نخلداران هرمزگان می‌گویند اوضاع خرید و فروش خرما به واسطه حضور پر رنگ دلالان در بازار به شدت نابسامان شده است.
آنان که اغلب از نخلداران منطقه رودان هستند، در گفت‌وگو با ایرنا از پایین بودن قیمت فروش محصول خود گلایه دارند و عنوان می‌کنند: هزینه‌های تولید و برداشت خرما از قیمت فروش آن پیشی گرفته و آنان را متضرر کرده است.
کشاورزان با اشاره به این‌که بخش قابل توجهی از محصول منطقه بر اثر طوفان از بین رفته است، می‌گویند: انتظار می‌رفت امسال خرمای رودان با قیمت خوب و راضی کننده‌ای به فروش برسد اما افت محسوس قیمت این محصول، آب پاکی را روی دست کشاورزان منطقه ریخت و سود حاصل از خرید و فروش آن به جیب دلال‌ها رفت.
اکنون نخلداران این استان به دنبال یافتن مشتری مناسب برای محصول تولید شده خود هستند و به حمایت نهادهایی چون جهادکشاورزی و تعاون روستایی نیاز دارند.
یک نخلدار رودانی با تأکید بر این‌که افت محسوس قیمت محصول خرما، کشاورزان منطقه را با مشکلات متعددی روبه‌رو و آنان را متضرر ساخته است، بیان کرد: کشاورزان هزینه‌های قابل‌توجهی برای تولید محصول ازجمله خرید و تأمین کود و سم، آبیاری (بهای آب و برق) و مخارج نیروی انسانی در بخش‌های کاشت، داشت و برداشت صرف کرده‌اند، اما با وضع کنونی قیمت خرما، جز ضرر و زیان، چیز دیگری عاید تولیدکنندگان نشده است.
رضا نجفی با یادآوری این‌که اقلیم گرم و خشک شهرستان و شرایط بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی، کشاورزی در منطقه را با خطر پذیری بسیار بالا مواجه کرده است، اضافه کرد: بهره‌برداران منطقه در شرایط بسیار سختی محصول تولید می‌کنند اما در بیشتر موارد آنان نه‌تنها سودی از تولید محصولات نمی‌برند بلکه حتی آن را زیر قیمت تمام شده می‌فروشند.
وی با بیان این‌که سود حاصل از فروش محصولات کشاورزی همواره به جیب واسطه‌ها می‌رود، اظهار کرد: دلال‌ها تنها کسانی هستند که همیشه بیشترین سود حاصل از تولید و فروش محصولات کشاورزی را به جیب می‌زنند.
نجفی ادامه داد: برخی از بهره‌برداران می‌توانند محصول خود را به بازارهای داخلی و حتی بین‌المللی حمل و عرضه کنند و سود حاصل از فروش مستقیم به جیب خود آنان می‌رود اما در این میان متضرران واقعی آن دسته از کشاورزانی هستند که به علت نداشتن توان مالی لازم، مجبورند محصول خود را به واسطه‌ها و دلال‌ها بفروشند.
این نخلدار کوتاه‌کردن دست دلال‌ها از بازار را بزرگترین و مهم‌ترین مطالبه کشاورزان منطقه دانست و گفت: سال‌هاست که بهره‌برداران منطقه با مشکلاتی نظیر خشکسالی، بیماری جاروک و نابودی لیموترش و هزینه‌های بالای تولید محصولات کشاورزی دست و پنجه نرم می‌کنند و مسئولان همواره از تلاش برای کوتاه‌کردن دست واسطه‌ها از بازار عرضه و تقاضا خبر می‌دهند اما این وعده نیز مانند وعده ایجاد صنایع تبدیلی، هیچگاه عملی
نشده است.
از سوی دیگر شماری از کشاورزان منطقه مدعی هستند وجود کشاورزان کلان مالک در شهرستان دلیل اصلی افت قیمت و نرخ محصولات کشاورزی به‌ویژه خرما است.
آنان می‌گویند: کلان مالکان با استفاده از سرمایه خود بازار را در دست گرفته و به سایر کشاورزان اجازه فعالیت نمی‌دهند.
عده دیگری از کشاورزان نبود صادرات، سوءاستفاده دلال‌ها و واسطه‌های غیربومی و نبود صنایع تبدیلی را از دلایل عمده قیمت پایین محصول خرما در منطقه و متضرر شدن کشاورزان دانستند. این باغداران معتقدند: سیاست‌ها و برنامه‌های دولت در راستای حمایت از بخش کشاورزی در حوزه نرخ‌گذاری و قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید کارآمد باشد و جهادکشاورزی و تعاون روستایی هر ساله در فصل برداشت انواع محصولات کشاورزی از حمایت‌های دولت از کشاورزی
خبر می‌دهند.
