاکرات در روز بیستم جولای، جان کری و محمدجواد ظریف، وزیران خارجه ایران و آمریکا، در عرض دو روز چهار بار دیدار کردند و ساعت‌ها بدون هیچ واسطه‌ای گفت‌وگوهای هسته‌ای را پی گرفتند. رایزنی‌هایی که دستاورد آن تمدید مهلت مذاکرات و همچنین تمدید تعلیق تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران بود. بنا به توافق طرفین، توافق 6ماهه ژنو در 4ماه آینده نیز با تغییراتی اندک برقرار خواهد ماند و ایران علاوه بر ادامه تعلیق برخی از تحریم‌ها، 8/2 میلیارد دلار دیگر از منابع مالی مسدود شده‌اش را در 4قسط دریافت خواهد کرد. اکنون دوطرف تا 24نوامبر فرصت دارند تا به مذاکرات ادامه بدهند و به توافقی نهایی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران دست یابند.