آنان ادامه دادند: نرخ خرید تضمینی از سوی تعاون روستایی همواره پایین‌تر از قیمت پیشنهادی از سوی واسطه‌ها است، از این‌رو کشاورزان راغب به فروش محصولات کشاورزی خود به واسطه‌ها می‌شوند.
این باغداران اضافه کردند: واسطه‌ها با قیمت پیشنهادی بالاتر نسبت به نرخ تضمینی تعاون روستایی، اقدام به جذب مشتری می‌کنند و پس از آن‌که مشتری خود را جذب کردند قیمت‌ها را بالا و پایین می‌کنند و در این میان کشاورزانی که زیر قرض رفته‌اند، دو راه بیشتر ندارند یا این‌که به خواسته دلال‌ها تن دهند یا این‌که از فروش و عرضه محصول تولیدی‌شان خودداری کنند. این گروه از باغداران، کشاورزان و نیز برنامه‌ها و سیاست‌های دولت در حمایت از بخش کشاورزی (قیمت تضمینی خرید محصولات) را بازنده‌های همیشگی رقابت دلال‌ها با دولت و تشکل‌های صنفی بخش کشاورزی دانستند.
یکی از باغداران با تأکید بر ضرورت کمرنگ کردن نقش واسطه‌ها از سوی دولت و تشکل‌های صنفی اظهار کرد: نقش واسطه‌ها در بخش کشاورزی همچنان پررنگ است و کشاورزان نیز بنا به دلایلی ناچار به فروش محصولات خود به این قشر هستند اما همین کشاورزان به شدت اعتقاد دارند که تنها رنج و زحمت تولید محصولات کشاورزی بر دوش آنهاست و سود اصلی تمام این زحمات شبانه‌روزی را دلال‌ها، به جیب می‌زنند.
محمود احمدی‌زاده ادامه داد: در اختیار نداشتن پول نقد کافی از سوی کشاورزان اولین دلیلی است که موجب می‌شود بهره‌برداران بخش کشاورزی برخلاف میل خود، برای فروش محصولات به سوی دلال‌ها گرایش پیدا کنند.
وی اضافه کرد: دسترسی نداشتن به بازار مناسب و ساماندهی نشدن شرکت‌های تعاونی برای خرید محصولات موجب شده گرایش به دلال‌ها از سوی کشاورزان بیشتر شود و از سوی دیگر از آنجا که بیشتر کشاورزان امکان حمل بار به بازار را ندارند، به ناچار محصول خود را با قیمت پایین‌تر به واسطه‌ها می‌فروشند. احمدی‌زاده با بیان این‌که جبران هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت با توجه به گرانی دستمزد کارگر و نهاده‌های کشاورزی، حمایت دولت را می‌طلبد، بیان کرد: نبود نظارت بر فعالیت دلال‌ها و نداشتن تعهد واقعی از سوی تعداد پرشماری از این واسطه‌ها موجب شده وضع عادی بازار دچار مشکل شود و محصولات کشاورزی با قیمت ناچیز از تولیدکنندگان خریداری و همان محصول با قیمت بالا به مصرف کنندگان عرضه شود.
کشاورز دیگری بر حمایت جدی و بیش از پیش دولت از بخش کشاورزی تأکید کرد و افزود: دولت باید با هدایتگری تولید، خرید و توزیع و ساماندهی تشکل‌ها و تعاونی‌ها در سیستم عرضه محصولات کشاورزی، دست دلال‌ها و واسطه‌ها را از نظام توزیع کوتاه کند و اجازه ندهد این گروه سودجو، منابع درآمدی کشاورزان را به نفع خود، ضایع کنند.
محمد نجفی با اشاره به نقش تعاونی‌های روستایی در خرید و توزیع محصولات کشاورزی، اظهار کرد: در صورتی که این تعاونی‌ها به درستی مدیریت شوند و محصولات کشاورزان را در زمان تولید با قیمت مناسب خریداری کنند، کشاورزی بیش از پیش رونق خواهد گرفت.
وی با ابراز نارضایتی از قیمت و نابسامانی بازار خرید و فروش خرما بیان کرد: قیمت تضمینی کنونی خرید این محصول نه‌تنها رضایت بخش نیست بلکه جوابگوی هزینه‌های سرسام‌آور تولید نیز نیست.
نجفی خاطرنشان کرد: با گسترش آفت جاروک لیموترش، در پی خشکسالی‌های اخیر و از بین رفتن باغات لیموترش، جهادکشاورزی، کشاورزان را به کاشت نخیلات و توسعه نخلستان‌ها ترغیب کرد و کشاورزان امیدوار بودند با کاشت این الگوی کشت بحران اقتصادی فراروی اقتصاد شهرستان برطرف خواهد شد اما افت یکباره قیمت محصول خرما ضررهای جبران‌ناپذیری را بر بهره‌برداران منطقه وارد کرد.
وی با اشاره به هزینه‌های بالای کاشت، داشت و برداشت خرما بیان کرد: ارتفاع بلند نخل، خطراتی که برای کشاورزان ایجاد می‌کند و سختی کار نخیلات موجب کاهش کارگران و افزایش دستمزد آنان شده به‌گونه‌ای که در بسیاری از موارد قیمت تمام شده تولید و عرضه یک کیلو خرما بیش از قیمت خرید و فروش است.
نجفی با اشاره به قیمت تضمینی انواع خرما از سوی تعاون روستایی اظهار کرد: هر کیلو گرم خرمای مرغوب، تولید امسال و دارای بسته‌بندی مضافتی با قیمت تضمینی 11هزار و 850 ریال، کریته و هلیلی 9هزار و 200 ریال، مرداسنگ و شاهانی 8هزار و 200 ریال و سایر ارقام 6هزار و 500 ریال از سوی تعاون روستایی خریداری می‌شد که این نرخ با توجه به هزینه‌های کاشت، برداشت و بسته‌بندی برای کشاورزان هرگز مقرون‌به‌صرفه نیست.
این کشاورز با بیان این‌که افت شدید قیمت محصول امید کشاورزان را ناامید کرده است، خاطرنشان کرد: به دلیل پایین بودن قیمت و مقرون‌به‌صرفه نبودن قیمت‌ها، عده زیادی از کشاورزان موفق به فروش محصول تولیدی خود نشده‌اند.
یک کارشناس ارشد باغبانی در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شده خرما به قیمت واقعی خود دست نیابد و کشاورزان نتوانند آن‌گونه که باید از نخیلات و فعالیت‌های خود درآمدزایی کنند، دست نیافتن به بازارهای هدف و مناسب است.
محسن رحیمی افزود: امروزه بسته‌بندی مناسب یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای دستیابی به فروش مناسب است که به علت کمبود و نبود شرکت‌های بسته‌بندی مناسب، در بیشتر موارد این محصول در کارگاه‌های محلی و به صورت نامناسب
بسته‌بندی می‌شود.
وی ادامه داد: این نوع بسته‌بندی‌ها علاوه‌بر این‌که نمی‌تواند بازار خوبی را به دست بیاورند موجب بدبین شدن بازارهای جهانی نسبت به این محصول می‌شود و نبود تمایل به خرید خرما از سوی مصرف‌کنندگان را در پی خواهد داشت.
رحیمی بر لزوم توسعه صنایع تبدیلی در منطقه تأکید کرد و افزود: ایجاد شرکت‌های متعدد در زمینه صنایع تبدیلی خرما یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند در توسعه و رونق بخش کشاورزی و بهبود وضع کشاورزان نقش مهمی داشته باشد.
وی با انتقاد از وضع موجود بازار عرضه و تقاضا در منطقه اظهار کرد: همواره کشاورزان هرمزگانی محصولات خود را با قیمت نازل عرضه می‌کنند این مشکل ناشی از آن است که متولیان بخش کشاورزی زمان برداشت محصول مشکلات را لمس می‌کنند و بعد از آن به بوته فراموشی سپرده می‌شود این مشکل تنها به محصول خرما برنمی‌گردد و سایر محصولات اعم از مرکبات و صیفی‌جات را شامل می‌شود.
رحیمی خاطرنشان کرد: گاهی مشاهده می‌شود حضور پررنگ واسطه‌ها و دلال‌ها در بازار، قیمت پایین محصولات، نابسامانی بازار عرضه و تقاضا دست به دست هم می‌دهد تا کشاورزان حتی رغبتی برای برداشت محصول تولیدی خود نداشته باشند.
برخی از خریداران خرمای رودان علت اصلی افت قیمت را بسته بودن درهای صادرات جهانی می‌دانند.
یکی از این خریداران که خواست نامش در خبر ذکر نشود، اظهار کرد: در گذشته کشورهای روسیه، اوکراین و کشورهای عربی از مشتریان پر و پا قرص خرمای رودان بودند اما بسته بودن درهای صادرات، موجب شده تا کشاورزان منطقه خسارات قابل توجهی را متحمل شوند.
وی با بیان این‌که خسارت به کشاورزان خسارت به اقتصاد و بنیه اقتصادی منطقه استان و کشور است، خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد زمان آن رسیده که مسئولان برای ساماندهی بازار عرضه و تقاضا در حوزه کشاورزی روی کاغذ، چاره و راهکاری اساسی و عملی بیندیشند و از کشاورزان حمایت کنند.
مدیر جهادکشاورزی رودان غریب ماندن فواید، اهمیت و ارزش غذایی خرما را از دلایل عمده و اصلی کاهش و افت قیمت این محصول غذایی
مغذی دانست.
سهراب مرشدی اظهار کرد: بیشتر افراد از فواید و مزایای این نعمت الهی آگاهی ندارند، از این رو این ماده غذایی سرشار از ویتامین، فیبر و مواد معدنی، مهجور و غریب مانده است.
وی با تأکید بر ضرورت توجه جدی به حوزه تبلیغات در معرفی درخت نخل و محصول خرما ادامه داد: باید با تبلیغات این میوه مغذی را به افراد معرفی کرد و خرما را در سبد کالای مصرفی خانواده‌ها
قرار داد.
مرشدی اضافه کرد: باید با معرفی درست خرما، این ماده غذایی سرشار از فیبرهای طبیعی، ویتامین‌ها و مواد معدنی را جایگزین چیپس، پفک، شیرینی‌جات و سایر تنقلات مضر در میان وعده‌های غذایی خانواده‌ها کرد.
مدیر جهادکشاورزی رودان نبود صنایع تبدیلی، نبود بازار ویژه عرضه محصول خرما، مقرون به صرفه نبودن قیمت تضمینی خرما با توجه به هزینه‌های بالای برداشت و بسته‌بندی این محصول، وجود واسطه‌ها و بسته بودن درهای صادرات را از دیگر دلایل افت قیمت این محصول دانست.
مرشدی با اشاره به قیمت تضمینی خریداری محصول خرما از سوی تعاون روستایی، خاطرنشان کرد: نرخ کنونی در مقایسه با هزینه‌های کاشت، داشت، برداشت و بسته‌بندی بسیار ناچیز است از این رو کشاورزان، تمایلی برای فروش محصولات خود به تعاون روستایی با این قیمت ندارند.
وی با اشاره به این‌که اکنون نخلداران منطقه با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند، راه برون رفت از این مشکلات را ایجاد صنایع تبدیلی و اعطای تسهیلات بلاعوض یا با بهره کم به کشاورزان دانست.
وی بیان کرد: باید با اعطای این تسهیلات به کشاورزان کمک کرد تا آنان بتوانند با اصلاح، نوسازی و توسعه باغ‌ها، هرس کردن و مبارزه با آفات، محصول با کیفیت تولید و به بازار مصرف عرضه کنند و رشد، رونق و شکوفایی اقتصادی منطقه را رقم بزنند.
مرشدی ادامه داد: درخت نخل درخت بسیار مقدس و پرفایده‌ای است که تنه، شاخ و برگ آن در ساخت خانه، نئوپان، صنایع دستی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد و میوه آن بسیار مغذی و برای تأمین و حفظ سلامت انسان مفید است.
وی خاطرنشان کرد: 9هزار و 600 هکتار از اراضی شهرستان رودان به نخیلات اختصاص دارد و پیش‌بینی می‌شود امسال 30هزار تن محصول خرما برداشت و به بازار مصرف عرضه شود. مرشدی با بیان این‌که در پی وقوع طوفان بخش قابل توجهی از خرمای منطقه ریزش کرد، افزود: بر اثر طوفانی که پیش از فصل برداشت در منطقه رخ داد، نزدیک به 50درصد از خرمای منطقه از درجه یک به درجه 2 و 3 تنزل پیدا کرد.
وی ادامه داد: اکنون 75درصد از نخیلات منطقه زیر پوشش بیمه محصولات کشاورزی قرار دارند و جهادکشاورزی به دنبال آن است با تشویق و ترغیب کشاورزان برای بیمه محصولات، میزان خسارات وارده به بخش کشاورزی را به حداقل برساند.
مرشدی با بیان این‌که اکنون 60درصد از سطح زیر کشت منطقه به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز است، خاطرنشان کرد: نخلستان‌های قدیمی و رها شده در قالب طرح تجمیع به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز می‌شود.
در سال‌گذشته از بیش از 9هزار هکتار از سطح زیرکشت در شهرستان رودان 35هزار تن محصول خرما برداشت و به بازار مصرف عرضه شد.
آل مهتری، نگار، مضافتی، خنیزی، شاهانی، هلیلی، پیارم، کریته، مردا سنگ، کلک سرخ، برهی و... از ارقام خرما در شهرستان رودان است.
خرما به این دلیل که سرشار از فیبرهای طبیعی و بسیار غنی از ویتامین‌ها و موادمعدنی است، فواید بی‌شماری برای سلامتی دارد. این محصولات طبیعی حاوی روغن، کلسیم، سولفور، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس و منیزیم هستند که برای سلامتی بسیار مفیدند.